Ғылым • 05 Маусым, 2023
Біздің буынның еңбекке араласуы тәуелсіздікпен тұспа-тұс келді. М.Әуезов атындағы Әдебиет және өнер институтында еңбек жолын бастағандықтан, осы жылдар аралығында ғылым саласындағы түрлі оқиғаға куә болдық. Ел экономикасының күрт құлдырауы ғылымда жүргендердің қалтасын қағып, жан бағу оңай шаруа болмай қалды. Әди Шәріпов, Мұхаметжан Қаратаев, Мүсілім Базарбаев, Зәки Ахметов, Серік Қирабаев, Жұмағали Ысмағұлов, Әбділхамит Нарымбетов, Шериаздан Елеукенов, Қабиболла Сыздықов, Бақытжан Майтанов тәрізді әдебиеттану ғылымының майталмандарымен бірге түрлі қиындықты жеңдік. Бұл жылдары институтты С.Қирабаев, Ш.Ыбыраев, С.Қасқабасов, У.Қалижанов, К.Матыжановтар басқарды. Бүгінгі әңгімеміз филология ғылымдарының докторы, Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткері, Ш.Уәлиханов атындағы сыйлықтың лауреаты, Ұлттық ғылым академиясының академигі Уәлихан Қалижанұлы төңірегінде болмақ.
Таным • 05 Маусым, 2023
Шаһарлардың «мерейтойлық шеруі» немесе Қарқаралы тарихын қай уақыттан бастаған дұрыс?
Еліміздегі жер-су, елді мекен атауларын тарихи әділдікпен қалпына келтіру ісі жүзеге асып келеді. Сонымен қатар елді мекендердің іргетасы қаланған жылын тарихи-деректік тұрғыдан анықтау – қазіргі таңда өзекті мәселенің бірі. Мәселен, патшалық Ресей қазақ жерін отарлау барысында қала-бекіністер салғаны мәлім. Содан қалған кейбір қалалық мекендердің тарихын анықтағанда, көбінесе патшалық Ресейдің бұйрығы шыққан уақытпен есептеу әдетке айналды. Бұл тарихи әділдікке жата ма? Біздіңше ел тарихындағы қалалардың жасын есептеуде жаңаша көзқарас қалыптастыратын уақыт жетті. Әйтпесе, тағы да қазақ жерін отарлау мақсатында салынған қала-бекіністердің «мерейтойлық шерулері» жалғаса беретіні анық.
Руханият • 04 Маусым, 2023
Қазақстан Жоғарғы кеңесі төралқасының тұңғыш төрағасы Әбдісәмет Қазақбаевтың саналы ғұмыры, азаматтық, қайраткерлік жолы – бүгінге, болашақ ұрпаққа үлгі-өнеге.
Абай • 04 Маусым, 2023
Ұлы Абайдың өмірбаянын зерттеп, толықтырып жазу жұмысы жетер өрісіне жетіп болмағаны белгілі. Осы жылы ерекше көңіл бөліп, кейінгі зерттеушілердің есіне салып өтер бір жайт – ақынның үйіне жүргізілген тінту.
Тұлға • 01 Маусым, 2023
Кей кезде алдымызда жүрген абзал ағаларды ойлағанда «Жүрген соң бауырында күнде көріп, таулардың биіктігі байқалмайды» деген өлең жолдары еске түседі. Осындай зиялы ағаның бірі – Көпжасар Нәрібайұлы еді.
Қоғам • 01 Маусым, 2023
Жағымсыз әдет – жанға түскен дерт
«Адам – ақылымен қымбатты, ұрпағымен сымбатты» деген сөз бар. Біз келешегінен үміт күтіп отырған жас ұрпақтың басым бөлігі бүгінде рухани тұрғыда жұтаңданып, бос іс пен арзан күлкіге көп әуестенеді. Соның бір мысалы ретінде олардың әлеуметтік желілерді дұрыс қолданбауын, оның пайдасыз, зиянды жақтарына көбірек бой алдырып жататынын айтуға болады.
Зерде • 01 Маусым, 2023
Ана тілінің басынан қашан қиқу кеткен? Ана тілінің басына бодандық қамытын киген сәттен бұлт үйіріле кетеді. Ана тілі тәуелсіздікке ұмтылған сәттен оның басына үйірілген бұлт қоюлана түседі, қарлы жаңбыр болып төніп, аяғы боранға ұласып аяздай қариды. Өйткені Ана тілі – сол ұлттың, сол ұлыстың ұлы рухы, жаны мен ары.
Тарих • 31 Мамыр, 2023
Жазықсыз жазаланған Қабдолла ақсақалдың қилы тағдыры
Сталиндік қанқұйлы қуғын-сүргін туралы ойлаудың өзі қорқынышты. Арада қанша уақыт өтіп, неше ұрпақ алмасса да, қанды іздері әлі күнге дейін сайрап жатыр. Ел жадынан өшпек емес. Халқымызды қынадай қырған зұлмат заманның табы Жалтыр ауылын да айналып өткен жоқ. Қаншама қарапайым адам нақақтан-нақақ күйіп кеткенін үлкендер айтып отыратын.
Тарих • 31 Мамыр, 2023
Халық басына түскен қасіретті нәубеттің ең орасаны өткен ғасырдың 30-жылдарындағы саяси қуғын-сүргін еді. Осы кезеңде ойдан шығарылған жалған айыппен ұлт кадрларына да қара семсер сілтелді. Зұлмат жылдардағы сұрқия саясаттың кесірінен зардап шеккендердің бірі қазіргі Жақсы ауданының Алғабас елді мекенінде 1903 жылы дүниеге келген Нұрғали Нұрсейітұлы болатын.
Таным • 31 Мамыр, 2023
Халықтан сүйіншілейтін жаңалыққа кенеліп отырмыз. Мәскеу архивтерінің бірінен алашордашы Жаһанша Досмұхамедұлының 1910 жылы жазылған дипломдық жұмысы табылды. Аталған еңбек «Қазақтың әдет заңының негізгі ұйғарымдары және оларды жүзеге асырушы орган ретіндегі халық соты» деп аталады. Құнды қазынаны шаң басқан архивтен аршып алып, қазағымен қауыштырған – Қожа Ахмет Ясауи атындағы Халықаралық қазақ-түрік университетінің ғалымы, PhD, Мұхтар Исаев. Бұл ретте зерттеушінің ғылымдағы елеулі табысына алғыс білдіре отырып, мақаласын оқырман назарына ұсынамыз. Редакция
