Тағзым • 17 Тамыз, 2024
Рақымжан Тұрысбек, филология ғылымдарының докторы, профессор: Жүсіпбек – жантанушы жазушы
ХХ ғасыр басындағы қоғамдық қопарылыс пен саяси сапырылыс уақытында азаттық идеясының негізінде ұлттық әдебиет пен мәдениетке, сонымен қатар ұрпақ тәрбиесіне орасан зор еңбек еткен тұлға – Жүсіпбек Аймауытұлы. Ол – ақын, жазушы, драматург, аудармашы, сыншы, публицист ретінде ұлт руханиятын жаңа биікке көтерген қайраткер. Биыл Алаш ардағының дүниеге келгеніне – 135 жыл. Осы орайда қаламгер ғұмырнамасына қатысты екіұшты пікірлердің дұрыс-бұрыстығын анықтау мақсатында белгілі ғалым, профессор Рақымжан Тұрысбекпен сұхбаттастық.
Абай • 10 Тамыз, 2024
Ғұмырының соңғы бел-белесінде Абайдың ішкі әлемінде үлкен рухани реставрация жүреді. Қоғамды түзетпек болған хакім ендігі жерде өзімен айналысуды құп көреді. Осылайша, әлемді жөнге салу адамның өзін жөнге салуынан басталатынын іс жүзінде сезінеді. Ақыры «тірі адамның жүректен аяулы жері бола ма?» деп, оның көзін ашуға барын салады.
Тарих • 07 Маусым, 2024
«...Онсыз маған ештеңе қызық емес»
Ақын оны туған анасынан кем көрмеді. Жан жүрегімен жақсы көрді. Етегінде еркелеп, емін-еркін ержетті. Қалам ұстаған шағында өлеңіне өзек етті. Арина Родионовна да оған бар мейірін үйіп-төкті. Маңдайынан сипап, арқасынан қақты. Ең бастысы – жан дүниесін түсінді. «Періштем менің! Сіз әрдайым менің жүрегімдесіз...» дейді әзиз тәрбиеші Пушкинге жазған хатының бірінде. Олардың ортасындағы селкеусіз сенім, мүбәрак махаббат, қайырымды қамқорлық ет жүректі елжіретпей қоймайды.
Тағзым • 14 Мамыр, 2024
Балмағамбет мұрасы қашан бағаланады?
Қаныш Сәтбаевтың 125 жылдығын да атап өттік. Соның аясында бірнеше академиялық жинақтар мен энциклопедиялар жарық көрді. Ғылыми-тәжірибелік конференциялар ұйымдастырылып, академик туралы фильм де көрерменге жол тартты. Сондай іс-шаралардың айшықты оқиғасы Мәшһүр-Жүсіп Көпейұлының Қаныш Сәтбаевқа берген батасы еді. Оны арнайы белгі-тасқа қашап, салтанатты ашылуын жасадық. «...Осы күнгі жастарда Қаныш Сәтбаев адамның жорғасы. Тірі болса бақты, талайлы болатұғын жігіт. Өлі Мұсаға Құдай рахмет қылсын, тірі Қаныштың өміріне құдай береке берсін!» дейді жарықтық. Рас-ау, бата дарымаса азамат ерге бақ қайда? Бірақ академик ғалымға бата берген әулие – жалғыз Мәшекең емес. Заманында күллі Ұлытау жұрты іліміне бас қойып, қол тапсырған, Қаныштың өзі рухани ұстаз тұтып, батихасына бет сипаған Балмағамбет Балқыбайұлын неге ескермей жүрміз?
Мәдениет • 25 Сәуір, 2024
Ыңыранған-күңіренген беймағұлым дауыс жігіттің сай-сүйегін сырқыратып барады. Көмейіне өксік тіреліп жылағысы келе ме, қалай? Аспанның астын аңыратып бара жатқан ненің үні бұл сонша? Адамдікі ме, айуандікі ме? Белгісіз. Бір түсінгені, құмығыңқы қоңыр үн – бұл дүниенің дәргейінен емес. Бұл – Тәңірлік әлемнен жеткен тылсым әуен...
Таным • 08 Сәуір, 2024
Оның заманы біздің дәуірден жиырма үш ғасыр ілгері. Шумер мен Аккад жұртшылығы оны төбесіне тұтты. Жырларын жаттап, өнегесін орындады. Бұл қасиетті әйелді ғалымдар ең алғашқы ақын деп тұжырымдайды. Ол кім болған? Өлеңдері не туралы? Бүгінгі әңгімеміз қадым заманның қалам иесі – Энхедуанна хақында болмақ.
Әдебиет • 28 Наурыз, 2024
Көркем әдебиеттің күрмеуі күрделеніп, сюжеттік коллизияның кернеуі күннен-күнге күшейіп келеді. Шытырман оқиға оқырманды ой орманында әбден адастырып әуреге салады. Онысы оқырманды тіптен шаттандыра түседі. Себебі оған алда не болатыны қызық. Осындай мың құбылған, бір-біріне ұқсамайтын сюжеттерді ойлап табуға адам санасы қалай қол жеткізді? Асылында адам баласы бір ата, бір шешеден тарағанындай барлық сюжеттік композиция да бір оқиғадан өрбуі мүмкін ғой?
Таным • 26 Наурыз, 2024
ХХ ғасыр басындағы қоғамдық қопарылыс пен саяси сапырылыстар адамзат ақылын айрандай ашытты. Мазмұнсыз майдан, тәпсірсіз талас, себепсіз сүргін тудырған жауапсыз сұрақтар әлемге абсурдизм ұғымын әкелді. Бұл тұжырым иелері өмірді мәнсіз әрі мазмұнсыз санады. Анығы, солай екенін дәлелдеумен айналысты. Нәтижесінде идея деңгейіндегі пікір санадан сахнаға көшіріліп, абсурд театры болып шымылдығын ашты.
Таным • 19 Наурыз, 2024
Жаратылыстану ғылымдарының сан саласын игеріп, жоғары дәрежедегі ғалым санатына көтерілсе де, Омар Хайям көпшілікке шығыстың жеті жұлдызының бірі, атақты шайыр ретінде кеңінен танымал. Ал енді осы ұлы шайырдың шығыс әлемінде алғашқылардың бірі болып «Наурызнама» рисаласын (трактат) жазған. Онда Наурыз мейрамына қатысты ғалымның этнографиялық зерттеулері жинақталған.
Музей • 08 Наурыз, 2024
Ол – музей ісіне жан-жүрегімен берілген маман. Экскурсия кезінде Қазақстанды әйел бейнесі арқылы танытуға тырысады. Себебі біздің кейіпкер ұлттың мінезі, тарихы және руханияты нәзік жандылардың жанарында анық көрінеді деп санайды. Бір кездері ол АҚШ-тың бірінші ханымы және мемлекет қайраткері Хиллари Клинтонды, Екінші дүниежүзілік соғыста қолданылған қарудың авторы Михаил Калашниковты қазақ мәдениетімен таныстырған. Ұлт мәдениетіне өлшеусіз қызмет атқарып жүрген бұл қайраткер әйел – ардагер экскурсовод, ЮНЕСКО-ның материалдық емес мәдени мұра жөніндегі ұлттық комиссиясының мүшесі Бақыт Оразымбетова.
