Жол құрылысы қарқынды жалғасуда

Президент Нұрсұлтан На­зарбаевтың биылғы Жол­дауын­да экономиканы дағда­рыстан кейінгі дамуға әзір­леу мен жедел индустрия­ландыру, инфрақұрылымды дамыту есебінен экономика­ның тұрақты өсуіне қол жеткізу міндеті тапсырылғаны белгілі. Осы орайда Жетісу жерінде айтулы жұмыстар атқарылып, еңбек өнімділі­гінің артуы күн тәртібіне өт­кір қойылып келеді. Экспорт­тық әлеуетті іске асыру ба­рысындағы қолға алынған жұмыстар қатарындағы Жеті­ген темір жол бекеті мен елі­міздің шығыс шекарасы Қор­ғас елді мекенін жалғас­тыр­атын шойын жол құрылы­сына 153,2  млрд. теңге қар­жы бөлініп, ұзындығы 293 шақырым болат жолдағы құ­рылыс басталғалы да біраз болды. Мемлекет басшысы   Нұрсұлтан Назарбаев өткен жылғы тамыз айында аталған нысанда болып, құрылыс-мон­­­таж жұмыстары бастал­ған  шойын жолмен келер жыл­­дың желтоқсанында ал­ғашқы пойыз қозғалысы бас­тала­тынын айтқан еді. Осы­лайша 2012 жылы Жетіген мен Қор­ғас, Қытай Халық Республи­касы арасындағы  темір жол қа­тынасы жүзеге асып, екі жақ­ты алыс-беріске жол ашы­латынына маңыз берілген болатын. Сәтін салса, еліміз алыс-жақын шетелдер мен  халықаралық жүк тасы­малы Достық темір жол бекеті ар­қы­лы ғана емес, Жар­кент өңі­рі  арқылы өтетін болат жол бойымен де жұрт­шылық  арғы бетке қаты­най­ды. Де­мек, жүк тасымалы жүзеге асқанда, сауда-эконо­микалық байланысқа толық жол ашылады. Қазіргі кезде темір жол құ­рылысы белгіленген жос­пар­ға сай жүзеге асырылып, тапсырыс беруші «Қазақстан темір жолы» АҚ өкілдері  ат­қарылған жұмыстармен көп­шілікті таныстырды. Талды­қорғанға арнайы  келгендер «Жетіген – Қорғас темір жол желісінде әлеуметтік мақсат­тағы нысандар мен кедендік инфрақұрылым және шекара­лық нысандар құрылысы» жо­­басының техникалық-эко­номикалық негіздемесі жай­лы жан-жақты әңгімеледі. Бас­қосу барысында құрылы­сы қарқын алған темір жол желісі өтетін өңір халқының   әлеуметтік-тұрмыстық жағ­дайының да жақсаратыны анық аңғарылды. Облыс әкімі Серік Үмбе­тов өткен жылғы тамызда құрылыстың басталуына қа­тысқан Елбасының темір жол қатынасының халықара­лық маңызы, ел экономикасына қосар үлесі қомақты екенін айрықша атап айтқанына екпін берді. Темір жол өтетін аудандардағы жер бөлу мәсе­лесі түбегейлі шешімін тау­ып, жергілікті атқарушы билік шойын жол салушы­ларға барлық қолдау көрсетілгенін  еске салды. Бұдан соң аталған жоба­ның техникалық-экономика­лық негіздемесімен «Қазақ­стан темір жолы» АҚ-тың жо­балау және күрделі құры­лыс са­ла­сы­ның ди­ректо­ры Әділ­ша Ермұқанов та­ныс­­­­тырды. – Темір жол желісі Ел­ба­сының қаты­суы­мен тұсауы кесілді. Екі елдің сауда-экономи­ка­лық байла­ны­сын ны­ғайтатын темір жол тар­мағының жобасы күрделі. Тек жол­ға арналған жер тө­семі үшін 25,5 млн. текше метр топырақ үйіп, 29 көпір, 2 жол өтпесі мен су өткізетін 300 құбыр орнаты­лады. Бү­гінгі күні желінің бүкіл бой­ында құрылыс жұ­мыс­тары қарқын алып, 1500 техника мен 3000 жуық адам еңбек етуде. Жалпы сомасы 107,6 млрд. теңгенің жұмыс­тарына 15 мердігерлік ұйым­дармен  келісім-шарт жасал­ды. Осы мерзімде  28,1 млрд. теңгенің жұмысы атқарыл­ғанын ор­таға салған директор жобаны жүзеге асырудың алғашқы кезеңінде  шекара­лық және кедендік инфра­құрылымдар, тұрғынжай мен әлеуметтік сала нысандарын салу  қа­рас­тырыл­мағанды­ғы­на  тоқ­­талды. Жетіген – Қорғас темір жолындағы пойыз қозғалы­сын реттеу заманауи жүйе бойынша жүзеге асырылып, шағын разъездердегі  пайдалану қызметтерін барынша азайту мүмкіндігіне назар ау­дарылыпты. Осылайша Же­ті­ген, Шелек, Тасқарасу, Құн­дызды және Алтынкөл стан­салары мен Жарсу және Ор­тақұдық разъездерінде ғана тұрғын үйлер,  әлеуметтік ны­­­сан құрылысы бас­­­­­­тал­­­­­­­­мақ­шы. Көпшілік назарына ұсын­ған техникалық-экономика­лық негіздемеде көрсетілген құрылыстардың  жалпы құ­ны – 16,6 млрд. теңге. Атал­ған нысан құрылыс­та­рын 2011-2012 жылдары екі ба­ғытта жүзеге асыру жос­пар­ланған. Алғашқы құры­лыс нысаны­ның құны – 13,6 млрд. теңге, екінші  кезең­де­гісінің құны – 3,0 млрд. теңге. Жұмыс қа­лыпты жүр­гізілгенде бірінші кешенді іске қосу алдағы жылдың желтоқсан айында  аяқталып, ел тәуелсіздігінің 20 жыл­ды­ғына  тарту ретінде қоры­тындылау жоспар­лан­ған. Сон­дай-ақ теміржол­шы­лар, қызметшілер, олардың отба­сыларына  тұрғын үй салу міндеті алға қойылған. Ал­тын­көл стансасында шека­ра­лық және кедендік, инженерлік инфра­құрылым ны­сан­дары мен кірме жолдар, газ тарту, баспана салу көз­делген. Техникалық-экономи­калық негіздемеде Ал­тынкөл стансасына Пан­фи­лов ауда­ны­ның аумағы ар­қылы 130 шақырымдық газ құбырын тарту жұмысы қа­растыры­лыпты. Тек ше­ка­ралық станса ғана емес, Жар­кент қа­ласы мен Шолақай, Үлкен Шыған, Пенжім елді мекен тұрғын­да­рын «көгілдір отын­мен» қамту ойластырылғаны қуа­ныш­ты жай ретінде қа­­­­был­­­данды. Жетіген – Қорғас темір жол желісіне 2055 адам жұ­мысқа тартылады деп күті­ліп, Алтынкөл шекара өтке­ліндегі мемлекеттік қызмет­тер­дегілердің саны 430 адам болады деп болжанған. Тех­никалық-экономикалық негіздемеде 26 үш қабатты, 89 бір қабатты екі пәтерлі, 9 бір қабатты бір пәтерлі үйлер мен 70 орынға арналған шағын отбасылық жатақхана құрылысын салу жоспары жайлы айтылды. Әлеуметтік мақсаттағы нысандар тізімі еліміздегі қолданыстағы нормативтік құжаттар мен жергілікті әкімдіктердің ұсыныс­тары ескеріліп жүргізілетіні де айтылды. Пенжім ауы­лында 240 орынды бала­бақ­ша, 600 орынды мектеп, дәрігерлік қосын, қоғамдық тамақтандыру нысандары  тұрғызылады. Рахат ауылын­да шағын мектеп пен фельд­шерлік-акушерлік қосын салу жоспарланған. Осы мәсе­лелердің алғашқы жобалары да көрсетілді. Осылайша болат жол бойын­дағы аудандарда салы­на­тын, әсіресе Пенжім ауы­лында тұрғызылатын темір жол стансасының келбеті кемелденетіні арқылы  жоба­ның маңыздылығын арттыра түсті.  Елбасының нақты тап­сырмасымен қолға алынған шекаралық темір жол құры­лысын кезінде ашу мен пай­далануға беру өңірдегі күр­делі міндет, «Қазақстан темір жолы» АҚ-тың нақты жауапкершілігі екендігіне  екпін берілді. Жаңа желі қолданысқа берілгенде Ақтау мен Алма­тыдан Қытайға жүк пен жо­лау­шы тасымалы 500 шақы­рымға қысқарады. Шекара­лық екінші темір жол өткелі көрші Қытаймен және сол арқылы әлемнің басқа елдерімен сауда-экономикалық қа­рым-қатынас  пен жолау­шылар тасымалының  жаңа деңгейде болатынын тағы бір дәлелдеді. Күмісжан БАЙЖАН. Алматы облысы.