Тұрғын үйді өздері салады

Ұлан ауданының табиғаты ғажап! Бұл өңірден жазық жерді табу қиын, қай ауылға барсаңыз да биік таулар мен ойпаттар, қыраттар менмұндалап алдыңнан шығады, сарқырап аққан өзендер, сансыз көл­дер де иесіз жатқан жоқ, әр­қайсысының қожайыны бар. Қарашоқы маңы да сондай көрікті жер, тау беткейіндегі жайылып жүр­ген ірілі-ұсақты малдан көз тұнады. – Бұл жерді аудандағы ірі қожалық иесі Майдан Сағын­ғұмаров иеленіп отыр. “Сағын­ғұ­мар” қожалығында қазір 400 ірі қара бар, оның 225-і сиыр, 380-і жыл­қы. Майдан ағамыз мал тұқы­мын асылдандыруға ауданда алғаш­қылардың бірі болып назар аудар­ған. Қазір етті мол беретін қызыл қасқа сиыр мен асыл тұқымды жебе жылқысының әр килосына Үкіметтен жүз теңге қаржы алады. Оның үстіне Мәкең тұрғын үйлер мен мал қораларын да өзі салып алады, жыл сайын техникасын жаңартып отырады, – деді Аблакетка ауылдық округінің әкімі Мергүл Әкірашқызы Құсайынова. Пысық, бастаған ісін аяқта­ғанша тыным таппайтын Мергүл­ді бұрыннан білетінбіз. Ол осында он жыл бойы әкімдікте бас маман болып қызмет атқарған. Ұзақ жылдар ауыл әкімі міндетін адал атқарып, ауылдастарының алғы­сына бөленген Ерқайрат Сейіт­қамзин бұдан бірер жыл бұрын құрметті еңбек демалысына шы­ғып­ты, енді, міне іскер жас Мер­гүл қарын­да­сымыз төрт ауылдың басын біріктіріп отырған ауылдық округке жетекшілік етуде. Ауыл әкімі Мергүл Әкіраш­қызы Ұлан ауданының жаңа әкімі Жомарт Мұратовтың қызметке кірісе салысымен өздеріне келге­нін айтады. Іскер, көп сөзден гөрі жұмысқа мығым азамат тұрмыс­тың ауырлығынан тұрғындары көшіп, тозып бара жатқан ауыл­дарға көңіл бөле бастапты. Мәсе­лен, Манат, Ақтөбе, Тройницкое ауылдарында болған кезде халық­пен жүздесіп, емен-жарқын әңгі­мелескен. Орал­мандарға үй бөліп, жұмыс тауып беруге уәде етіпті. Бала­лардың мек­тепте оқуларына көңіл бөлген. Аудан әкімінің орынбасары Нәзи­гүл Сейсембина да мұнда жиі қа­ты­нап тұрады. Ауданның өр­кен­деуіне ерекше үлес қосып, 12 жыл­дан бері аудан әкімінің орын­басары қызметін жемісті атқарып келе жатқан Нәзигүл Өсерқызы әр мек­тептегі балаларға күніне жиырма грам­мнан бал, бір тостаған сүттің тегін берілетінін тілге тиек етті. – Мал түлігін асылдандыру жө­нінде облыс әкімі Бердібек Са­парбаев үнемі тапсырма беріп тұ­рады. Тірідей салмақтағы біркелкі етке мемлекет жүз теңге көмек береді. Сондықтан бір жылқымыз 200 мың теңгеге өтеді. Жылқы­шылар Азамат Иісханов, Аслан Иісханов, Жасұлан Қайырбаев өз ісінің нағыз мамандары. Ерлан Мә­дібаев, Қыдыролда Мұқышев, Ерлан Нұрдыбаев сияқты бақ­та­шы­лар да құрметке бөленген жан­дар. Ал техника құлағында ойнаған, бри­гадир Жомарт Жәмелов менің оң қолым. Мамай батыр ауылының азаматы Ермек Әбділманов та қожалықтың ыстық-суығына төзіп келе жатқан басқарушы. Зоотех­ник-селекционер Бақыт Мүбара­кова малды уақтылы дәрімен егіп, бақы­лап отырады. Әу бастағы қиындықтар арқылы осындай табысқа жетіп отырмыз,  – деп қожалық иесі Майдан Сағынғұ­марұлы ағынан жарылды. Мәкең қожалықты сонау 1996 жылы құрған кезде небәрі үш жыл­қы­сы болыпты. 4 миллион 900 мың пайына 11 миллион 855 мың теңге қарызды арқалап алған. Үйін, “Волга” көлігін сатып қарызды жауыпты. Бірте-бірте Жомарт екеуі шалғайдағы ауылдарға барып, ар­занға мал сатып алып, көбейте берген. Техника сатып алған. Бұл күндері қожалықта алты “Бела­русь”, бір шынжыр табанды трак­тор, бірнеше жеңіл көліктер бар. Өздері өндірген етті жеке меншік дүкен­дерінде, “Жәрдем” азық-түлік орталығында саудалап тұрады. Ау­дан­дағы қайырымдылық шарала­рына белсене араласатын Мәкең ке­лер жылы Бойшорада екі тұрғын үй, мал қорасын және мал соятын цехты салуды көздеп отыр. Ауыл әкімі бұл күндері округте 22 мың қой-ешкі, алты мыңдай жыл­қы бар екеніне тоқтала кетті. Мал басы жыл сайын көбейіп ке­лед­і. Самар Жанұзақов, Қайролда Ке­ме­шов, Әлімбек Төлендин бас­қа­­ратын қожалықтар да озаттар қатарында. Ауылда қазір Ұлы Отан соғысының екі ардагері және 154 тыл ардагері бар. Оларға мереке күн­дері дастарқан жаю мәселесі на­зардан қалмаған көрінеді. Мергүл Құсайынова ауылдың гүлденуіне еңбек сіңіріп жүрген іскер жан. АЙТҚАЗИННІҢ АЙТАРЫ АЗ, ІСІ КӨП Ақши қыстауы тұрған жер де көрікті. Сылдырап өзен ағып жа­тыр, тау етегінде мал жайылып жүр. Бізді бұл жерде Бозамбай ау­ылдық округінің әкімі Айдар Сем­ба­ев пен “КХ Айтқазин” қо­жа­лығының иесі Василий Айтқазин қарсы алды. Айдар Сембаев ұзақ жылдар құ­қық қорғау саласында еңбек еткен, Ұлан аудандық ішкі істер бөлімі бастығының бірінші орынбасары болған, полиция подполковнигі. Самбо күресінен спорт шебері, бір­неше жылдар бойы облыс құрама ко­ман­дасының белді мүшесі болған азамат. Соңғы үш жарым жылдан бе­рі ауылдық округке жетекшілік етуде. – Қызметке төселіп алдым. Бізге Алғабас, Ақжартас, Қызылсу және Бозамбай ауылдары кіреді. 131 қожалық бар, соның ішінде ірілері Василий Айтқазиннің және Манас Мұқашевтың, Саябек Кә­дірбековтің, Ерғали Шағатаевтың шаруашы­лықтары. Мал басы жыл сайын өсіп келеді, былтырғы қа­һар­лы қыстан аз-кем шығынмен шық­тық. Сондықтан биыл да мал азы­ғын жеткілікті мөлшерде әз­ір­леп алдық. Көмір, отын жеткілікті, – дейді ауыл әкімі. Бозамбай – бұрынғы аудан ор­талығы. Алайда осыдан 13 жыл бұрын аудан орталығы ауысқан соң Бозамбайдың бағы тайып, сәнінен айырыла бастағаны шындық. Қазір де қаңырап тұрған үйлер жеткілікті, мекемелер де жөндеуді қажет етеді. Жұмыссыздық орын алған соң көп жұрт қоныс аударған. – Ауылдың сәні мен мәні кет­кені рас. М. Мұзапаров аудан әкімі бо­лып тұрған кезде осындағы Мә­де­ниет үйі күрделі жөндеуден өтіп, біраз үйлер салынған. Жаңа әкімі­міз­ге рахмет, Бозамбайдағы жағ­дай­ды көрген соң көмектесуді ұй­ғарды. Мәселен, бұрынғы аудан­дық партия комитетінің үйін ау­ыл­­дық учаскелік ауруханаға ай­нал­дыру үшін қаржы бөлетін бол­ды. Аудандық статистика үйі ин­тер­натқа, кітапхана, балалар мен жасөспірімдер спорт мектебі де іске қосылмақ. Қазір онда бір топ болса, өңдеу жұмыстары аяқтал­ған соң төрт топ жұмыс істемек. Демек, жаңадан жұмыс орындары ашылмақ, – дейді ауыл әкімі А. Сембаев. Василий Айтқазин өз ісіне мы­ғым, аз сөйлеп, көп тыңдай­тын азамат екен. Өзі туралы сараң әңгімелеп, бірге қызмет ететіндер жайлы көбірек мәлімет берді. “Ақ­ши ата-бабамыздың жері. Әкем өмір бойы мал баққан, өзім де он жыл шопанның құтты тая­ғын ұстадым. Сол еңбегім зая кет­пепті, қожалық құрып алған соң, әр мамандықтың басын қайыруға тура келді. Мейірбан, Ботақара мал фермаларында 350 асыл тұ­қым­ды ірі қара, 200 бастай жыл­қы, екі мыңдай ұсақ малымыз бар. Жыл­қышы Айдын Тоқсанов, бақташы Серік Шакимов, жұбай­ым, зоотех­­ник-селекционер Ғалия Айт­қазина үнемі жанымнан табы­ла­тын, шаруашылықтың екі аяғы­нан тік тұруына үлес қосып келе жатқан жандар. Қызым Алтынай қожа­лық­та есепші. Үлкен қызым Салтанат университеттің төртінші курсында үздік оқып, білім алып жатыр. Ұлым Дастан бірінші сыныпта оқыса да қолы қалт ете қалған кезде көмектесуге ниет танытады. Соған қарағанда еңбек­сүйгіш бола ма деген үмітіміз бар. Былтыр мал соятын цехты іске қосқамыз. Аудандағы барлық қожалық иелері мен жеке меншік иелерінің мал­дарын тегін сойып береміз. Ке­лешекте жер алып, жо­ңышқа, егін ексек деген ойымыз бар. Қарияларға көмектесіп тұра­­мыз, – деген В. Айтқазиннің сөзінен басқалардың да қамын ойлайтынын аңғардық. НАН БАҒАСЫ ТҰРАҚТЫ Бозамбай ауылындағы “Нар­гиз” деген үлкен дәмханаға кірдік. Мұнда іскер азамат Бауыржан Құ­рымбаев жұбайы Тұрсынмен бірге наубайхана ашып қойған. 650 грам­мдық нанның бағасы тұрақ­ты, небәрі 40 теңге. Дәмханада той, түрлі рәсімдер өтіп тұрады. Нау­бай­шылар Л. Парувесь, Д. Құс­­­­­­манова, Ж. Омарханова өз ісінің нағыз шеберлері. Күніне 850 бөлке нан пісіріп, жақын маң­дағы төрт-бес ауылға нанды тара­тып береді екен. Бозамбайдағы ор­та мектепке биыл “Жол кар­та­сы” бойынша күр­делі жөндеу жүргізіліпті. Мектептің тәрбие ісі жөніндегі меңгерушісі Гүлмира Абдрахманова бесінші сыныпқа дейінгі балаларға бал, сүттің тегін берілетінінен хабардар етті. Мек­теп жанындағы интер­натта 28 ба­ла тәрбиеленіп жатыр. Дене­шы­нық­тыру пәнінің ұстаздары Жай­лаухан Бауыржан мен Серік Жұмабекұлы іші-сырты айнадай жарқырап тұрған спорт залында бірнеше үйірмелердің жұмыс істеп тұрғанын айтты. Ұлан ауданының екі ауылдық окру­гіндегі жағдай осындай. Би­ыл­ғы қыс былтырғыдан да қатал, қа­һарлы болатыны жайлы ауа райын зерттеушілер тынымсыз айтып жа­тыр. Демек, мал азығы мен отын, көмірдің мол қорын жасап алсақ, ұтылмайтынымыз анық. Оңдасын ЕЛУБАЙ. Шығыс Қазақстан облысы, Ұлан ауданы. ----------------------------- Суреттерді түсірген автор.