Қаржы • 27 Қыркүйек, 2024
Цифрлы әлемнің есігін қағып тұрмыз
Неміс экономисі Вернер Зомбарт «Экономиканың басты қағидасы – алысқа қарау» дейді. Уақыт сынынан өткен бұл пікірге ешкімнің шүбәсі жоқ. Егер дәл қазір алысқа қарар болсақ, цифрлық трансформация төрімізден орын алуы қажет. Оның ішінде қаржы саласының цифрлық экожүйесін құру маңызды. Сөзімді қуаттай түсу үшін «KPMG» жүргізген зерттеуді мысалға алайын. Сатылымы 1 млрд доллардан асатын компаниялардың 59%-ы қаржылық үдеріске жасанды интеллект (ЖИ) құралдарын қолданған. Ал «Cofinpro AG» жүргізген зерттеуден бәсі биік банктердің 52%-ы машиналық оқыту әдісін енгізгенін көреміз. Осы тұста оқып отырған сізді, жазып отырған мені де мазалайтын екі сұрақ бар: Жаһанды жаулаған осы үдеріске біз үлгердік пе? Банктеріміздің бабы келісті ме?
Экономика • 25 Қыркүйек, 2024
Бәсекелестікті қорғау және дамыту агенттігінің (БҚДА) мәліметінше, біздің мемлекет экономиканың 30 негізгі секторының 20-сына араласады. Компаниялардың 10%-ы, ал барлық ірі компанияның 50%-ы – мемлекет бақылауында. Жалпылама қарағанда, бұл көрсеткіш – «өсім мемлекеттік сектор мен компанияларға тиесілі болмауға тиіс» деген ұстанымымызға қарсы. Дүниежүзілік банктің эмпирикалық зерттеулері де үрейлі үрдістің жақсылыққа апармайтынын айтып жүр. Осы мәселеге «Экономикалық релятивизм» тұжырымдамасымен қарап көрелік. Философияда бұл ұғым «Ақиқат жалғыз, шындық екеу, шешім көп» деп түсіндірілсе, экономика «Ақиқат та, шындық та жалғыз, шешім белгісіз» деп түсіндіреді.
Қоғам • 19 Қыркүйек, 2024
Қазір жылу электр стансаларынан ауаға жылына 14 млн тоннадан аса зиянды қалдық шығады. Ал сарапшылар атом энергетикасы дәстүрлі көмір генерациясымен салыстырғанда, көміртегі қалдықтарын айтарлықтай азайтады деп жар салып жүр. Әлемдік зерттеулер мен тәжірибелерге қарасақ, атом электр стансасы (АЭС) кемі 60 жыл жұмыс істейді. Толық тексерістен өткізгеннен кейін тағы 20 жылға созуға болады. Демек, еліміздің көміртегі бейтараптығына жетуіне АЭС қажет. Бірақ әуелі экологиялық тәуекел мен қауіпсіздік мәселесін май шаммен қараған абзал. Оған әлеуметтік, экономикалық әсерін қосыңыз. Халық көкейінде жүрген бұл түйткілдер шешілмейінше, АЭС-тің маңызы да артпайды.
Қаржы • 18 Қыркүйек, 2024
Халықтың қаржылық мүмкіндігі қалай құбылды?
Былтыр халықтың нақты табысы 2022 жылмен салыстырғанда 3,7%-ға өскен. Дегенмен үй шаруашылықтарының («бір отбасы» деп те түсінуге болады – ред.) шығыны да өскен. Табыс құрылымында айтарлықтай өзгеріс байқалмаған. Жалдамалы жұмыстан түскен кірістердің үлесі өзгеріссіз қалып, шамамен 65% деңгейде сақталған. Кірістер құрылымындағы әлеуметтік трансферт үлесі төмендеп, жыл соңына қарай 21%-ды құраған. Бұл динамика пандемия жағдайында табысынан айырылған азаматтарға көмек көрсету шеңберінде жәрдемақы төлеу көлемінің және басқа да қолдау шараларының азаюына байланысты болуы мүмкін.
Экономика • 13 Қыркүйек, 2024
Мұнай бағасының түсуі тығырыққа тірей ме?
«Brent» маркалы мұнайдың бағасы 2021 жылдан бері алғаш рет барреліне 69 долларға құлдырады. Ал «WTI» маркалы мұнайдың бағасы 3,1 пайызға төмендеп, 66 долларға түсті. Сарапшылар бұл құбылысқа әртүрлі баға беріп отыр. Несібесін мұнайдан табатын мемлекеттерді бұл үрдістің үркітетіні рас. Таяқтың бір ұшы бізге де тиетіндей.
Несие • 07 Қыркүйек, 2024
Несиеге сұраныс – бизнестің несібесіне сеп
Нaрықтық экономикa дaмығaн сaйын несие түрі де көбейді. Ал кәсіпкерлердің несиеге деген сұранысы экономиканың жалпы жағдайына тікелей байланысты екені мәлім. Сол себепті, Қазақстан қаржыгерлері қауымдастығының талдау орталығы 2024 жылдың бірінші жартыжылдығындағы кәсіпкерлік субъектілерін кредиттеуге шолу жасады.
Технология • 19 Сәуір, 2024
Жасанды интеллект: бүгіні мен ертеңі
Ғалам жасанды интеллектіні толық пайдалануға, ашуға барын салып жатыр. Кейбір бағалаулар бойынша, 2030 жылға қарай бұл сала әлемдік ІЖӨ-нің 7 пайызын қамтамасыз етпек. Ал 2027 жылға таман жаһандық жасанды интеллект нарығын капиталдандыру 400 миллиард доллардан асады.
Таным • 19 Сәуір, 2024
Ғалам ғажаптары: 60 жыл күттірген ақша
1960 жылы Дауид Латимер есімді азамат үлкен бөтелкеге өсімдіктің тұқымын егіп, 150 мл ғана су құйып, бөтелкенің аузын ауа кірмейтіндей етіп жауып тастапты. Сосын...
Технология • 12 Сәуір, 2024
Инновация – экономиканың басты драйвері. Кейінгі жылдары отандық инновация саласына көбірек көңіл бөлініп, біршама серпіліс жасалды. Біздің стартаптар шетелден миллиондаған инвестиция тартып, биік белестерді бағындырып жүр. Солардың аяқ-алысын саралап көрейік.
Таным • 26 Наурыз, 2024
Қаншама адамның қаншама шешімінің артында «түйсік» жатыр. Тіпті Альберт Эйнштейн 1929 жылы «Saturday Evening Post» газетіне берген сұхбатында «Мен түйсік пен шабытқа ғана сенемін. Кейде жай ғана шешімімнің дұрыс екенін сеземін. Ал өзімнің кім екенімді білмеймін» деген еді. Ал психотерапевт Эрик Берннің айтуынша, түйсік – мекені белгісіз жерден келген кездейсоқ білім. Түбірі бәймәлім түйсік туралы ғалымдар не дейді?
