Заң жобалары мәжіліске жол тартты

Кеше Сенат Төрағасы Қасым-Жомарт Тоқаевтың төраға­лы­ғымен өткен палатаның кезекті пленарлық отырысының күн тәртібінде сегіз мәселе қаралса, соның алғашқы үшеуі ха­лық­аралық құжаттарды бекітуге арналды. Депутаттар «Шанхай ынты­мақ­тастық ұйымының терроризмге қарсы конвенциясын ратификациялау туралы», «1968 жыл­ғы 8 қарашада Венада қол қою үшін ашылған Жол жүрісі туралы кон­венцияны толықтыратын Еуропа келісімін ратификациялау тура­лы» және «Доңғалақты көлік құ­ралдарына, доңғалақты көлік құ­ралдарында орнатылуы және/немесе пайдалануы мүмкін жаб­дық­тау заттары мен бөлшектерге арналған жаһандық техникалық қағидаларды енгізу туралы келісімді ратификациялау туралы» заң жобаларын қабылдады. Сон­дай-ақ депутаттар «Мемлекеттік мү­лік туралы» заң жобасын қа­рап, Мәжіліске қайтарды. Мемлекеттік мүлік мәселелері бойынша кейбір заңнамалық актілерге өз­герістер мен толықтыруларды енгізетін заң жобасы екінші оқы­лым­да қаралды. Заң жобаларының мақсаты – мемлекеттік мүлікті тиімді басқарудың тетіктерін қа­рас­тырып, мемлекеттік мүлікті басқаратын мемлекеттік органдар құзіретінің аражігін ажырату. Сол сияқты ұлттық холдингтер мен ұлт­тық компаниялар арқылы мем­лекеттік мүлікті корпоративтік басқарудың құқықтық негіздерін белгілеу болып табылады. Тарқатып айтқанда, жергілікті ат­қарушы органдар құрған әлеу­мет­тік-кәсіпкерлік корпора­ция­лар­ға (ӘКК) ұлттық компаниялар мәртебесін беру. Депутаттар тек белгілі бір аумақта жұмыс істейтін аталған компанияларға ұлт­тық мәртебе беру қаншалықты дұ­рыс дегенді өткір қойды. Эко­номикалық даму және сауда министрі Жанар Айтжанова олар­дың жер учаскелерінен бастап, өз­ге де мүліктерге ие болуымен бай­ла­нысты екендігін ерекше атап өтті. Сонымен қатар, компа­ниялардың резервтік капиталының қаражаты есебінен бюджеттік кредиттер мен сыйақылар бойынша бюджет алдындағы міндеттемелерді атқа­руды болдырмайтын нормалар енгізіліп отыр. Бұдан басқа заң жобасында білім беру, денсаулық сақтау салаларында қадағалау ке­ңесі болса, шаруашылық жүргізу құқығындағы мемлекеттік кәсіп­орында міндетті аудит жүргізу көзделген. Шаруа немесе фермер қожа­лық­тарының қызметі мәселелері бойынша кейбір заңнамалық актілерге өзгерістер мен толық­ты­руларды қарастыратын заң жо­басы екі оқылымда қаралды. Заң­дық құжат ауыл шаруашы­лы­ғы мақсатындағы үйлер мен ғи­мараттар орналасқан жер учас­келерінің құнына қатысты қа­тынастарды реттеуді жетілдіруі тиіс. Онда елді мекендердің шегінен тыс орналасқан жер учаскелері бойынша кадастрлық (бағалау) құны жер учаскелерін ауыл шаруашылығы мақсаты үшін жеке меншікке берген кездегі төлемақының базалық став­каларының мөлшеріне негізделе отырып айқындалады. Бұдан өз­ге шаруа немесе фермер қожа­лық­тары субъектілеріне мүлікті сатып алу-сату мәмілелерін жасау мүмкіндігі беріледі. Атал­ған мүліктер сатылған немесе сыйға тартылған жағдайда ұзақ мерзімге уақытша жер пайдалану құқығын беру заңнамалық тұр­ғыдан бекітіліп берілмекші. Осы ретте сенаторлар жердің шетелдіктерге берілмейтіндігіне көз жеткізіп, осыған қа­тысты өз ой пікірлерін ортаға салды. Ипотекалық кредит беру және қаржылық қызметтерді тұ­ты­нушылар мен инвесторлар­дың құқықтарын қорғау мәсе­ле­лері бойынша кейбір заңна­ма­лық актілерге өзгерістер мен то­лықтыруларды қарастыратын заң жобасы да екінші оқылымға шы­ғарылды. Жеке тұлғаның ипо­текалық тұрғын үй қарызы бой­ынша тиісті жазбаша бас тар­туы болған жағдайда, сон­дай-ақ микрокредиттік ұйымдар мен кредиттік серіктестер тара­пынан тұрғын үй орналасқан жер учаскесі болып табылатын кепілге қойылған мүліктерді сот­тан тыс өткізуге тыйым салу көз­деліп отыр. Бұдан басқа заң­дық құжатта кепіл нысанасын сатып алушыға қарыз алушы (кепіл беруші) ұсынған соттан тыс тәртіппен өткізу мүмкін бол­ған жағдайда кепіл ұстау­шы­ның тәуелсіз бағалау жүргізу міндеті енгізілген. Ең бастысы – банктік қарыз шарты бойынша талаптарды біржақты өзгертуге тыйым салуды белгілеу қарас­ты­рылған. Кез келген валютаның баламасына таңылып төлем­дер­ді индекстеуге және банктік қарыздың шарты бойынша міндеттемелерді орындамағаны үшін тұрақсыздық айыбының мөлше­рін шектеуге тыйым салу көз­де­леді. Қарыз беруге және қызмет көрсетуге байланысты кредитор алатын сыйақыны, комиссия­лар­дың және өзге де төлемдердің барлық түрлерін қамтитын сый­ақы­лардың жыл­дық тиімді став­каларының шекті мөлшерін белгілеу де назардан тыс қалмаған. Сөйтіп, бірінші оқылымда мақұлданған соңғы үш заң жоба­сы да күн тәртібіне қайта енгізіліп, он минуттық үзілістен кейін екінші оқылымда қарауға қайта шығарылды. Депутаттар салыс­тыр­ма кестеге енгізілген баптар бойынша жүріп өтіп, ұста­нымдар барысын шолып шықты. Нәтижесінде бірқатар түзету­лері­мен заңдық құжаттар Мәжі­ліске қайтарылды.