Қасым-Жомарт ТОҚАЕВ,
Қазақстан Республикасы Парламенті Сенатының Төрағасы:
«Бейбітшілік жолындағы күрес – әрбір мемлекеттің парызы»
Қазақстан Парламенті Сенатының Төрағасы Қасым-Жомарт Тоқаев 19 сәуірде Мәскеуде өткен Еуразия елдері парламенттері спикерлерінің Бірінші кеңесінде сөз сөйледі. «Еуразия өңірі елдерінің ХХІ ғасырдағы ортақ игілігі жолындағы парламентаралық ынтымақтастық» тақырыбындағы шараға Ресей Федерациясы Мемлекеттік Думасының Төрағасы Сергей Нарышкин мен Корея Республикасы Парламентінің Спикері Чон Ый Хва бастамашылық жасады. Сенат Төрағасы парламентшілердің назарын соғыс вирусының таралу салдарына терең талдау жасайтын Президент Н.Назарбаевтың «Әлем. ХХІ ғасыр» атты манифесінің мазмұнына аударды. Сенат Төрағасының пікірінше, мемлекеттер арасындағы сенім дағдарысы, халықаралық құқықты елемеу, әлемдік істерде үстемдік етуге ұмтылыс, басқа халықтардың тарихы мен мәдениетіне немқұрайлы қарау − қазіргі заманның басты түйткілдері болып табылады. «Қазіргі өркениетті сандаған қарулы қақтығыстар мен ажал себетін соғыс қатерінен арылту үшін күллі мемлекеттердің көшбасшылары саяси ерік-жігер көрсететін уақыт жетті. Дүниежүзіндегі барлық мемлекеттер күш біріктірмей, Жер шары тұрғындарының игілікті өмірі туралы айту мүмкін еместігін түсінуміз қажет», – деді Қ.Тоқаев осы орайда. Төраға әлемде қару-жараққа 2 триллион долларға жуық қаражат жұмсалатынын атап өтті. Бұл бірқатар елдердің парламенттері өз үкіметтерінің табанды талабы бойынша даму мақсаттарынан гөрі әскери қажеттіліктер басым түсетін бюджеттерді қабылдап отырғанын айқын көрсетеді. Ал бейбітшілік үшін күрес – бұл көлемі мен күш-қуатына қарамастан, әрбір мемлекеттің саяси және моральдық парызы болып табылады, деп атап көрсетті Спикер. Семей ядролық полигоны жабылуының 25 жылдығы қарсаңында Сенат Спикері парламентшілерді ядролық қаруды таратуға үзілді-кесілді «жоқ» деп айтуға шақырды: «Біз ірі мемлекеттердің толық қарусыздануын, Ядролық қаруды таратпау туралы шарттың орындалуын және Ядролық сынақтарға жаппай тыйым салу туралы шарттың тез арада күшіне енуін талап етуге құқылымыз», – деді Қ.Тоқаев. Қ.Тоқаев Еуразия қазіргі әлемнің арқауы болып табылатындығын атап өтті. Бұл – планетадағы халықтың төрттен үшін қамтитын, әлемдік ІЖӨ-нің 60 пайыздан астамын өндіретін және табиғи ресурстарға бай аумақты иеленіп отырған ең үлкен құрлық. Сондай-ақ, Спикер Еуразияның тұтастығы мен оның қауіпсіздігіне назар аударды. Қару-жарақ пен адам саудасы, заңсыз есірткі айналымы, терроризм, заңсыз көші-қон, экологиялық апаттар сияқты қатерлерге Еуразияның орасан зор аумағы мен саяси шекаралары тосқауыл бола алмайды. Еуразия мемлекеттері, БҰҰ-ның әлемдік істердегі өзекті рөлін қолдап, БҰҰ Жарғысына қайшы келетін кез келген шектеу шаралары мен әскери акцияларға қарсы тұруға тиіс, деп санайды Қ. Тоқаев. Қ.Тоқаев қауіпсіздік саласындағы өңірлік ұйымдар − ЕҚЫҰ, ШЫҰ және АӨСШК-нің маңызды рөлін, сонымен қатар, Еуразия халықтарының мүдделері жолында экономикалық ынтымақтастықты күшейту қажеттілігін атап көрсетті. «Президент Нұрсұлтан Назарбаев құрлықтағы ірі интеграциялық жобаларды бір арнаға түйістіру мақсатында Үлкен Еуразия идеясын талқылауды ұсынады. Қазақстан өз тарапынан «Батыс Еуропа – Батыс Қытай» жобасы мен «Нұрлы Жол» бағдарламасы шеңберінде бүкіл Еуразия аумағын көліктік дәліздермен байланыстыру мақсатында автомобиль және теміржол магистральдарын салуды, логистикалық инфрақұрылымдарды жаңғыртуды көздейтін ауқымды жобаларды жүзеге асыруда», – деді Қазақстан Парламенті Сенатының Төрағасы. Парламенттік дипломатия рөлінің еселеп өсіп отырғанын айта келе, Қ.Тоқаев жаһандық тұрақсыздық дәуірінде халықтар арасындағы ізгі ниетті байланыстар мен ынтымақтастықты нығайту жөніндегі маңызды міндетті орындау заң шығарушылардың қолынан келетін іс екенін атап көрсетті. Ол 31 мамырда Астанада түрлі елдердің парламентшілері мен бүкіл әлем конфессиялары өкілдерінің қатысуымен өркениеттердің үнқатысуы мен өзара іс-қимылын нығайту мақсатында «Діндер терроризмге қарсы» атты конференция өтетіні туралы хабардар етті. Форумның соңында Еуразия елдері парламенттері спикерлері Бірінші кеңесінің Қорытынды мәлімдемесі қабылданды. Президент Н.Назарбаевтың «Әлем. ХХІ ғасыр» атты манифесі форумға қатысушыларға таратып берілді. Сәулебек БІРЖАН
