Сапада салғырттыққа жол бермейміз

Бүгінде төрткүл дүние түгел жиналатын халықаралық құрылтайлар мен маңызды басқосулар орталығына айналған Астана қаласының құрылыс нысандары мен архитек­ту­ралық келбеті туралы аз айтылып, аз жазылып жүрген жоқ. Тарих тара­зысында қас-қағым сәт болып есептелетін осы бір он жылдан астам уақыт аясында Астанада сәулет өне­рінің жауһарларына айналған небір айтулы ғи­ма­рат­тар, мил­лиондаған шаршы метр тұрғын үй кешендері пай­да­ла­нуға берілді. Құрылыс қарқыны көз қуан­тар­лықтай бір мә­се­ле болса, оның сапасы екінші мәселе. Ғасыр құрылыс алаңына ай­налған бас қаламыздың құрылыс сапасы мен архи­тек­ту­ралық салтанатының үйлесімділігі қалай жүргізіліп жатыр. Елордамызда бұл мә­селені «Астана қаласының мемлекеттік архи­тек­туралық-құрылыстық бақылау басқармасы» мемлекеттік мекемесі тексереді. Біз осы мекеме айналысатын көкейкесті мәселелердің жай-жапсарын білу үшін оның бастығы Талғат РЫСБЕКОВТІ әңгімеге тартқан едік. – Талғат Тастыбайұлы, Ас­тана қаласының құрылысы мен сәулетінің сапасы өміршең де өзекті, әрі мемлекеттік ма­ңы­­зы бар міндет. Басқарманың аты айтып тұрғандай, сіздердің не­гізгі міндеттеріңіз қаламызда бой көтерген құрылыс нысан­да­рының сапасы мен архи­тек­ту­ралық нормаларына мем­лекет­тік бақылау жасау. Осы мін­деттерді жүзеге асыру ба­ры­сында неге сүйенесіздер, нені бас­шылыққа аласыздар? – Бас қаламыздың қалыптасуы мен дамуы Астана авторы – Ел­басы Нұрсұлтан Назарбаев белгілеп берген стратегиялық жоспар бойынша жүзеге асырылып келеді. Мемлекет басшысы атап көр­сет­кендей, ел жүрегі – Елорданың орны бөлек. Сондықтан біз өз жұ­мы­сымызда осы бір мерейлі міндет үдесінен шығуды негізгі бас­шы­лыққа аламыз. Өзіңіз айтып өт­кендей, біздің мекеме салынып жат­қан құрылыс нысандарын инспектілеу, мониторинг жүргізу, құ­ры­лыс-монтаж жұмыстарына рұқ­сат беру, еліміздің заң­на­ма­ла­рын­да белгіленген тәртіпке сәй­кес жұмыс сапасын бақылау және мем­лекеттік қабылдау комис­сия­сының жұмысына қатысу міндеттерін жүзеге асырады. Біз өз қызметімізде «Қазақстан Рес­пуб­ли­­касындағы сәулет, қала құры­лы­сы және құрылыс қызметі ту­ралы», «Лицензиялау туралы», «Тұр­ғын үй құрылысына үлестік қа­тысу туралы» заңдарды, Үкі­мет­тің тиісті қаулылары мен шешімдерін, Астана қаласы әкімдігі мен мәслихатының құрылыс нор­малары мен ережелерін, құрылыс саласында әрекет ететін заңды және жеке тұлғалар арасындағы қатынасты реттейтін құқықтық ак­тілері мен техникалық нормативтерін басшылыққа аламыз. Қаладағы құрылыс ауқымы аса зор. Мәселен, өткен жылы ғана әлемдік дағдарыс қиын­дық­та­ры­на қарамастан қаламызда 1 млн. 259 мың шаршы метр тұрғын үй, бірнеше мәдени-әлеуметтік мекемелер, 3 мектеп пайдалануға берілді. Соңғы 3 жыл ішінде ғана қа­­ламызда 10 ірі денсаулық сақ­тау мекемесі іске қосылды. Сәу­лет өнерінің озық үлгілері болып табылатын талай-талай айтулы ғимараттардың бой көтергенін бі­ле­сіздер. Биылғы жылы құрылыс ауқымы өткен жылдан да жоғары қарқынмен жүргізіліп жатыр. – Құрылыс саласындағы ахи­­тек­туралық, экологиялық, сани­тар­лық-гигиеналық нор­малардың орындалуы қа­лай ба­­қыланады? Сіздер құрылыс ны­сандары пай­да­лануға берілген кезде мемлекеттік қабылдау ко­миссия­ла­ры­ның жұмысын қалай ұйымдас­ты­расыздар? Әлеу­­­­меттік нысандар мен тұр­ғын үй кешендері пайда­ла­нуға бе­рілгеннен кейін тұты­ну­шы­лар тарапынан көптеген арыз-шағымдар түсіп жататындығы да жасырын емес қой... – Жоғарыда айтып өткені­міз­дей, бұл мәселеде біз елімізде 2001 жылғы 16 шілдеде қа­был­данған «Қазақстан Респуб­ли­ка­сын­дағы сәулет, қала құрылысы және құрылыс қызметі туралы» заң­ның нормаларын басшылыққа аламыз. Негізінен біздің басқарма 6 құрылымдық жүйеден тұрады. Біз әңгімелеп отырған басты міндеттерді мемлекеттік архи­тек­туралық-құрылыстық инспекция бөлімі атқарады. Осы бөлім мамандары құрылыс нысан­да­рына және құрылыс материал­да­рына, жобалық құжаттарға мемлекеттік архитектуралық-құры­лыс­тық бақылау жасайды, қала құ­ры­лысы регламенттерінің, Қа­зақ­стан Республикасы аума­ғын­да­ғы мемлекеттік және мем­ле­кет­аралық нормативтердің сақта­лу­ын қадағалайды. Өз өкілеттігі шеңберінде құрылыс салу­шы­лар­дың техникалық қызметіне, жоба жасаушылардың авторлық қыз­ме­тіне, тапсырыс берушілер­дің қызметіне, құрылыс-монтаж жұ­мыс­­тарының сапасын қамтама­сыз етуге бақылау жүргізеді. Құ­рылыс-монтаж жұмыстары өнді­ріс­теріне рұқсат қағаздарын береді. Дайын құрылыс объектілерін қабылдап алатын мемлекеттік қа­былдау комиссияларының құра­мы­на кіріп, тексеріс жұмыстарын жүргізеді. Сол сияқты біздің мамандар құрылыс нысандарында болған апаттарды тексеретін ко­мис­сиялардың құрамында жұмыс жүргізеді. Жоғарыда айтылған заң нормалары негізінде қабылдау комиссиясының және мемлекеттік қабылдау комиссиясының құра­мын­да жүргізілген жұмыстың са­па­сын бақылайды. Орын алған кем­шіліктерді нақты көрсетіп, нор­­мативтік тәртіптен ауытқыған құрылыс ұйымдарына, лауазым­ды тұлғаларға қатысты заңнамада белгіленген тәртіп бойынша шаралар қолданады. Құрылыс жұ­мыс­тары мен архитектуралық норма­ларда кеткен олқылық­тар­дың жойылуын бақылайды. Осы жерде айта кететін бір мәселе, қабылдау комиссиясы мен жұмыс комиссиясы құрылыс нысан­да­рын тапсырушы ұйымдардың шешімімен тағайындалады. Құры­лы­сы аяқталған нысанды пайда­ла­нуға беруді жоспарлаған құры­лыс салушы басқарма атына өтініш береді. Аталған өтініш тиісті ауданның мемлекеттік құры­лыс инспекторына келіп түседі. Ол белгіленген мерзімде тапсы­ры­латын құрылыс нысанының сапасын тексеру мақсатында бекітілген тәртіпке сай қорытынды жазады. Әрине, пайдалануға берілген құрылыс нысандары мен тұрғын үй кешендерінің сапа­сында кейбір кемшіліктердің де болып жататындығы жасырын емес. Біз олардың дер кезінде ал­дын алу мақсатында кешенді жұмыстар жүргіземіз. – Қалада салынып жатқан және алдағы уақытта салы­натын құрылыс нысандары бойынша мониторинг жүргі­зесіздер ме? – Әрине. Өз қызметі шең­бе­рінде белгіленген тәртіп аясында басқарма салынып жатқан ны­сан­дарға тұрақты түрде мониторинг жүргізіп отырады. Рұқсат алған нысандардың ақпараттық базасы негізінде жоспарлы тексерістер кестелері әзірленеді, құрылыс-монтаж жұмыстарын жүргізу құ­қығына берілген рұқсатнама мерзімі қадағаланады, ірі инвес­ти­циялық жобалар да ерекше ба­қы­лауға алынады. Құрылыс нысандарына тексеру жүргізу барысында басқарма қызметкерлері құрылыс сапасы­мен қоса, рұқстанамалық және ат­қарушы құжаттардың болуын тексереді. Құрылыс алаңдарындағы техникалық қауіпсіздік және ең­бекті қорғау нормаларының сақ­та­луына да ерекше назар ауда­рады. Тәртіп бұзушылықтар анық­­талған жағдайда, нормативтік көрсеткіштерден ауытқыған жұ­мыстарды анықтаған кезде кем­шіліктер атап көрсетіліп, олар­ды жою туралы нұсқаулар бері­леді, олқылықтың алдын-алу мер­зімі белгіленеді. – Бірқатар жауапсыз құрылыс компанияларының қылмыстық әре­­кеттерінің сал­дарынан өткен дағ­дарыс кезе­ңінде қаламыздың мыңдаған үлескерлері алдауға түсіп, үлескерлер проблемасы үл­кен мәселеге айналды. Қаламызда үлескерлер проблемасы толық шешілді ме? Басқарма тұрғын үй құрылысындағы үлес­кер­лер­дің қатысуы жөніндегі мемлекеттік саясаттың орын­да­лу­ын қадағалай ма? – Елбасының тікелей қол­дауы арқасында, мемлекет та­ра­­пынан көр­сетілген қаржы­лай көмек нә­ти­жесінде Астана қаласындағы үлес­керлер про­бле­масы толық ше­шім табуда. Қаржы дағ­да­ры­сы­ның бас­тап­қы кезеңінде Астана қаласында 40 мыңнан астам үлес­керлердің қатысуындағы 200-ден артық аяқталмаған тұрғын үй кешендері болды. Мемлекет басшы­сы­ның тапсыр­ма­сымен ел Үкі­ме­ті жүзеге асырған кешенді іс-ша­ра­лар­дың нәтижесінде күр­де­лі жағ­дай­ға тап болған 206 тұр­ғын үй кешеніндегі 32 мың үлес­кердің проблемасы ше­­шілді. Мемлекеттік қолдау нәтиже­сін­де атқарылған бұл жұмыс негізінен төрт бағыт бойынша жүзеге асырылды. Атап айтқанда, қала әкім­дігі тарапынан пәтерлер са­тып алу, «Самұрық-Қазына» ҰӘҚ-тың қолдау көрсетуі нәти­же­сінде жұмысты жандандыру, құрылыс салушылардың өз күші­мен тоқтап қалған нысандардағы жұмысты жалғастыру және Аста­на қаласы әкімдігінің жанынан құрылған мемлекеттік «Жаңа құрылыс» ЖШС-ның қатысуы­мен аяқталмаған тұрғын үй кешендері құрылысын аяқтау. 2008 жылы республикалық бюджеттен бөлінген трансферттер есебінен қаржыландыры­ла­тын мемлекеттік «Жаңа құры­лыс» ЖШС құрылды. Ол қа­ла­да­ғы үлескерлердің қатысуы­мен са­лынып жатқан проблемалы тұр­ғын үй кешендерінің құрылы­сын одан әрі жалғастыру міндетін мой­нына алды. Осының нәтиже­сінде мыңдаған үлескерлер про­бле­масы шешім тапқан бірнеше тұрғын үй кешені пайдалануға берілді. Қазір қала әкімдігі жанында арнайы құрылған Үлестік құры­лыс мәселелері жөніндегі ведом­ство­аралық комиссия жұмыс істейді. Комиссия құрамына әкім­дікке қарасты басқармалардың бастықтары, үлескерлер бірлесті­гінің мүшелері, құқық қорғау ор­ган­дарының өкілдері кіреді. Міне, осындай игі шаралардың нәтиже­сінде қаламыздағы үлескерлердің қатысуымен салынып жатқан тұрғын үй кешендерінің жұмысы барынша жанданып, бұл мәселе келесі жылы толық шешім тап­пақ. Өздеріңізге белгілі, елімізде қазір үлескерлердің қатысуымен салынатын тұрғын үй кешендері бойынша жаңа заңнамалық негіздер жасалынды. Осыған орай бас­қарманың үлестік құрылысты ба­қылау бөлімі «Тұрғын үй құры­лысына үлестік қатысу туралы» заң нормаларының орындалуына нақты бақылау жасайды. – Құрылыс және құрылыс материалдарын шығаратын өн­діріс орындарына лицензия беру жайы және тәртіптің қа­да­ғалануы қалай? – Иә, бұл келелі мәселеде бас­қарма республикамызда 2010 жыл­­дың қаңтарынан бері күшіне енген «Лицензиялау туралы» жа­ңа заң нормаларына және Үкі­меттің 2007 жылы қабылдаған «Сәулет, қала құрылысы және құрылыс саласындағы қызметті лицензиялау ережесін және оған қойылатын біліктілік талаптарын бекіту туралы» қаулысының та­лап­тарын басшылыққа алады. Ли­цензия беру үшін заңның 42-­бабында көрсетілген нормалар бас­шылыққа алынады. Белгілі бір субъектінің белгіленген тәртіпті бұзу шараларына байланысты олар­ға берілген лицензиялардың қол­данылуын уақытша тоқтата тұру немесе лицензиядан айыру шаралары Қазақстан Республи­ка­сы­ның тиісті заңнамаларында көр­сетілген тәртіп ауқымында жү­зеге асырылады. – Әңгімеңізге рахмет. Әңгімелескен Жылқыбай ЖАҒЫПАРҰЛЫ.