Конституциялық кеңес өз ұйғарымын білдірді

Ата Заңға өзгерістер мен толықтырулар енгізу жөніндегі Парламент қабылдаған заңның Конституцияға сәйкестігін тексеру туралы Президент Нұрсұлтан Назар­баев­тың өтінішін өндіріске қабылдаған Конс­ти­туциялық Кеңес кеше өзіндік ұйғарым жасады. Үстіміздегі жылы Парламент пала­та­ла­ры өзінің бірлескен отырысында республика халқының пікірін қолдап, Қазақстан Рес­публикасының Тұңғыш Президенті Н. Назарбаевтың президенттік өкілеттігін ұзар­ту мерзімін көздейтін Конституцияға өзгеріс енгізу туралы заң жобасын тал­қылап, қабылдады. Ол Заң Президент қа­рауына жіберілді. Ал Президент оның Ата Заңға сәйкестігін тексеруді Консти­ту­ция­лық Кеңеске жүктеді. Конституциялық Кеңес өз кезегінде жи­нақ­талған заңды құжаттарды саралай келе Парламент қабылдап, Президенттің қол қоюына ұсынылған «Қазақстан Республи­ка­сының Конституциясына өзгеріс пен то­лықтыру енгізу туралы» Заңын ел Конс­титуциясына сәйкес емес деп тапты. Сөй­тіп енді ол заңға қол қойылмайды және ол қол­данысқа енгізілмейді және шағым­да­нуға жатпайтын болды. Осыған орай аталған нормативтік қаулының мән-жәйін Конститу­циялық Кеңес Төрағасы И.Рогов қысқаша түсіндіріп берді. Конституциялық Кеңестің пайымдауын­ша, Конституция республикалық референ­дум­ды халықтың өз билігін тікелей жүзеге асыруының нысаны және мемлекет өмі­рінің аса маңызды мәселелерін шешудің демо­кратиялық әдісі деп айқындайды, демек, Тұңғыш Президенттің – Елбасының пре­зи­денттік өкілеттігін ұзарту да осындай мәселе болуы мүмкін. Парламент өзінің конс­титуциялық өкілеттігі негізінде Мемлекет басшысының президенттік өкілет­тігін рес­публикалық референдумда ұзарту жөнінде халықтың ерік білдіруін қамтама­сыз етуге құқықтық негіз жасауға тиіс болатын Заңды қабылдады. Алайда, Заңды зерделеу барысында Конституциялық Кеңес бұл Заңның Прези­денттің өкілеттігін ұзартуды көздейтін нор­масы заңдық тұрғыдан дәл жазылмағанын анықтады. Заңның 1-тармағынан Қазақстан Республикасы Тұңғыш Президентінің – Ел­басының президенттік өкілеттігі қай мерзімге ұзартылатыны байқалмайды, мұндай ұзар­тудың бір жолғы әлде қайталанатын сипатта болатыны, не болмаса Мемлекет басшысын сайлаудан толығымен бас тарту көзделетіні анық емес. Осы конституциялық норманың анық жазылмауы Конституцияда көзделген мемлекеттік және қоғамдық институттардың тәжірибе жүзінде үйлеспеушілігіне әкеліп соқ­тыруы мүмкін. Сондықтан, ел Прези­ден­тінің Парла­мент қабылдаған заңның консти­ту­ция­лығына күмән келтіруі әбден негізді болып шықты деп атап өтуге бо­лады. Конс­ти­туциялық Кеңес бұл заңды Конституцияға сәйкес емес деп тапты. Александр ТАСБОЛАТОВ.