Малды заңгер емдей ме?..

Мәссаған!

Ақсу қаласы аумағына қарасты Үштерек ауылында тұратын Бұлбұл Күмісжан қолында мал дәрігері деген  құжат-қағазы болса да әлі күнге дейін жұмысқа орналаса алмай жүр. Бар кінәсі оның Улан-Баторда білім алғаны болып тұр. Ауыл әкімі  «сен тест тапсырып, бұл жақтың қызметіне өте алмайсың» дейтін көрінеді. Осы мәселе, яғни мал дәрігер­лері­нің қажеттігі таяуда Үкімет отыры­сын­да да айтылды. Әсіресе, ауылды жерлерде мал дәрігері мамандарының жеткіліксіздігі немесе мүлде жоқты­ғы, мал соятын орындар мен қасап­ха­налардың аздығы, болса да олардың та­лапқа сай еместігі, бақылаудың жоқ­тығы сөз болды. Ендігі мақсат әрбір ауылды мал дәрігерлерімен қам­та­масыз ету болып отыр. Елімізде мал дә­рігерлерінің жетіспеушілігі өңір­лер­дегі эпизоотиялық ахуалдың төмендей түсуіне де себепкер. Облыстағы мал ұстайтын қалың қазақ ауылдары отырған Лебяжі, Май аудандарында қазір бруцеллез ауруы белең алып барады. Ол малдарды енді жаппай өртемекші көрінеді. Себеп малдарға екпе жасалмайтынынан деп отыр ауыл тұрғындары. Жастардың көпшілігі қа­зір заңгер, экономист мамандық­тарын алуға құштар, бұрынғыдай зоотехник, мал дәрігері болып жүргендері са­нау­лы ғана. Биылғы жылғы жазда облыс­тағы Ақсу қаласы аумағына қарасты Ребровка және Қаракөл ауылдарында ірі қара малдан қарасан індеті тарал­ды. Бұл ауру ауыл адамдарына жұқты. Өкінішке қарай, дерт жұқтырып алған бірнеше адам өмірмен қоштасты. Әй­теуір, індеттің таралмауына үкіметтік деңгейде көмек келіп, шұғыл шаралар қолдану нәтижесінде ғана басқа ауылдар аман қалды. Малда қарасан індеті пайда болуына Жолқұдық ауылдық аумағының ветеринар-дәрігеріне ескертпестен, рұх­сат етілмеген жерлерде өріске жіберулері, ауырған малды сойып, бір-біріне та­ра­тып бергендері себеп болған көрінеді. Бұл ауылдық аумақта 2 мыңдай халық тұ­рады. Зертханалық зерттеулер нәти­же­сін­де малдардың қарасан індетімен ауыр­ға­ны, адамдарға жұғу фактісі анықталды да. Бұл – бір. Екіншіден, қарасан ауруы­ның шығуына жергілікті атқарушы органдар жұмысындағы кемшіліктер де әсер етті. Кейіннен адам өліміне әкеліп соқтырған бұл қайғылы жағдайдан соң Ақсу қаласы әкімінің ауыл шаруашы­лы­ғы жөніндегі орынбасары Рүстем Сәдуа­қас қызметінен босатылды. Мамандығы бойынша заңгер бұл жігіттің ауыл ша­руа­шылығы, ветеринария жөнінде, мүмкін, білгені де шамалы болған шығар. Егер ауылдарда малдар ветеринарлық испек­тор­лардың қадағалауымен ветеринария талаптарына сәйкес сойылатын болса, онда қайғылы жағдай болмас еді. Ал, енді бұл жағдайдан кейін қалай болды дейсіз ғой, кеткен орынбасардың орнына «апама жездем сай» дегендей, маман­дығы заңгер Ержан Иманісләм деген тағы бір жас жігіт келді. Құтты бір, ауыл шаруашылығы саласына бас-көз болуға заңгерлерден басқа адам та­был­май қалғандай болды. Жалпы, Ауыл шаруашылығы ми­нистрлігінің мә­лі­меттеріне сүйенсек, қазіргі күні елімізде бар 7 066 ауылдық елді мекеннің 3 094-інде немесе 44 пайы­зын­да ветеринар мамандар жоқ кө­рі­неді. Біздің облысты алатын болсақ, қазіргі күні 85 ауылға ветеринар дәрігер қажет болып тұр. Күнделікті тіршілігін ет пен сүттен айырып отырған ауылға қазір мал дәрігерлері ауадай қажет. Ауылдан келетін мал еті таза болса, қала халқы да алаңсыз, қарны тоқ. Мал дәрігері деген дипломы бар жастарға да жағдай жасалуы керек-ақ. Жалпы, халықара­лық эпизоотиялық бюро талаптарына сәйкес, еліміздегі малдың барлығы да ветеринарлық-профилактикалық шаралардан өтіп тұруы тиіс. Қора­сын­дағы малдың қаны жыл сайын екі рет диагностикалық тексерулерден өтуі керек екенін ауыл тұрғындары Кеңес өкіметі кезінен жақсы біледі. Мақа­ла­мыздың басында айтқан Бұлбұл Кү­міс­жан сияқты маман-дәрігерлерге жол ашудың орнына қолда бар кадр­дың қадірін білмей отыр­мыз, оның өтінішіне көз салмай жүр­дім-бардым қараймыз, Моңғолиядан еліне оралған жас әйелдің отбасы, бала-шағасы бар, ауылда жұмыс жоқ емес,  әттең, осы бір бюрократтык көзқарастар болмаса дейсің. Сон­дық­тан біз мал дәрігері Бұлбұлдың өті­нішіне қала әкімінің ауыл шаруа­шы­лығы жөніндегі орынбасары заңгер ретінде дұрыс көзқарас танытады деп сенеміз. Фарида БЫҚАЙ. Павлодар облысы.