Парламент

“Егемен Қазақстанның” арнаулы беті

Ел тәуелсіздігі – ерен құндылық

Ерболат ӘПСӘЛЯМОВ, Мәжіліс депутаты, “Нұр Отан” ХДП фракцясының мүшесі. Алдағы 2011 жылы еліміздің тәуелсіз мемлекет ретінде тұғырын тіктегеніне 20 жыл толады. Бұл – тәуелсіз еліміздің төл тарихындағы осы күнге дейінгі ең атаулы оқиға. Ата-бабаларымыздың аманаты – азаттығымызға қол жеткізіп, егеменді ел болғанымызға, етек-жеңімізді жинап, әлемнің азулы елдерімен терезесі тең мемлекет құрғанымызға да, міне, жиырма жыл уақыт толғалы тұр. Жиырма жыл – тарих тезінен қарағанда, көп уақыт емес. Алайда, осы бір жиырма жылдың біздер үшін – тәуелсіз Қазақстанның азамат­тары үшін қаншалықты маңызды екендігі айтпаса да түсінікті. Осы жиырма жыл ішінде еліміз еңселі мемлекет болып қалыптаса алды. Әлемнің алдыңғы қатарлы елдерімен иық теңестіретін, тіпті, кей тұстарда олардан озық тұратын дәре­жеге жеттік. Біз қолда тұрған ядролық қарудан бас тарттық, сол арқылы әлем елдеріне, әсіре­се, азулы алпауыт державаларға үлгі-өнеге көр­сет­тік. Биыл, міне, ТМД мен Азия елдері ара­сында тұңғыш рет Еуропадағы қауіпсіздік және ынтымақтастық ұйымына жетекшілік етудеміз. Таяуда еліміз­де осы Ұйымға мүше Мемлекет бас­шы­ларының саммиті өтеді. Келесі жылы Ислам Конференциясы Ұйымына төрағалық етеміз. Бұл да еліміздің әлемдік аренадағы абы­ройын, мәртебе беделін танытса керек. Және осының барлығы Елбасымыз – Тәуелсіз Қазақстанның Тұңғыш Президенті Нұрсұлтан Назарбаевтың қажырлы еңбегінің арқасы екенін де естен шығармауымыз тиіс. Тағдыр бізге қос бақытты бірге сыйлады: оның бірі – тәуелсіздік алып, егеменді ел болу бақыты болса, енді бірі – сол елді өркениет көшіне бастаған біртуар басшы Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаевтың болуы. Соңғы жиырма жыл ішінде еліміздің экономикасы да аяғынан нық тұрып, ілгері басты. Бір емес, бірнеше дағдарысты басынан ке­шірсе де, экономикамыз қарыштап даму қар­қынынан танған емес. Қазір еліміз дағдарыстан кейінгі даму кезеңіне қадам басты. Бұл тұста ел болашағына бағытталған бірқатар маңызды бағдарламалардың қабылдануы – келешекке деген сенімімізді нығайта түсті. Атап айтсақ, Қазақстанның индустриялық-инновациялық дамуының 2010 – 2014 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасы мен “Бизнестің жол картасы – 2020” бағдарлама­лары ел эконо­ми­ка­сын бұдан да ілгері дамытып, халықтың әл-ауқатын арттыруды көз­дейді. Соңғы жиырма жыл ішінде еліміз жеткен осын­дай жетістіктерді жі­ліктеп жаза беруге бір ма­қала түгілі, бір кітаптің кө­лемі де жетпейтіні анық. Бұл жерде айтқым келгені – біздер жеткен жетістік­терімізге мақтанып қана қой­май, сол нәтиже­лері­мізді бағалай білуіміз ке­рек, тәуелсіздіктің біздерге тарту еткен мүм­кіндіктерін уысымыздан шығарып алмау үшін барлығымыз бір кісідей жұмыла білуіміз керек. Елбасы Парламент палаталарының биылғы бірлескен отырысында сөйлеген сөзінде бар­ша­мызды келесі жылды “Тәуелсіздіктің 20 жылы” ұра­нымен өткізуге үндеді. Бұл үндеуде үлкен мән бар. Ол нені білдіреді? Ол – тәуелсіздіктің 20 жыл­дық мерейтойын тек салтанатты шара ре­тінде атап өтуді білдірмейді, ол ел азамат­тары­ның барлығын “тәуелсіздік” құндылығының төңірегінде бір ниет, бір тілекке бірігуін біл­діре­ді. Яғни, Елбасы біздерді тәуелсіздіктің ме­рей­тойын ардақтау арқылы елімізді одан әрі да­мыту жолына жұмылуға шақырады. Бұл жерде Елбасы үндеуінің үлкен тәрбиелік, өнегелік мә­нін де көруге болады. Елбасы бізге: “Тәуелсіз­дік­тің 20 жылдығын мерекелеу тек қана ресми ша­ралар емес. Оны лайық­ты қарсы алу – әрбір қазақстандықтың патриоттық парызы! Мил­лион­даған азамат­тарымыз ел мерейтойын тиісті деңгейде атап өту­ге белсенділік танытуы тиіс, әрбір азамат іспен айна­лысып, ел дамуында өз ор­нын тапқаны ма­ңызды. Біздің Қазақстан тәуел­сіздіктің үшінші онжылдығына лайықты қадам басуы үшін бізге әлі көп нәрсе істеу қа­жет”, – деді. Президент әр азамат өз ісін жауап­кершілікпен атқарып, өзі­не, өз отбасына ғана емес, еліме де пайда тигіземін деген ниет­пен еңбектенетін болса, тәуелсіздік тұғыры үнемі бекем болатындығына сенеді. Біздегі міндет – Елбасының осы бір сенімін ақтау. Бұл өзіміз үшін керек. Еліміздің келешектегі өркендеуі – барлығымыздың да бақуатты өмір сү­руіміздің кепілі. Бұдан басқа кепіл жоқ. Мұны тарихтың өзі дәлелдеді. Сол себепті әр­қай­сымыз бүгінгі тәуелсіздігімізді, бүгінгі бей­біт өмірімізді баянды ету үшін еңбектенуіміз керек. Жоғарыда айтқанымыздай, келесі жыл “Тәуел­сіздіктің 20 жылы” ұранымен өтуі тиіс. Және бұл үндеу құр ұран күйінде қалып қой­мауы үшін нақты істер бүгіннен басталуы керек деп есептеймін. Әрбір азамат өз-өзіне: “Мен ел тәуелсіздігінің 20 жылдығы құрметіне не істей аламын?” – деген сауал қоюы қажет. Бұл – әр­кім бір керемет іс жасасын деген сөз емес. Мә­­селен, кез келген адам өз ісін адал, тиянақ­ты­лықпен, жауапкершілікпен жүзеге асыра алады. Немесе кез келген адам өзінің үйінің ма­ңайын тазалықта ұстап, көшені, ауланы абаттандыруға өз үлесін қоса алады. Міне, пат­риоттық сезім, елге құрмет осындай күнделікті, әрқайсымыз атқара алатын істерден де құра­лады. Бұл – Қазақстанның әрбір азаматына қатысты жәйт. Ал енді халық қалаулылары, Үкімет мүше­ле­рі, жергілікті атқарушы органдардың бас­шы­лары, мемлекеттік қызметкерлер – бұларға қойылатын талап, әрине, жоғары. Бүгінде Парламент депутаттарының алдын­да тұрған міндет – еліміздің 2020 жылға дейінгі стратегиялық дамуын құқықтық қамтамасыз ету, ел дамуына қажетті тиісті заңдар шығару, жүзеге асырылып жатқан істер жөнінде халық арасында түсініктеме жұмыстарын жүргізу. Бұл ретте төртінші сайланымдағы Парламент Мә­жілісінің депутаттары – “Нұр Отан” партиясы фракциясының мүшелері алдағы уақытта өңірлерде өтетін сайлаушылармен кездесулер барысында кешенді ақпараттық насихат жұмыстарын жүргізетін болады. Келер жылды тәуелсіздігіміздің мерейтойлы жылы ретінде атап өтуде ел Үкіметіне де зор міндет жүктеліп отыр. Үкімет қабылданған бағ­дарламаларды тиімді жүзеге асырып, халықтың әл-ауқатын арттыруға бағытталған жұмыстарды одан әрі жалғастыруы тиіс. Бұл ретте мемлекет деңгейіндегі ірі әлеуметтік жобалармен қатар, әрбір қала мен ауылдың, әрбір көше мен ауланың абаттандырылуы сияқты шағын істер де назардан тыс қалмауы керек. Яғни, әрбір азамат мерейтойдың мәртебесін сезінетіндей, соған қуанып мерейленетіндей болуы тиіс. Сонда ғана шын мәнісіндегі Ұлттық мерей­тойымыз өз деңгейінде атап өтіледі. Бірақ бұл бір ғана Үкімет пен атқарушы органдардың арқа­сында жүзеге асатын іс емес. Оны іске асы­руға қоғамның барлық мүшелері атсалысуы керек. Әсіресе, зиялы қауым мен  БАҚ өкілдері осы бағыттағы насихат жұмыстарын жүргізуге осы бастан кірісулері керек. Осы орайда қоғамымыздың барлық мүше­лерін – мемлекеттік қызметкерлерді, халық қалаулыларын, жергілікті билік орган­дарының басшыларын, қоғамдық ұйым­дардың белсен­ділерін, зиялы қауым мен БАҚ өкілдерін, қарапайым жұмысшыларды, ардагерлер мен жастарды, үлкен мен кішіні – барлығыңызды келер жылды Елбасымыз айтқандай “Тәуел­сіздіктің 20 жылы” ұраны­мен өткізуге осы бастан еңбектенуге ша­қырамын! Үздік оқушылармен кездесті Парламент Сенаты Төрағасының орынбасары М.Көпеев Солтүстік Қазақстан облысы Шал ақын ауданы Жалтыр орта мектебінің бір топ үздік оқушыларын қабылдады. Аталған шараны ұйымдастыруға мұрындық болған осы өңірден шыққан сенатор Т.Симамбаев болса, кездесуге Аграрлық мәселелер және қоршаған ортаны қорғау комитетінің төрағасы Б.Жылқышиев та арнайы келіп қатысты. Солтүстік Қазақстан облысынан Астанаға арнайы келген балалар­мен болған кездесуде Мұхамбет Жұманазарұлы елордаға қатысты сөзінде Елбасының еңбегін тұ­щымды  әңгімелеп жеткізді. Соң­ғы он жыл ішінде Қазақстанның елордасы жылдан жылға көркейіп келеді, тіпті келіп жатқан қонақ­тар­дың өздері  таңырқай қарап, әлем­дегі әсем қалалардың қатарында екендігін тілге тиек етіп жатады. 1997 жылдың желтоқсанында Пар­ла­мент Ақмолаға көшіп келген кез­дегі сол жағалауды көз алдына елес­теткен Сенат Төрағасының орын­басары мұнда картоп егетін жерлер болатын деп еске алды. Бүгінде көптеген зәулім ғимараттар бой көтеріп, әсем гүлзарлар мен субұрқақтар салынды. Бір кездері қазақ даласы қуғын-сүргін, тың игеру сияқты қиындықтарды басы­нан өткергенімен, қазақ халқы өзінің ұлттық дәстүрін, салт-сана­сын, ділі мен тілін сақтап қана қой­май, дамыта түсті. Осы ретте Мұхамбет Жұманазарұлы былай деді: “Оны ары қарай дамыту сіздердің үлестеріңізде. Үлес жәй берілмейді немесе аспаннан түспейді, ол еңбекпен келеді. Еңбек дегеніміз терең білім алуда жатыр. Білімді азамат қай уақытта болма­сын қоғамнан өзінің лайықты ор­нын табады”. Ол өз сөзінде бала­ларды үздік оқуларын жалғас­тыруға тілегін жеткізе отырып, елордадағы бірқатар ескерткіштер туралы, та­рихи орындар жайында әңгімеледі. Жалтыр деген киелі жер екен­дігі, сол елден көптеген текті аза­мат­тардың шыққандығы да көл­денең тартылды. Елімізде жиырмаға тарта интел­лектуалдық мектеп ашу көзделсе, қазір соның біразы жұмыс істеуде. Дарынды шәкірттерді өзімізде оқыту мақсатында Назарбаев уни­верситеті ашылып отыр. Аталған білім ордасы балаларға білім беріп қана қоймай, жергілікті жердің менталитетін де қалыптастыратын болады. “Болашақ” бағдарламасы бойынша білімді жастар шет ел жоғары оқу орындарында өз білім­дерін тереңдетуде. Осының барлы­ғын тәптіштеп жеткізген сенатор Қа­зақстанның әлемдік қоғам­дас­тықта орнын жоғарылатуына жас­тардың үлес қосуы тиіс екендігін атап көрсетті. Осылайша еліміздің бас қаласы Астананы тамашалауға келген Жал­тыр орта мектебінің үздік оқушы­лары сенатор ағаларына көптеген сұрақтар қойып, өздерін қызық­тырған жәйттар туралы мәліметтер ала алды. Кездесуде, сонымен қатар, орта мектеп өмірі туралы қысқаша бейнефильм көрсетіліп, балалар Астана жөніндегі өлеңдерін оқып берді. Асқар ТҰРАПБАЙҰЛЫ. Мақсат – әлемдік мәдени кеңістікке кірігу Сенаттың Әлеуметтік-мәдени даму комитетінде “Еуропа мәдени конвенциясын ратификациялау туралы” заң жо­басы қаралды, деп хабар­лады Парламент Сена­ты­ның баспасөз қызметі. Конвенцияға қосылу Қазақ­станның Еуропа мемлекет­терінің тілдерін, тарихы мен мә­дениетін зерделеу үшін жағ­дайлар жасай отырып, дүние­жүзілік мәдени кеңістікке кірігуіне мүмкіндік туғызады. Сондай-ақ Конвенция жал­пые­уропалық мәдени құнды­лығы бар заттарды қорғаудың құқықтық қағидаларын белгі­лейді және оларға дұрыс қол жеткізілуін қамтамасыз етеді. Заң жобасы палатаның қарауы­на ұсынылды. Талас астарында талай нәрсе бар-ау Қоғамдық қауіпсіздікті қамта­ма­сыз ету – ішкі істер органдары­ның ең маңызды міндеті. Осы мә­селеге байланысты ішкі істер ор­ган­дары қызметін жетілдіру бой­ын­ша кейбір заңнамалық актілерге өзгерістер мен толықтырулар енгізу жөніндегі заң жобасын Мәжіліс өзінің соңғы отырысында ұзақ талқылады. Заң жобасы туралы баяндаған Ішкі істер министрінің міндетін атқарушы Александр Ку­ли­нич оның құқық бұзудың алдын алу мақсатында аса қажетті өзгер­тулер болатынын тілі жеткенше айтып берді. Бұл заң жобасы, деді ол, қоғамдық тәртіпті қамтамасыз ету бағытында ішкі істер қызметін жетілдіруге үлкен көмек болады. Соның ішінде заң жобасы азамат­тардың қолында бар оқ ататын қарудың түрлерінің саны ең көп де­генде бұрынғыдай бесеу емес, екеу-ақ болатынын, жекеменшік күзет­терге де бақылаудың күшей­тілеті­нін, оларға оқ ататын қару ұс­тауға болмайтынын және күзететін субъектілерінің саны да бұрынғы­дай бесеу емес, екеу-ақ болатынын қарастырады екен. Міне, нақ осы өзгерістер депу­тат­­тар тарапынан үлкен сынға ұшы­­рады. Мәселен, депутат Қаби­болла Жақыпов және оны қол­даған Алтай Тілеубердин: Әрбір азаматта екі мылтықтан артық болмасын де­генді қандай нормативке сүйеніп шы­ғар­дыңыздар? Аңшы адамдар­дың құс, үлкен аңдар мен та­ғы­лар­ды және қауіпті жыртқыштарды ата­тын ар­нау­лы, бірнеше мылтық­та­ры болуы керек, оларсыз дұрыс аңшылық құру мүмкін емес, деді. Біз әлемдік тә­жі­рибе бойынша адам­дардың қолында көп қару бол­мау керек дегенді не­гізге алдық. Ал кәсіби аңшыларға қанша мылтық ұстаса да шектеу болмайды деген министрдің мін­детін атқарушының сөзіне А.Тілеу­бердин мүлде қана­ғат­танбайтынын, мұндай аргумент­тің  әлсіз екенін білдірді. Әр түрлі аң­шылықтың өз қаруы бар, ол Қа­зақстанда ғана емес, басқа жерлер­де де солай. Қо­лындағы қаруларын полициядағы тізілімге қойдырған аңшы адамға қылмыс жасауы мүм­кін деп күдік келтірудің өзі қате. Керісінше, тізі­лімге қойылмаған қарулар тәркі­ле­неді деп жазу керек еді. Енді мына заң­ды қабылдасақ, аңшы адамдар­дың қолындағы ар­тық мылтықтарды тартып аласыз­дар ма, олай болса, заңдардың өзі шық­қанға дейінгі әрекетке күші жүрмейді деген қағи­да бұзылмай ма? Жалпы, мен бұл заң жобасына түпкілікті қарсымын, деді ол. Оған А.Кулинич бұрыннан көп түрлі мылтығы барлардың қа­руы алын­байды, бұл заң жобасының талабы өзі шыққан уақыттан кейінгі мез­гілге ғана жүреді деген еді, депу­тат заң жобасында ондай норма көр­сетілмеген деп бұл жауапқа да қанағаттанбады. Басқа да кейбір депутаттар жо­ба­ның осы талаптарына қатты шүйлікті. Депутаттар, сондай-ақ заң жо­ба­­сының жекеменшік күзет қыз­ме­тін ұйымдастыру тоқтатыла­ды, олар­дың ататын қару ұстауына тыйым салы­на­ды деген норма­ла­рына да өре түрегеліп, қарсылық білдірді. Мә­се­лен, белгілі кәсіпкер, қазіргі депутат Бауыржан Смайы­лов: “Жекеменшік күзеттің қоғам­дық тәртіптің бұзы­луына қандай қатысы бар, кәсіп­кер­дің ондай қызмет ұстау құқын неге бұзамыз?” деген сұрақ қойды. Оған А.Ку­ли­нич: “Жекеменшік күзеті бар фир­маларда қылмыстар көп жаса­лады, оларды ашуға күзет қызмет­кер­лері көп кедергі келтіріп, қыл­мыс­тың ізін жасыруға тырысады, мұн­дай тәжірибеден бас тартамыз, күзетті арнаулы фирмалар ғана ат­қарулары керек”, деп жауап қай­тарды. Депу­тат бұл күзетпен айна­лысатын фир­ма­лардың осы қызмет түрін моно­полияландыруға деген ұмтылысы, заң жобасы солардың мүддесіне лобби жасап тұр. Сайып келгенде, бұл кәсіпкердің құқығын бұзу болып табылады. Әркім өз мен­шігін өзі күзетуге хақылы, сон­дық­тан заң жобасындағы осы өзгеріс мүлде дұрыс емес деп салды. Оның ойын басқа да депутаттар қатты жақ­тады. Аталған ұстанымдарға қа­тысты лобби, мүдде халық қалау­лы­ларының дәл өздерінде жатқан жоқ па екен деген ойға қалдық. Осы заң жобасында миграция­лық саясатты жүргізу және халық­ты құжаттандыру ісі Ішкі істер ми­нистр­лігінің құзырына беріледі деген де норма бар еді. Осыған бай­ла­нысты депутат Амангелді Мо­мы­шев елдік мүддені көздейтін сұрақ берді. Ол бұл іспен ертеңгі күні отставкаға шыққан полиция қызметкерлері, соның ішінде үлкен шенді офи­цер­лер айналысса, олар ескі әдетпен әкі­реңдеп, бұл сая­сатты диплома­тиялы түрде жүр­гі­зеді дегенге сену қиын. Өзі де келу­лері саябырсып кеткен қандас­тарымыз мұндайды көрген соң елге қарай аяғын бас­пайды ғой, деді. Бұл сұраққа генерал бұл жұмысты Еңбек және халықты әлеметтік қорғау министрлігінен ауысқандар атқаратын болады деген сырғытпа жауап берді. Бірақ шын мәнінде депутаттың алаңдаушылығы өте орынды екені көрініп тұрды. Елге оралған бауырларды жылы жүзбен, бауыры езіле қарсы алу жағын Ішкі істер министрлігі ескере алса жарайды ғой... Жақсыбай САМРАТ. Маңызды мәселеге арналды Парламент Сенатында палата Төрағасының орынбасарлары Мұхамбет Көпеев және Александр Судьиннің қатысуымен “Қазақстан Республикасының қылмыстық іс жүргізу заңнамасында соттық тергеу институтын дамыту” тақырыбына арналған дөңгелек үстел отырысы болды. Шараға Сенаттың Заңнама және құқықтық мәселелер комитетінің төрағасы Берік Имашев төрағалық етті, деп хабарлады осы палатаның баспасөз қызметі. Талқылауды аша келіп Б.Има­шев қылмыстық-іс жүргізу заң­на­масына соттық тергеуді ен­гізуге әзір­лік, жекелеген кезең­дер­дегі қыл­мыстық сот өндірісі міндетте­рін нақтылау тұрғысынан бұл ша­раның маңыздылығын атап өтті. Соттық тергеуді соттау ісін­дегі маңызды кезең ретінде атай келіп, сенатор қылмыстық істерді шешуде соттық тергеудің осы кезеңі тергеу нәтижелерінің ең шынайы болуына кепілдендіретін қылмыстық процестердің барлық қағидалары барынша толық ашылатынын атап өтті. “Сөйтіп, қылмыстық іздестіру органдар­дың қорытындылары мен ше­шім­дерінің заңдылығы мен негіз­демесін тексеру қамтамасыз еті­леді”, деді депутат. Соттық тергеудің ерекшелі­гі­не тоқтала келіп, Б.Имашев сот­тық тергеу институтын одан әрі дамыту және оны қылмыстық үде­рістерде қолдану аясын ке­ңейту қажеттігін атап өтті. Оның айтуынша, бұл шаралар сот тер­геу институттарын нығайтады, қылмыстық сот өндірісі аясына түскен адамның құқығы мен бос­тандығын қорғау­ды қамтамасыз етеді. Отырыс барысында сот жүйе­сін дамыту және сотқа дейінгі өндірісте сот бақылауы аясын кезең-кезеңмен кеңейту, қыл­мыс­тық-іс жүргізу заңнама­сын­дағы соттық тергеу эволюция­сы­ның келешегі, соттық тергеудегі соттың рөлі, алдын ала және сот­тық тергеудің өзара байланысы мәселелері талқыланды. Пікір алмасу барысында соттық тер­геуді мемлекеттік айыптаушы тұрғысынан қарастыруға, соттық тергеудегі қылмыстық істі дәлелдеу мәселелеріне, соттық тергеуге сәйкес алдын ала тергеу мен оның мекемеге қатысына, соттық тергеудің қылмыстық процестегі тиімді институт екеніне назар аударылды. Дөңгелек үстел отырысына Парламент депутаттары, Консти­туциялық Кеңес пен Жоғары Сот Кеңесінің, Адвокаттар одағының басшылары, Президент Әкімші­лі­гінің, құқық қорғау және сот жүйесінің, халықаралық және қоғамдық ұйымдардың, ғалыми орталардың өкілдері қатысты. Талқылауды қорытындылай келіп Б.Имашев соттық тергеудің өзекті мәселелері және оны одан әрі жетілдіру бағыттары бойынша пікірсайыстың табысты болғанын атап өтті. Сенатор атап өткендей, айтылған ескертпелер мен ұсы­ныс­тардың бәрі егжей-тегжейлі зерделеніп, пысықталады және заң шығару үдерістерінде пайда­ланылатын болады. Алкогольсіз сыраны емес, қымыз бен шұбатты жарнамалайық “Ел боламын десең, бесігіңді түзе” деген Мұхтар атамыздың ата­лы сөзі бар. Дүниежүзілік Денсаулық сақтау ұйымының был­тыр­ғы мәліметіне көңіл аударсақ, біздің еліміз ішімдік ішуден әлем бойынша 8-орынға шығыпты. Ал наркологтар соңғы үш жылда маскүнемдікке бой ұрған балалардың саны 10 есеге артқанын айтады. Мамандардың айтуынша, елімізде балалардың спиртті ішім­дікке әуестігі орта есеппен 10-15 жаста басталады екен. Олардың ара­сында маскүнемдік жылдан жылға көбейіп келеді. Бұл – ащы шындық. Құрманғали УӘЛИ, Мәжіліс депутаты. Осы жаман әдетке итермелей­тін, олардың азғындауына жол ашатын бірден-бір нәрсенің бас­тысы, бәрімізге белгілі бәле – қи­тұрқы жарнама. Алкогольсіз сыра деп көбігін көпіртіп, әсер­леп, адам қызығатындай етіп көр­сет­кен үлкен қалалардағы бил­борд­­тардан, телеарналардағы ша­ғын жарнамалардан көзің сүрі­не­ді. Ал осыдан балалардың ішім­дік­ке де­ген құмарлығы, алғашқы қа­дамы бастау аларына шүбә кел­тіре ал­май­мыз. Сол көзді арбаған “алко­гольсіз” сырасының дәмі нағыз сырамен бірдей, ал ал­ко­голь мөл­шері 0,5%-ды құрайды екен. Дә­міне дәндеген бала, ары қа­рай нағыз сыраны да жиір­кен­бей ішу­ге кіріседі де, санасында ішім­діктің ізі өшпестей орын ала­ды. “Тез сергіңіз келсе, дәмін тат” деп айқайлап тұрған жарнамаға кө­зіңіз түссе, еріксіз көңіл ауда­ра­сыз... Қазір ұлтының келешегін ой­лаған мемлекеттер жайсыз жар­на­малардан қашып, тыйым салып жатыр. Мысалы кедендік бір одақ­та жүрген Беларусьте қоғам­дық орындарда сыра ішуге тый­ым са­латын кодекс күшіне енді. Осыған сәйкес көшелерде, ста­дион­дарда, саябақтар мен гүлзар­лар­да, қоғам­дық көлікте сыра және алкогольсіз сыра ішкен­дер­ге жаза қолданы­лады. Заң бұзу­шы 280 мың Бе­ларусь рубліне тең (100 доллар шамасы) айып­пұл төлейді, ал аталған әрекет қайталанса, айып­пұл екі еселе­не­ді. Осындай елінің келешегін ой­лаған елге біз неге еліктемейміз? Нағыз саламатты өмірге шақыру­дың ең жақсы жолының біреуі болып саналар бұл шараны неге қолға алмаймыз? Нағыз сусынға арналған жар­наманы көрсеткіміз келсе, біз неге өзіміздің ата-бабалары­мыз­дан қалған, мыңдаған жылдық тарихы бар қымыз бен шұбатты емдік қасиеті жоғары, бойыңа қуат беретін, ішсең таптырмас сусын деп, ғасырлар бойы қа­лып­тасқан күбіні, сабаны тобыл­ғымен, қайыңмен ыстап жатқан мезгілін, құйрық май, қазы, мейіз қосылған тіл үйірер дәмін көрсетіп, нағыз бұрқыраған иісі мен ақ көбігін шапшытып, адам­ның ағзасына берер пайдасы, құндылықтары мол деп, жар­наманы келістіріп неге жасамай­мыз? Неге министрлер мен әкім­дер осындай игі істерге ат са­лыс­пайды? Осы жерде Үкімет тарапынан нақты қолдау керек сияқты, ын­та­ландыратын жолдарын көрсе­тіп, бақылауға алынса, шалғынға бие байлап, орнықты қара сабадан жас та, кәрі де, жалпы ел болып қымыз бен шұбатты құмардан шыға ішіп, көңіл толар мезгілге қолымыз жетер еді. Көліктерді техникалық байқаудан жол полициясы ұйымы өткізетін болады Мәжілістің Экономикалық реформа және өңірлік даму комитетінің ұйымдастыруымен “Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне механикалық көлік құралдарын және олардың тіркемелерін міндетті техникалық байқаудан өткізу мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы” Қазақстан Республикасы заңы жобасының таныстырылымы өтті. Отырысты комитет төрағасы Сейітсұлтан Әйімбетов жүргізіп, Көлік және коммуникация министрінің орынбасары Еркін Дүйсембаев баяндама жасады. Аталған заң жобасы “ҚР құқық қорғау қызметі мен сот жүйесінің тиімділігін арттыру жөніндегі шаралар туралы” Қа­зақстан Республикасы Прези­ден­тінің 2010 жылғы 17 та­мыздағы №1039 Жарлығын іске асыруға бағытталған. Осы заң жобасын қабылдаудың мақсаты – құқықтық кемшіліктерді жою, механикалық көлік құралдарына міндетті техникалық байқау ұй­ымдастыру мен жүргізу үдерісте­рін жетілдіру, ұлттық көлік заң­намасын халықаралық құқыққа сәйкес келтіру. Сол бағытта енді екі кодекс пен төрт заңға өзге­рістер мен толықтырулар енгі­зі­летін болады. Осы заң жобасы бойынша келешекте техникалық байқаумен Көлік және ком­му­ни­кация министрлігінің реестріне сәйкестендірген өкілетті ор­ган­ның техникалық орталықтары айналысатын болады. Тех­ника­лық сынақтан өткізудің жаңа тәртібі 2011 жылдың 1 шілдесі­нен енгізіледі делініп отыр. Техникалық байқаудан жол по­ли­циясы ұйымы өткізеді. Таныстырылымда Мәжіліс депутаттары В.Нехорошев, И.Чир­калин, А.Тілеубердин, Т.Бердіоңғаров, т.б. баян­дамашыға сұрақтар қойды. Таныстырылымға Мәжіліс де­путаттары мен Қаржы, Ішкі істер, Ауыл шаруашылығы, Сау­да және экономикалық даму ми­нистрлік­терінің, Монополияға қарсы агенттіктің өкілдері де қатысты. Заң жобасы бойынша жұмыс тобының жетекшісі Шавхат Өтемісов болды. Сәуле ДОСЖАНОВА, журналист. Көнені көксегені несі? Мәжілістің соңғы отырысында ішкі істер органдары қызметін жетілдіруге байланысты заң жобасы қаралған еді. Заң жобасы жөнінде баяндама жасаған Ішкі істер министрінің міндетін атқарушы Александр Кулиничті депутат Рауан Шаекин сол күннің 10 қараша екенін пайдаланып, өзіне сөз берілгенде бұрынғы КСРО милиция қызметкерлерінің мерекесімен шын жүректен құттықтады. Анау да рахметін айтып, қутыңдап қалды... Онда не тұр дейміз ғой баяғы... Иә, онда бәлендей ештеңе тұрған жоқ... егер бұл құттықтау ресми орында, ресми түрде емес, көшеде, далада айтылса... Ал Қазақстан Парламентінің төменгі палатасы – Мәжіліс депутатының жалпы отырыстағы құттықтауын ресми емес деп ешкім де айта алмаса керек. Сонда депутат Қазақстан Президентінің арнайы Жарлығымен Ішкі істер қызметкерлерінің күні 23 маусым болып белгіленгенін білмей ме, әлде, біліп тұрып ескіні көксей ме? Әрине, көбіміз, жоғарыда да айтқанымыздай, онда тұрған не бар дер-ақпыз. Бірақ... жұрт депутатқа қарап түзеледі, ал олар көнені көксеп жатса, өзгелерге не жорық? Жақсыбай САМРАТ.

Фотокүнделік