Жақсылық хабаршысы

“Хабар” агенттігі” АҚ басқарма төрайымы Гүлнәр ЫҚСАНОВАМЕН сұхбат – Гүлнәр Мұстақымқызы, ұлы мәртебелі Тәуелсіздігіміздің бел баласындай болып дүниеге келген, бүгінде ақпарат айдынындағы басты телеарналардың біріне айналған, барлық жақсылық-сүйініштеріміздің қарлығаш ниетті хабаршысындай, ел игілігін көздеген Елбасы сая­сатының сара сөзді жаршысы, өзіңіз бас­қарып отырған, халыққа танымал “Хабар” агент­тігінің 15 жылдық ме­рей­тойы құтты болсын! Ел газеті “Егеменнің” атынан қуаныш­тарыңызды бөлісе отырып, “Хабар” арнасы құрылған кездегі мақ­сат-міндеттер, одан кейінгі қаз басып қалып­тасу кезеңі, өсу-өрлеу жолдарыңыздың жайын өз оқыр­манымызға жеткізсек деп едік. – Рахмет. Алғаш құрылғаннан-ақ біздің “Хабар” Ұлттық телевизиялық ақпарат агент­тігі деп аталды. Нақ осында үлкен мән-мағына жатқан болатын. Дариға Назарбаева Қазақстан аумағында ғана емес, жалпы Орталық Азия республикалары ауқымында да аса ірі ақпарат агенттігін құруды жоспар­лады. Әңгіме ақпарат ағындарының басын қосып біріктіруге, бірегей ақпараттық кеңіс­тік құруға һәм оны құрылым­дандыруға, таң­даулы жур­налистік күштерді жинап қауым­дас­тыруға, елімізде және әлемде болып жатқан барлық оқиғаларға құлақты түрік ұстауға, шетел оқиғаларының қазақстан­дық астарлы мәнін ашып отыруға, әлемде бо­лып жатқан үдеріс­тер­ді қазақстандық көз­қарас­­пен беруге сай­­ды. Әрине, “Ха­бардың” дәл қазіргідей то­лық­қанды, атақты теле­ар­на болып қа­лып­тасуы оңай­­ға түскен жоқ. Бірақ, са­­­йып келген­де, жаңағы ай­тқан мақ­сатқа қол жеткізілді де. Менің пайымдауымша, қарымы мол қуатты құрылым жасақталды. Одан арғы дамудың негізі өте сауатты түрде білікті­лік­пен қаланып-қалыпталды. “Хабардың” брен­ді айғақталған, алғашқы логотиптер пай­да болған, эфирлік тырнақалдылар қа­нат­танған сол бір уақыт елдің, әсіресе жур­налистердің есінде болар. Кабинетте жаура­ған күндер де болмай қалған жоқ. Сол кезде біздің хабар тарататын эфирлік уақытымыз небары 4 сағат қана еді. Қазір күн сайын 20 сағат бойы көрермен­дері­міз­бен жүзде­семіз, қуана қауышып дидарласа­мыз. Негізгі арнаға қосымша “Ел Арна” да дербес жағдайда, өз күш-жігерімен даму үстінде. – Осы “Ел Арна” әуелде негізінен қазақ тілді арна болып құрылған сияқты еді ғой? – Иә, сондай бір тәуір идеяны арнаның “Хабар-2” болып тұрған кезінде-ақ Қайнар Олжай сәтімен бастаған-ды. Бірақ, өкінішке орай, әртүрлі қиындықтар қолбайлау болып, арна жұмысын қайтадан құрғанбыз. Ал 2008 жылы ел Президенті Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев “Жас Отан” жастар қанатының съезінде “Ел Арна” негізінде жастар теле­арна­сын құру жөнінде ұсыныс жасады. Содан бері бұл арна Қазақстанда тұңғыш рет толықтай жас қауымның талап-тілегі мен мақсат-мүддесіне бет бұрып, жастар ауди­ториясына қызмет етіп келеді. Сонымен қатар біздің бірден-бір спут­никті арнамыз “Каспионет”, міне, сегіз жыл болды, барлық Еуропа елдеріне, Ресейдің Уралға дейінгі бөлігіне, араб елдеріне, Африканың солтүстігіне, сондай-ақ Орталық Азия елдеріне хабар таратуда. Арнаның қыз­ғы­лықты да ілкімді ізденістері жетіп арты­лады. Осы ретте шеттегі қазақ қандас­тары­мыз ғана емес, ТМД-дан шыққан, кеңірек мағынасындағы бұрынғы орыс тілді отандас­тарымыз да, әрі Қазақстанға қызығу­шылық танытатын адамдардың барлығы да біздің аудиториямыз болып табылады. Бұған қоса осы жылдарда бізде тек Ал­ма­ты қаласына ғана хабар тарататын “Ра­дио­­арна” қалыптасты. Соңғы уақытта зама­науи үдерістерге ден қоя отырып, “Хабар” теле­арна­сында жаңа рухтағы интер­нет-плат­формалар құрдық. Қазан-қараша айларында “Ел Арна” мен “Каспионетте” тағы екі интернет-портал жасақталуын аяқтамақпыз. – “Хабардың” жалпы шығармашылық ізденістері жөнінде не айтар едіңіз? – Ең басты сапалық ілгері басу ретінде мазмұндық тұрғыдағы оң өзгерістерді атап көрсетемін. Біз үнемі хабарды қайткенде жақсы берудің жаңа үлгілерін тынымсыз іздедік. Біз өз жүйемізге тастай батып, судай сіңіп кірігетін шығармашыл адамдарды іздедік. Және оларды таптық та. Теледидарда қазақ тілді журналистика мектебін қалыптастыруымызды мен біздің сөзсіз табыстарымыздың бірі деп санаймын. Агенттікте тіл тағдырына толғанбай тұра ал­май­тын белгілі адамдар жұмыс істеді, қазір де істеп жатыр. Олар сұранысқа ие, халық­тың ілтипатына ілінген, заманауи формат­тарды өмірге келтірді. Ол есімдерді өздеріңіз де білесіздер... Серік Абас-Шах, Арман Сқабылұлы, “Жеті күнді” жаңа сатыға көтерген Бауыржан Омаров, Қайнар Олжай, Ләззат Танысбай, Сайын Есмағи, Нұртілеу Иманғалиұлы және басқалар. “Хабардың” шекпенінен шыққан, солардың көбі қазір жоғарылап, басқа биіктерден көрініп жүр­геніне қуанамыз. Олар идеясын айтып іске асырған бағдарламалар елдің есінде. Шығармашылық ізденіс дегенде тұңғыш қазақ сериалы, яғни кинотоптамасы “Тоғыс­қан тағдырлардың” “Хабар” агенттігі аясын­да түсірілуі де сәтін салған еңбек болды. Бұл өзі сол кездегі ең ұзақ сериалға айналды. Өзіміз­дің дубляж бөлімімізде қазақшаға аударып, біз оны “Каспионет” арқылы ше­тел­дік қазақ телекөрермендеріне ұсындық. Фильм үшін алғыс айтқан жақсы лебіздер келді. “Хабарда” дүниеге келген осы “фильм өндіру” техноло­гиясын қайта жаңғыртып, біз биыл экранға “Жаным” атты жаңа сериал шығардық. Қазір ол да қазақ тіліне аударылуда. Осы ретте мұнымен де тоқталмақ емес­піз. Серік Абас-Шах пен оның тобы қазақ тілін­де сериал жасау жөнінде идеялар айтуда. Ол оны Астана аясында түсіргенді мақұл көруде. Несі бар? Астанада материал жеткі­лікті, алуан тағдырларға бай. Фильмді жасауға қабілетті адамдар бар. Серік ойын жүзеге асырсын. Түсірсін. Бұдан басқа, жыл аяғын­да, яғни көп ұзамай “Ел Арнада” жас­тар сериалын жібермекпіз. Бұл дегеніңіз – тосын оқиғаға құрылған, жастарға жағым­ды коме­дия. Осылайша біз өзіміздің теле­киноөндірі­сімізді ары қарай өрістете беруді ұйғарып отырмыз. – Енді жаңалық хабарларыңыздың қайнар көзі саналатын жер-жердегі тіршілік қосындарыңыз туралы айтсаңыз? – Әуелі Қазақстандағы қосындарға тоқ­талайын. Біз өз тілшілерімізді мақтан тұта­мыз. Өте тұрақты тілшілер желісі қалып­тасты. Мұнда ауыс-түйіс тым сирек болады. Жақсы журналист болса, ақпаратқа да кене­ліп оты­ра­сың. Ал қоғамда ақпаратқа деген сұра­ныс мол. Қазір ел ішіндегі өңірлерде 14 тілші қосы­нымыз бар. Олар өз репортаж­дарын күн құрғатпай жіберіп тұрады. Технологиялық тұр­ғыдан алғанда қазір жұмыс істеу көп же­ңіл­деді емес пе. Егер бұрын материал жіберу­дің машақаты бастан асып, оларды “Спут­ник” арқылы алып тұрған болсақ, енді мұның бәрін интернет арқылы оп-оңай атқа­ру­ға мүмкіндік туды. Біз өз тілшілеріміздің жедел сюжеттерін іс жүзінде “он-лайнмен” аламыз. Бүгінде “Хабарда” жаңалықтарды жаңартып тұруда ешбір түйткіл де, кідіріс те жоқ. Таңер­тең­нен-ақ, таңғы таза ауа сияқты, оқиға болған орыннан, ізін суытпай жаңа жаңа­лықтар легі үзбей түсе бастайды. Жаңалықтар біздің арнаның алтын өзегі десек те болады. Ал енді соларды дайындайтын тілшілік қосындарымыз өте мықты, ұйымшыл команда. Олардың бізге жіберген ақпараты әрдайым қызғылықты, жаңа, көкейкесті болып келеді. Олар өмірге самарқау қарай алмайтын жандар. – Негізгі ұйытқылардың есімдерін атай кетсеңіз? – Болады. Ол дегеніңіз – Владимир Мо­гай, Қарағанды; Павлодардан Салауат Те­мір­б­олатов, өскемендік тілшіміз Дмитрий Крю­кович, байырғы, кәнігі журналисіміз Алма Оразбаева және басқалар. Мен енді бір адамды осы “және басқаларға” қоспай, ерек­ше атағым келеді. Сірә, оны ең таңдау­лы деп айтқаным да ыңғайсыз болар. Себе­бі, ол өз ісінің нағыз шынайы мэтрі, Талды­қорғандағы телетілшіміз Тілеуқабыл Мың­жасар. – Курстас дос туралы мұндай жылы лебіз естігенімізге қуаныштымыз. Кезінде “Егемен Қазақстан” “Мыңжасаровтың мың репор­тажы” деген мақала да бергені есімде. – Ендеше, біздің барлық журналис­тері­міз Тілеуқабылға қарап ой мен бой түзейді. Мысалы, Астанада үлкен бір маңызды халық­аралық жиын бола қалса, біз, әдетте, өңір­лерден екі, төрт-бес адамға дейін шақы­ра­мыз. Әрі Астана тобына көмек болсын дейміз. Екінші жағынан, олардың да жергі­лікті оқи­ға­лар төңірегінде қалмай, әлемдік үдерістерге қатысуын, кәсіби деңгейлері мен шебер­ліктері көтерілуін қалаймыз. Міне, сонда, кімді шақырамыз дегенде басқалар жө­нінде пікірталас туып жатқанмен, Ас­танада бола­тын барлық оқиғаларға қатысып тұру Тілеу­қабыл тарапына келгенде бұлжы­мас қағида. Байыптылықтан жазбай­тын оның мәнерінен басқа әріптестері үйренеді. Меніңше, ол шын мәніндегі халықтық журналист, халықтың шынайы құрметіне ие болған журналист. “Хабардың” делегациясы оның Талдықорған­дағы шығармашылық кешіне барғанда адам­дардың оған деген ілтипатын көріп, осыған көзіміз жетті. – Шетелде де тілшілеріңіз бар емес пе? – Шетелдік тілшілік желіге келер бол­сақ, әлемде болып жатқан оқиғаларға қазақстан­дық пайым-көзқараспен өрнек­телген халық­аралық ақпарат хабарларды біз Мәскеуден, Өзбек­станнан, Тәжікстаннан күнделікті дер­лік алып тұрамыз. Біраздан бері Қырғыз­стан, Бішкек “ыстығы” төмен­демейтін жедел желі­ге айнал­ды. Лондоннан да өз ақпара­тымызды аламыз. Қазір онда біздің тілшіміз жұмыс істейді. – “Егемен Қазақстанның” назарынан сіздің бұл тілшіңіз де қағыс қалған жоқ. Жансебіл журналисіміз Жақсыбай Самрат Еуропада жолығып, осы жазда газетімізде Лондондағы сол тілші қарындасымыз Бэлла Құдайбергеновамен оңды сұхбат жариялаған. – Ол үшін де рахмет. Бэлла бұрын Мәскеуде басқа мекемеде жұмыс істеген. Қазір бізге ауысқан. Қосыны Лондонда бол­ғанымен, Еуропаның басқа елдерін, солар­дағы маңызды оқиғаларды да қамтып тұрады. Бұдан басқа, байырғы журналисіміз Майра Абдрахманова да екі жыл бұрын “Хабарға” қайтып оралған. Еуропадағы ғана емес, ЕҚЫҰ-да да аккредитацияланған арнайы өкіліміз Қазақстан төрағалығы тұсында осынау мәртебелі ұйымның төрінен жедел де өзекті репортаждарын жиі жасап жіберіп жатыр. Қазір Белоруссияда тілшілік қосыны­мызды ашудамыз. Сондай-ақ біз ресейлік “ИТАР-ТАСС” жүйесімен ынтымақтастық байланыс орнат­қанбыз. Тапсырыс бойынша олар бізге әлем­­нің тоғыз елінен қажет кезінде сюжет­тер жасап беріп тұрады. Яғни, тілшілік желі өрісі кеңейе түсуде. Таяу уақытта Қытайда, Америкада тілшілер қосынын ашуды жос­парлап отырмыз. Соның ең біріншісі осы жақын арада туысқан ел Түркиядан ашылмақ. – Тіл саясатындағы тепе-теңдікті қалай ұстанудасыздар? – Бір сөзбен айтсақ, біз бұл орайда заң мөл­шерлемесінен бір сүйем де бұра тартпай­мыз. Тек ең басты алаңымыз – қазақ тілін­дегі контенттің сапасы. Бізде, тіпті, не то­лық қазақ тілді, не толық орыс тілді деп айту­ға келмейтін бір форматымыз бар. “Қазақ­­шаңыз қалай?” деп аталады. Бұл бағдарлама тілді үйретіп шығару міндетін қоймайды. Негізгі міндет – тілге деген қызығушылықты ояту, осы жағдайдың айрықша толғақты, көкейкес­тілігін айғақтау. Біз өз аудиториясымен жан-тәнімен беріле жұмыс істейтін оқытушыларды көрсеткен кезде мен осындай жан шуағын шашқан мұратшыл мұғалімдер алдынан мемлекеттік тілді меңгеруге талпынбайтын адам сирек кездесетін шығар деп ойлаймын. “Рахат-Лукум” тобының жас жұлдызы Ксе­ния осынау бағдарламаны маусымнан мау­сымға жандандыра жүргізіп келеді. Өзгеше бір үлгі-әдістемелерді тауып, оның бұл іске құлшына кіріскені соншалық, осы арқылы тілге деген талғамы жаңадан тәрбиеленіп, Ксения үлгісіне ерушілер, сірә, аз болмас. – Олай болса, өздеріңіздің авторлық төл бағдарламаларыңызға кеңірек тоқталсаңыз. – Төл бағдарламаларды әрі түрлендіріп, әрі көкейкестілігін арттыру қолға алынуда. Айта­лық, С.Абас-Шахтың қызғылықты жаңа бағ­дар­ламасы “Сонымен, солай дейік” деп ата­ла­ды. Бұл күн сайын жүретін ток-шоу. Және бір рет қана көрсетіліп қоймайды, тақы­рып­тық желісін үзбейді. Ресейде осы тектес “Пусть говорят” және басқа бағдар­ламалар бар. Біз ең өзекті мәселелерді қам­титын осындай бағдарламаны қазақ тілінде жасауға ұйғардық. Оның тағы бір ерекшелігі сол, ол Астанадағы біздің жаңа сту­дия­мызда жүзеге асуда. Осындай көкей­кесті тақырып­тар, жаңа идеялар, жоспарлар көп-ақ. Олар­ды талқы­лауға келетін аудитория да осал емес. Аптасына төрт рет көрінетін “Арнайы репортаж” топтамалық бағдарламасы тұсауын кесті. Бұл да қазір жұрт көбірек ден қоятын құжаттық мәнерді негізге алған. Яғни, бұрын болған қандай да бір оқиға қайтадан жаңғыр­тылады. Сіз соның куәсі болғандай әсерге бөленесіз. Мейлі есірткіге қарсы күрес бол­сын немесе жастардың бос уақытты өткізуі болсын, әйтеуір осындай, әркімді толған­дыратын, ешкімді бейжай қалдырмайтын әлеуметтік тақырыптар алға шығарылуда. Бағаның өсуіне немесе қауіп­сіздікке, немесе жанға тиетін басқа да түйт­кіл­дерге самарқау қарай алатын қайсымыз бармыз? Мен мұны әркімге арналған тұ­тыну­шылық бағдарлама деп атар едім. Сөй­тіп біз жұрттың барлығына бірдей: билікке де, қарапайым бұқараға да қызықты әрі түсінікті болатын, қалың жұрт­шы­лыққа, тұ­тас қоғамға арналған әлеуметтік бағдарлама­лар жолына түстік. Бұлардан басқа ойын-сауықтық “Дудар-ай”, ән және кино тари­хын бажайлайтын “Бәрі есімде” бағдар­лама­ларына көрермен ілтипаты тәуір. – Еліміздегі үлкен саясатты, түрлі оқиғаларға берілер бағаны “Хабардың” хабар­лары арқылы таразылайтын үрдіс байқалады. Бұған не дейсіз? – Осы арада басын ашып алатын бір нәрсе – біз мемлекеттік идеологиялық тап­сырыстың орындаушылары болып табыла­мыз. Одан қала берді, айталық, елімізде болып жатқан оқиғаларды, дәл қазір әуеде қалықтап жүрген ақпаратты халыққа, өз көрерменімізге өте жедел, өте байыпты әрі өте шыншыл тұрғыдан жеткізуді басты міндетіміз деп білеміз. “Казахстанская прав­да­дан” ба екен, жақында бір мақала оқы­дым, сонда сұхбат беруші қарапайым адам “Хабарды” ел жағдайының барометрі деп бағалаған екен. Әлеуметтанушылар ел мен қоғам жағдайын, тыныс-тіршілігін тамыр­шыдай тап басады ғой. Біз де елдің көңіл-күйін, жай-жапсарын тап басып тануға ұмты­ламыз. Халық арасына шығамыз. Нысан­дарға, құрылыстарға, кәсіпорындарға бара­мыз. Айталық, индустриялық-иннова­циялық қарқынды дамыту мемлекеттік саясаттың аса маңызды әрі өзекті бағыты болып отыр. Осыған орай біз болмаған нысанды табу қиын-ақ шығар. Біз дерегі жоқ әлдебір абст­рак­тілі нәрселерді емес, нақты жайларды айтып көрсетеміз. Құрылыс қалай жүріп жат­қанын, қанша жұмыс орны ашылғанын, адам­дардың қандай қиындық­тармен бетпе-бет келіп отырғанын айтамыз. Ел үшін өте маңызды, тағдыршешті санала­тын мемлекет­тік бағдарламалардың әрқай­сымызға түсінікті болуына талпына­мыз. Бізге Қазақстанның қуаты артқаны, гүлденіп өркендегені керек. Демек, елде болып жат­қан­ның бәрін актуаль­дандырып, жандан­дырып, қан жүгіртіп, ұғынықты әрі қара­пайым, әрі шырайлы қалпында көрермені­мізге, өз аудиториямызға жеткізу, әрбір қазақстандықты ақпараттан­дыру – біздің асыл парызымыз. – Елбасы мен “Хабар” арасына қандай параллельдер тартар едіңіз? – Ең алдымен, біздің барлық бағдарла­ма­ларымыздың нысаналы бағдаршамы – ел Президенті көтеріп жүрген мәселелер. Бар­лық бағдарламаларымыздың өзегіне Елба­сы идея­лары, ой-пікірлері алтын арқау болып тартыл­ған. Ең бастысы, біз мемле­кетті дамы­ту­дың барлық бағыттарын жүзеге асыру мәселелерін күн тәртібіндегі келелі міндет­тер ретінде көтеруден ешқашан жазған да, жалық­қан да емеспіз. Осы ретте біз Мем­лекет бас­шы­­сы­ның қолғанат көмекшісі болғымыз келе­ді. Прези­денттің көмекшісі болу, оның идеологиясын насихаттау, оның ізгілікті бағ­дар­ламаларын іске асыруға септесу, халық үшін соның бәрін көкейкесті әрі қызықты ету 15 жылдың өне бойында біздің басты қағида­мыз болып келді және солай болып қала бермек. Президент Жолдауы сіздің газетте әртүр­лі сұхбаттар мен мақалаларда сала-сала етіліп қалай жіліктеліп түсіндірілсе, біздің бағдар­ла­ма­ларымызда да дәл солай етіледі. Мыса­лы, біз “Ел Арнада” жастардың жасам­пазды­ғы мен азаматтық рухын көтеруге ұмтыламыз. Оларды қоғамның бүгінгі үде­ріс­теріне, жа­сам­паздық үдерістеріне қатысу­ға үндейміз. Елбасы талабының деңгейінде болуға шақырамыз. Елдік мұрат жолына рухтанды­ра­мыз және жігерлендіреміз. Елбасы қойған талап пен міндетті айшықты мазмұнмен байытамыз. – Мерейтойға немен келдіңіздер? – Біз мерейтойды, кеңес кезінде айты­латындай, өзіміздің ерен еңбегімізбен атап өтуді ұйғардық. Яғни, ешқандай дабы­ралы жиын-шаралар болмайды. Ең бастысы, жаңа маусымға біз барлық телеарналарымыз бо­йын­ша жаңартылған бағдарламалардың жарасым­ды да жарқын шоғырымен келдік. Әрине, олар жайында көп айтуға да болар еді. Бірақ біздің мерейімізді өсіретін бір ғана жай бар. Ол – өткен он бес жылда “Хабар­дың” ха­лық­тың қалаулы телеарнасына айнал­ғандығы. – Әңгімеңізге рахмет. Әңгімелескен   Қорғанбек АМАНЖОЛ.