Теңгерімделген бюджет жобасы

елді әлеуметтік-экономикалық дамыту жұмыстарына бағытталып отыр Сенат Төрағасы Қасым-Жомарт Тоқаевтың жетек­ші­лігімен кеше палатаның кезекті жалпы отырысы болып, онда 11 мәселе қаралды. Бұл жолы депутаттар назарына 2016-2018 жылдарға арналған республикалық бюджет, халықты жұмыспен қамту, экология және өзге де мәселелерге құрылған заң жобалары ұсынылды. Сенатта қаралған 2016-2018 жылдарға арналған рес­публикалық бюджет жобасы кеше депутаттар тарапы­нан қолдау тапты. Бюд­жет жобасы ІЖӨ өсуі мен эко­но­мика салалары дамуы; 1 АҚШ долларының 300-ден 360 теңгеге дейін өзгеруі; мұнай бағасының бір бар­реліне 30 АҚШ доллары дең­гейінде болжанып, металдар бағасының 15,0 пайызға тө­мен­деуі ескеріле отыра нақты­ланған. Атай кетерлігі, 2016 жылы ІЖӨ-нің өсуі 0,5 пайызды құраса, бұл бекітілген көрсеткіштен 1,6 пайыздық тармаққа төмен. Ұлттық экономика ми­нистрі Ерболат Досаевтың сөзіне қарағанда, үстіміздегі жылы номиналды ІЖӨ 44 166,5 миллиард теңге көле­мінде болжанып отырса, бұл өткен жылғы көрсеткіштен 1 364,0 миллиард теңгеге аз. Та­ғы бір белгілі болғаны, тау-кен өндіру өнеркәсібінде өндіріс – 5, ал өңдеу өнеркәсібінде 1,4 пайызға қысқаруына байланысты өнеркәсіп 2 пайызға төмендейді. Мұнай өндіру көлемі 74,0 миллион тонна болады деп күтілуде. Қаржы министрі Бақыт Сұлтанов өз кезегінде қар­жы құжаты екі негізгі міндет­ті: елдің әлеуметтік-экономи­калық даму болжамын түзе­ту үшін бюджет теңгерім­ділігін қамтамасыз ету және Мемле­кет басшысының тапсырмасына сәйкес, экономиканың негізгі салаларын қолдау бойынша дағдарысқа қарсы шараларды іске асыруды көздейтіндігін алға тартты. Министр 2016 жылға ар­нал­ған республикалық бюджет түсімдері 7 364,1 млрд. теңге және кірістер болжамы (трансферттер түсімдерін есептемей) 3 365,3 млрд. теңге көлемінде немесе бұрын бекітілген көлемнен 300 млрд. теңгеге төмен екендігін жеткізді. Ал бюджет шығыстары бе­кітілгендегімен салыстырғанда 600,2 млрд. теңгеге ұлғайып, 8 266,8 млрд. теңге деп қарас­тырылған. Ал кірістер көзі өткен жылдан жиналған кассалық қалдықтардан (179,2 млрд. теңге) және Ұлттық қордағы трансферттерді (480 млрд. теңге) бағамдық қайта есептеуден қамтамасыз етілген. Сонымен, жалпы бюджет тапшылығы 2016 жылы 179,2 миллиард теңгеге ұлғайып, 902,7 миллиард теңге немесе ІЖӨ-нің 2 пайызы шамасында болжанып отыр. Қаржы министрі Бақыт Сұл­танов 2016 жылы әлеуметтік салаға арналған шығыстар 2 трлн. 998 млрд. теңгені құрай­тындығымен бөлісе кетті. Министр Денсаулық сақтау және әлеуметтік даму министр­лігінің шығындары шең­бер­індегі әлеуметтік салаға арнал­ған шығыстар бекітілген жоспар­дан 124,5 млрд. теңгеге ұлғай­ты­ла отырып, 2 998 млрд. теңге­ні құрай­тындығын алға тартты. Бұл рет­те 5,8 млрд. теңге Халық­аралық Қайта құру және Даму бан­кі­мен ратификацияланған келі­сім шеңберінде электрондық денсау­лық сақтауды іске асыруға бөлінеді. Министрдің сөзінен белгілі болған­дай, 63 млрд. теңге Үкімет­тің арнайы резервін қайта бөлу есебінен «Жұмыспен қамту­дың жол картасы-2020» өзектен­діріл­ген іс-шараларды іске асыруға көзделіп отыр. Бұдан басқа, ин­фрақұрылымдық жобаларды іске асыру шеңберінде 13 мыңнан астам жұмыс орнын құра отырып, жұмыспен қамтуға жәрдемдесу шараларымен шамамен 60 мың адамды қамту жоспарлануда. Ұлттық банк төрағасы Данияр Ақышев отырыста сөз сөйлеп, қаржы-несие саясаты туралы айтып берді. Оның мәліметінше, үсті­міздегі жылдың ақпанында Ұлт­тық банктің алтын-валюта резерві 2,8 пайызға артып, 27,7 млрд. долларды құраған. Үстіміз­дегі жылдың ақпан айында валюта сатып алу түріндегі Ұлттық банк интервенциясы 474 млн. долларды құраса, бұл – жалпы сауда көлемінің 20 пайызы деген сөз. Осы ақпан айындағы Ұлттық банктің алтын-валюта резерві 2,8 пайызға артып, 27,7 млрд. долларды құрағаны да белгілі болды. Сонымен қатар, депутат­тар Ұлттық қордан 2016-2018 жыл­дарға арналған кепілден­дірілген трансферт туралы заң жобасын да қабылдады. Ұлттық экономика министрі Ерболат Досаев бұл орайда 2016-2020 жылдарға арналған әлеуметтік-экономикалық даму болжамын нақтылауға және АҚШ долларының есептік көр­сет­кіші 300-ден 360 теңгеге ұлғай­ты­латынына байланыс­ты Ұлттық қордан берілетін трансферт көлемі 2016 жылы 2 трлн. 880 млрд. тең­гені құ­райтындығын жеткізді. Бұл бюджет теңгерімділігі мен шы­ғыстарды, соның ішінде эконо­микалық белсенділік пен жұмыс­пен қамтуды арттыруға бағыт­талған шығыстарды толық көле­мін­де қаржыландыруға мүмкін­дік бермек. Бұдан басқа, Сенат Қазақстан мен Словакия арасындағы Инвес­тицияларды көтермелеу және өзара қорғау туралы үкіметаралық келісімді ратификациялады. Ал тағы бір ратификацияланған құжат – Шанхай ынтымақтастық ұйы­мына мүше мемлекеттердің шекара мәселелері бойынша ынты­мақ­тастығы мен өзара іс-қимылы туралы келісім бойынша ше­кара мәселелерінде құзыретті ор­ган­дардың іс-қи­мылы айқындалып, олардың отырыстарын, сондай-ақ, жұмыс бабындағы кездесулерін өткізу мәселелері реттелген. Сенаторлар, сонымен қатар, Каспий теңізінің теңіз ортасын қорғау жөніндегі негіздемелік конвенцияға Мұнаймен ластануға әкелетін тосын оқиғалар жағ­дай­ындағы өңірлік әзірлік, ден қою және ынтымақтастық туралы хаттаманы, Құрлықтық қайраңда орна­ласқан стационарлық плат­фор­малар қауіпсіздігіне қарсы ба­ғыт­талған заңсыз іс-әрекеттермен күрес туралы хаттаманы ратификациялады. Хаттаманы ратификациялау халықаралық терроризмге қарсы күресте шет мемлекеттермен практикалық өзара іс-қимылдың тиімділігін арттыруға мүмкіндік береді. Және де палата кеше «Қа­зақ­стан Республикасының кей­бір заңнамалық актілеріне эколо­гиялық мәселелер бойынша өзгеріс­тер мен толықтырулар енгізу туралы» заң жобасы мен «Халық­ты жұмыспен қамту туралы» заң жобасын және «Қазақ­стан Республикасының кейбір заң­на­малық актілеріне халықты жұ­мыспен қамту мәсе­лелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» ілеспе заң жобасы бірінші оқылымда қаралып, мақұлданды. Сенат Төрағасының ұсынуы бойынша Конституциялық Кеңестің мүшесі лауазымына Үнзила Шапақты тағайындау мәселесі де оң шешімін тапты. Сол сияқты, Анатолий Смолинді басқа қызметке тағайындалуы­на байланысты Жоғарғы Сот судьясы қызметінен босату мәселесі де депутаттар қолдауына ие болды. Асқар ТҰРАПБАЙҰЛЫ, «Егемен Қазақстан».