Әрбір Рамазан айын үмітті бір жақсылықпен, ізгі бір тілекпен, адал ойлы ниетпен қарсы алар күннің түсі ауған шақта Ақтөбеден жеткен суыт хабарға түршігіп қалғанымыз рас. Дүниенің бүгінгідей дүрлігіп тұрған шағында, әлемнің қазіргідей алаңды жағдайында жер бетіндегі бірден-бір тыныштық аралы болып отырған Қазақстандағы тұрақтылық пен ел бірлігінің шырқын бұзғысы келген бұл әрекеттің де арамызға іріткі сала алмасы анық. Өйткені, біз, барлық қазақстандықтар өз тәуелсіздігіміздің жиырма бес жылында берекелі де бірлікті, ырысты да ынтымақты елде өмір сүруді үйрендік және де сол бірлік пен ынтымақтың, ел тыныштығының қадірін санамызбен әбден сезініп, қадірін жете түсінген елміз.
Қазақстан Республикасының Тұңғыш Президенті – Елбасы Нұрсұлтан Назарбаев тәуелсіздіктің алғашқы күнінен бастап: «Менің бар тілегім де, зар тілегім де елдің бірлігі», деп барша қазақстандықты қандай да бір асулардан бірлесіп өтуге, қандай да бір күрделі жағдайлардың сынақтарын ынтымақтаса отырып жеңуге үйретті әлі де үйретіп келеді. Өйткені, ел бірлігі – өте нәзік дүние. Сәл-пәл оқыс қимылмен де, оғаш сөйлеген бір сөзіңмен де сол нәзік дүниені бұзып алуың мүмкін. Міне, сондықтан да сол бүгінгі ел бірлігіне Қазақ елінің бір бұрышы – Ақтөбеде әлдебір топтар қару кезенгенімен, ешкімді де үркіте алған жоқ. Ешкімді де, еш нәрсені де шошыта алмаса да, тек жазықсыз жандардың оққа ұшқаны жаныңды ауыртады.
Қазір сол Ақтөбедегі қылмыстық әрекеттерді кімдердің жасағандықтарын тергеу орындары анықтап жатыр. Бұл әрекеттерге діни радикалдардың қатысы бар деген де пікірлер бар. Тіпті, «салафиттер» дегендеріңізді түп-тамырымен жою керек деген сөздер де айтылып қалуда. Әрине, кінәлілер заң алдында қатаң жауапқа тартылуы керек. Дегенмен, істің ақ-қарасы толық анықталып болмайынша, атүсті пікір айта салуға да, ойланбаған қадамдарға баруға да болмас. Өзі аз халықтың қыздарын түрлі-түрлі «конкурс красотыға», ұлдарын түрлі діни ағымдарға әкетіп жатқан ұлттың болашағын әріден ойлайтын болсақ, бұл мәселеге тереңнен зерделеп барып баға берген жөн.
Ең әуелі елімізде Қазақстан аумағында заң бойынша тыйым салынған діни ағымдар бар болса, оларға неге жол беріледі? Болмаса, сол жат діни ағымдар біздің жастарымызды өз қатарларына қалай тартуда? Оларды кімдер қаржыландырып отыр? Біз өз ұл-қыздарымыздың тәрбиесін неге босаңсытып алдық? Қыздарымыз қараусыз қалып, ұлдарымыздың жігерін құм қылып жүрген жоқпыз ба? Міне, меніңше, біздің қоғам әуелі осы сауалдар төңірегінде ойлануы тиісті.
XXI ғасырда терроризм мен діни экстремизм кей жағдайда саясатқа, тіпті, жекелеген мемлекеттердің геосаяси жағынан әлдебір мақсатқа жетулерінің негізгі бір құралына айналып бара жатқаны да жасырын емес. Және де терроризм мен діни экстремизм әрекеттерінің бай, кедей, дамушы елдер деп таңдамастан, әлемнің барлық континенттеріне таралып бара жатқанының да алаңдатары бар. Соңғы жылдары АҚШ, Ресей, Франция, Испания, Англия, Сауд Арабиясы, Пәкістан, Орталық Азияның біраз елдері терроризм мен діни экстремизммен бетпе-бет келіп, айтарлықтай зардаптар да шегіп жатыр.
Жасыратыны жоқ, әлемдегі террорлық әрекеттер үшін көбінесе Ислам дініне кінә тағу мен айыптау, тіпті, қаралау етек алып бара жатқан сыңайлы. Алайда, Еуропа мемлекеттерінің өзінде соңғы бес жылда біраз террорлық актілер жасалса, соның ішінде 2009 жылы Еуропа мемлекеттерінде болған 214 террорлық актінің біреуіне ғана ислам топтарының араласы болса, 2011 жылғы террорлық актінің 174-іне бірде-бір ислам тобының қатысы болмаған. Керісінше, осы Еуропа мемлекеттерінің өздерінде террорлық актілерді негізінен сепаратистік ұйымдар жасайтындығы алаңдатарлық жағдайға жеткен көрінеді. Мысалы, 2013 жылы Еуропа мемлекеттерінде болған 152 террорлық актінің 84-і, яғни 55 пайызы, ал 2012 жылғы барлық террорлық актінің 76 пайызы осы сепаратистік ұйымдардың еншісіне жазылған екен. Мұнда қазір негізінен христиандық террористер белсендірек, олар негізінен әйелдерге жасанды түсік жасайтын клиникаларға шабуылдарын үдете түсіп, 1997-2010 жылдар аралығында 8 кісі өлімі, қасақана кісі өлтірмек ниеттегі 17 шабуыл, 42 жарылыс, 181 өрт қою актілерін жасағандықтары тіркеліпті.
Міне, кез келген діннің адамсүйгіш киелі қасиетін алға тарта отырып, Елбасы Нұрсұлтан Назарбаевтың «Ислам дүниесінің әскери-экономикалық қатері деген сөз – кейбір мүдделі күштер желеу қылып жүрген жай бір ертегі. Ислам қатерінің жоқ болатын себебі, өзгені былай қойғанда, араб елдері, мұсылман дінін ұстанған басқа да елдер сияқты, ұлттық мүдделер бойынша бөлініп жатыр», деген бір ойлы сөзін қайта бір жаңғырта отырып, адамзат баласы, соның ішінде саясатшыларымыз бен дінбасыларының өздері ендігі арада түрлі діндерді бір-біріне қарсы қоюдан, бірінен бірінің артықшылықтарын іздестіруден өз бойлары мен ниеттерін аулақ ұстаса деген пікірімізді қосқанды жөн санадық.
Қазіргі уақытта Қазақстан Республикасының Тұңғыш Президенті Нұрсұлтан Назарбаевтың байсалды саясатының арқасында Қазақстан көпконфессиялы мемлекет құрудың әлемдік үлгісі болып отыр. Жалпы Қазақстанда барлық дәстүрлі діндерге деген зор құрмет бар. Мұны әлем мойындағалы да қашан. Жуырда ғана Астанада болып өткен «Діндер терроризмге қарсы» халықаралық конференциясына қатысушылардың әрқайсылары көпконфессиялы Қазақстандағы татулық пен бірліктің, ынтымақ пен рухани тазалықтың шынайы бір адами қарым-қатынасын танып, риза болған еді.
Адамзат баласының болашағы үшін Қазақстанда жасалып жатқан игі де абзал істердің әрқайсысының әлемдік маңызы бар. Біз ең әуелі Астана қаласында өткізіліп келе жатқан Әлемдік және дәстүрлі діндер лидерлерінің съездерінен кез келген діннің ұлтаралық, дінаралық келісім мен татулықтың адамзаттың қандай да бір мәселесін шешуге әбден қабілетті екендігін жан-жүрегімізбен сезіне алғандай болдық. Өйткені, кез келген адам баласының жүрегінде өз Құдайы бар!
Қазақстан Республикасының Президенті Нұрсұлтан Назарбаевтың дүние тіршілігі үшін жаһандық жаңа қатерлер бой көтере бастаған қатерлі тұста түрлі діндердің ғасырлар бойғы ізгі де жасампаздық мол тәжірибесі мен Құдай сөзін бітімгершілік пен келісімнің пәрменді құралы ретінде пайдалануға жасаған әрекеті ендігі дүние дамуының ұстанымы мен заңдылығына айналғандығы да абзал болар еді. Өйткені, адамзаттың осы заманғы басты қатерлері – лаңкестік, жаппай қырып-жою қаруының таралуы, трансшекаралық қылмыстың өсуі болса, бұлар келіп адам баласының рухани жан дүниесіне де зардапты қатерін төндіре түсуде.
Мұның себебін Елбасы Нұрсұлтан Назарбаев өз кезінде адамзаттың мыңжылдықтар бойы қалыптасқан рухани дәстүрлерден қол үзушілігінде және де «Құдайды іздеу» пердесін жамылып, барша ұлы ұстаздар айыптайтын шын мәніндегі үрейлі әрекеттер жасалып, белгілі бір дінді агрессияшыл деп айыптаудың біржақты әдеті айқын әлпетке көшіп, оның бәсеңдемей келе жатқандығын, сөйтіп, ұлы діни қағидат жайындағы ой-ниетті, сөз бен әрекетті күштемеу қағидаты туралы ұмыта беретіндігімізді, ал оның астарында осы заманғы мүдделер тұратындығын дөп басып айта білген-ді.
Бүгінгі күні Ақтөбедегі болған жағдайға баға берген тұста белгілі бір дінді агрессияшыл деп айыптаудан гөрі, өзінің рухани дәстүрінен қол үзіп қалған және де қол үзіп бара жатқан ұрпақтың тәрбиесіне тереңдеп мән беру қажет деп санаймыз. Әрине, оқпен ойнамас болар!
Жабал ЕРҒАЛИЕВ,
жазушы, Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткері,
Парламент Сенатының депутаты