Биыл еліміздегі ауыл шаруашылық мамандарын даярлаудың флагманы, аграрлық саладағы әлемдік заманауи ғылымның даму үрдісін үлкен тәжірибемен ұштастырып, дамыту мүмкіндігіне ие болып отырған аграрлық саланың жоғары мектебі – Қазақ ұлттық аграрлық университетіне 80 жыл толып отыр. Осы айтулы оқиғаға орай білім ордасында Білім және ғылым министрі Бақытжан Жұмағұлов пен университет түлегі, қазіргі қала әкімі Ахметжан Есімовтің, сондай-ақ Қазақстан, ТМД және алыс шет мемлекеттері жоо ректорлары, университет түлектерінің қатысуымен салтанатты шара өтті.
– Қазақ ұлттық аграрлық университеті өзінің 80 жылдық мерейтойын Қазақстан Президенті Нұрсұлтан Назарбаевтың бәсекеге қабілетті мамандарды дайындау, республиканың агроөнеркәсіптік кешенінің үдемелі индустриалды-инновациялық дамуы мемлекеттік бағдарламасын жүзеге асыру жағдайында қарсы алып отыр, – деді жиынды ашқан университет ректоры Тілектес Есполов. Осы жылдар аралығында университет қабырғасынан республикадағы аграрлық білім мен ғылымның, өндірістің дамуына қомақты үлес қосқан 135 мыңнан аса маман түлеп ұшты. Оқу орнын тәмамдаған түлектер арасында 3 Кеңес Одағының Батыры, 35 Социалистік Еңбек Ері, КСРО Жоғары Кеңесі және Қазақстан Парламентінің 80 депутаты, ҚазКСРО Ғылым академиясы және ҚР ҰҒА-ның 52 академигі, 12 Мемлекеттік сыйлықтың лауреаттары бар. Сонымен қатар университет өзінің 80 жылдық тарихында өндірісті жоғары деңгейде ұйымдастыра алатын мемлекет және қоғам қайраткерлері мен агроөндіріс кешенінің басшыларын ғана емес, сонымен қатар бүкіл Қазақстанды әлемге танытқан азаматтарды тәрбиелеп шығарғанын мақтанышпен айта аламыз.
Ұжымды мерейтойымен құттықтауға арнайы келген Білім және ғылым министрі Бақытжан Жұмағұлов тарихы терең шежірелі университеттің болашағы зор екенін, оған Елбасымыздың үлкен үміт артып отырғанын жеткізді. “Университет түлектері арасынан барша Қазақстанның есімін көпшілікке әйгілеген өндірістің белді өкілдері, ғалымдары, мемлекет және қоғам қайраткерлері шыққан университет ұжымы өзінің бұл тәжірибесімен, осы заманғы жаңа технологиясымен байыта отырып, еліміздің аграрлық секторының индустриалды-инновациялық жағынан дамуына айрықша үлес қосып келе жатыр. Сіздердің университет ұжымы қазақстандық білімнің көшбасшысы ретінде өзінің мерейтойлық белесіне алдыңғы қатарлы жоо қатарына кіретініне сенімдімін. Сіздерге оқуда табыс және Отанымыздың игілігі жолында жемісті еңбек тілеймін” делінген екен Елбасының құттықтау хатында.
Сондай-ақ, қос палаталы Парламенттің – Сенат төрағасы Қ.Тоқаев пен Мәжіліс төрағасы О.Мұхамеджановтың жолдаған құттықтау лебізін де жеткізген министр өз атынан оқу орнына келешекте табыс тілеумен қатар өз ведомствосы атынан тойға тарту ретінде 10 млн. теңгеге жаңа құрал-жабдықтар алып беруді ұйғарғандарын мәлімдеді. Одан кейін құттықтау сөз алған университет түлегі, қала әкімі А.Есімов еліміздің іргелі жоо мерейтойымен құттықтай келе, бұл мереке осы оқу орнының ұстаздарының, оны әр жылдары бітірген түлектері мен студенттерінің тойы екендігін, солардың бірі ретінде осы оқу орнымен мақтанатынын әсерлі жеткізді.
Сексеннің сеңгірін еңсерген білім ошағы еліміздің аграрлық ғылымын халықаралық аренадағы мәртебесін көтеруге де барынша ат салысып келеді. Бүгінде Еуропаның 157 жоо-мен байланыс орнатып, 2001 жылдан бастап, әлемдік аграрлық университеттердің жаһандық консорциумының мүшесі. Мұнда мемлекеттің индустриалды-инновациялық даму стратегиясы негізінде 3 ғылыми-зерттеу институты, әр саладағы 3 ғылыми-зерттеу орталығы жұмыс істейді. Мамандардың кәсіби жоғары біліктілігін қалыптастырудың негізі – оқытушылар құрамының деңгейі десек, бүгінде аталмыш оқу орнында ҰҒА-ның 37 академигі, 600-ден астам ғылым докторы мен кандидаты жемісті қызмет атқарып келеді. Мұнда маман даярлаудың үш сатысы енгізілген: бакалавр-магистр-доктор Ph.D. Қазіргі таңда бакалавриаттың және жоғары білім берудің 42 мамандығы бойынша 10 мыңнан астам студент, магистратураның 39 мамандығы бойынша және докторантура (Ph.D) 16 мамандығы бойынша білім беру бағдарламалары жүзеге асырылуда. 2007 жылдан аграрлық салада Ph.D докторантын дайындайтын жалғыз жоо.
Университеттегі тағы бір жағымды жаңалық, мерейтоймен қабат қазақ-жапон инновациялық орталығының да тұсаукесер рәсімі өткізілді. Онда электронды микроскоп, экология мен тағам қауіпсіздігі, сонымен бірге ғылыми диагностикалық зертханалар орын алған. Зертханада жаңа құрал-жабдықтардың мүмкіншіліктерімен биотехнология және нанотехнология, ғылым мен техниканы дамыту бағыттарының басымдылықтары бойынша жобалар мен бағдарламалар іске асырылмақ.
Сонымен бірге қонақтар университеттің ғылыми жетістіктерін паш ететін “Аграрлық ғылым мен білім кешенінің 2020 жылға дейінгі инновациялық-индустриалдық даму бағдарламасын іске асыру жолында” атты ауқымды көрмені тамашалады. Университет ауласында құдды Қазақстанның ауыл шаруашылығы жетістіктері көрмесін аралағандай әсер алдық. Олар “біздерде мынадай бар, мынадай бар” дегендей, өздерінің 80 жылдағы табыстарын, қол жеткізген жетістіктерін көрсетуге тырысыпты. Көрмеге агротехнологияның интенсивті тұрғыдағы озық үлгілері: ағаштардың, өсімдіктердің, жеміс-жидектердің, асыл тұқымды малдардың түрлері, ауыл шаруашылығы техникалары мен азық-түлік өнімдері, емдеу-профилактикалық және диагностикалық жұмыстар жүргізетін құрал-жабдықтар, т.б. ауыл шаруашылығына қатысты жетістіктер қойылған. Мәселен, ірі қарадан етті Әулиекөл тұқымының бұқасын көрдік. Олардың 15 айында тірідей салмағы 450 кило болса, 17-18 айында 522, 24 айында 620 килоға жетеді екен. Сондай-ақ, көрмеден омарташыны омартасымен, жинаған балымен, әсіресе, тұяқ тартып тыпыршып тұрған Еркет атты таза қанды ағылшын тұқымының айғырын, қазақтың Еділбай тұқымы мен Алматы облысы, Жамбыл ауданы, Ақтерек ауылынан ғарышқа эмбионы ұшқан Дегерес қойының тұқымын да, Орман және су ресурстары факультетінің қойған 80 түрлі экспонатын да көріп, тамашаладық.
– Қазақстан – ауыл шаруашылығы басым мемлекет болып табылады, – деді Жоғары аграрлық білім мен ғылым бойынша жаһандық консорциум президенті Филипп Шуке мырза. – Және бұл сала ел үшін өте маңызды. Ал аграрлық университет бой көтергелі осы салаға көптеген мамандар даярлап, өсіруде. Жалпы, алда бұл университетпен тығыз-қарым қатынас орнайды деген сенімдеміз.
Университетте 45 жылдай қызмет еткен экономика ғылымдарының докторы, профессор Ғалижан Мәдиевтің де өз университеті жайлы айтар пікірі бар екен. “Ел экономикасында ауыл шаруашылығының орны бөлек. Қазақстан аграрлы ел. Біздің дініміз де, біліміміз де, рухани байлығымыз да ауылдан. Ендеше, 80 жылда дайындалған 135 мың маманның сол ауылды көркейтуге, дамытуға, елдің экономикасын көтеруге қосқан үлестері шексіз. Соған біздер қуанамыз. Оның үстіне ауыл шаруашылығы саласының өсуіне, өркендеуіне қойылып жатқан талаптарға, инновациялық-индустриалдық технологияны жетілдіруде, оны игеруде, ауылдың бәсекелестік деңгейін көтеруде білім берудегі ғылыми мүмкіншіліктеріміз, тәжірибеміз, материалдық базамыз жеткілікті. Осы бағытта жұмыс жасап жатырмыз, әрі де дами береміз деген үміттеміз” деді ғалым. Ол бір айта кететін жайт, білім ордасының 80 жылдық мерейтойына байланысты “Агроөнеркәсіп кешенінің инновациялық-индустриялық даму: қазіргі жағдайы және болашағы” атты халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференция табыспен өтті. Конференция жұмысына К.Тимирязев атындағы Мәскеу ауылшаруашылық академиясының – Ресей мемлекеттік аграрлық университетінің проректоры Е.Кошкин, Украинаның ұлттық биоресурстар және табиғатты пайдалану университетінің ректоры Д.Мельничук, Белоруссия мемлекеттік ауыл шаруашылығы академиясының проректоры А.Чещоткин, сондай-ақ АҚШ, Жапония, Қытай, Германияның аграрлық жаһандану орталықтарының өкілдері, т.б. аграрлық саланың мамандары қатысып, келелі кеңес өткізді.
Гүлзейнеп СӘДІРҚЫЗЫ.
