Ел есепке сене ме?

Бүгінде он екі айда атқарылған оңды істер мен орындалмаған уәделер халық таразысына түсіп, әкімдердің еңбегі бағалануда. Елдік іс еркелікті көтермейді. Қайта ерен ерлікті талап етеді. Сондықтан әкім біткеннің бәрі жұрттың алдына шығып, біткен істің байыбына барып, бітпегенінің себебін айтып, болашақ жоспарларын жайып салуда. Қызылорда облысының  аудан әкімдері ауыл-ауылды аралап жүр. Біз бүгін бірнеше аудан әкімдерінің есебіне тоқталғанды жөн санадық. Арал аты алты құрлыққа мәлім. Тағ­дыр тәлейінде талай теперішті көрген ау­дан­ның бүгінгі жағдайына ішің жылиды. Өйт­кені, оң өзгерістер мен нәтижелі жұ­мыс­тардың саны жеткілікті. Аудан әкімі Нәжмадин Мұсабаев ел алдындағы есебін «Жол кар­тасы» бағдарламасы шеңберінде бастады. Аталған бағдарлама бойынша аудан көле­мінде бірнеше әлеуметтік нысан­дар ашы­лып, халық игілігіне берілген екен. Со­нымен қатар, 860 адам жұмысқа орна­ласып, екі қолға бір күрек тапқан. Халыққа қаржылай көмек беру жағдайы да жаман емес. Бір жыл ішінде 1659 адамға шағын несие берілген. Ал бюджет кірісінің был­тырғы көрсеткіші 102 пайыз­ды құраған. Өнеркәсіп саласында да өнімді іс­тер­дің бары байқалады. Мәселен, былтыр 2 миллиард 693 миллион теңгенің өнімі өнді­рілген. Аудан үшін мұның үлкен көрсет­кіш екені айтпаса да түсінікті. Ауылша­руа­шылық өнімдерін өсіруде де ілгерілеушілік бар екен. Нақты санмен айтар бол­сақ, Арал ауданы былтыр 1 миллиард 796 миллион теңгенің өнімін өндірген. Сан­дар­дың өзі сөйлеп тұрған­да, оған артық-ауыз сөз қосудың өзі артық болса керек. Үкіметтің іргелі бағдарламаларының бірі – «Бизнестің жол картасы-2020». Аталған бағдарлама бойынша, Арал ау­данында 23 жоба әзірленген екен. Дегенмен, соның тек 8-і ғана өмірге жолдама алған. Олар: Арал вагон құрастыру зауы­ты, ас-тұз зауыты, теңіз шаяндарын өсіру, Қамбаш көлін туризм аймағына айнал­дыру жобасы секілді қабырғалы бастамалар. Аталған жобаларды жүзеге асыру қазірдің өзінде басталып кеткен. Мы­салы, Қамбаш көлін туристік аймаққа ай­нал­­ды­ру турасында біршама істер атқа­рылды. Ен­дігі кезекте әлемдік стан­дарт­тарға сәй­кес коттедждер мен қонақ үй салу ісі тұр. Елбасы соңғы Жолдауында мал ша­руа­­шылығын дамытуға басымдық бергені бар­шаға мәлім. Ал Аралда соңғы жыл­да­ры түлік тұяғының көбейгені байқа­лады. Ай­мақ маң-маң басқан түйе мен шаша­сы­на шаң жұқпаған жылқыны көбей­тіп қана қой­майды. «Қалует» ЖШС шұ­батты озық технологиялар арқылы дайын­дап, оны арнайы құтыларға құйып, аудан тұрғын­дарына ұсы­нып отыр. Серіктестік тек ауданмен ғана шек­теліп қалмай, ал­дағы уақытта өз өнім­де­рін басқа да аймақтарға шығаруды көздейді. Теңіздің құрғап, судың буға айналғаны мәлім. Аралда осы құрғаған теңіздің та­банына сексеуіл көшеттері отырғызылған бо­латын. Сексеуіл еріккеннен егілген жоқ. Себебі, ол қоршаған ортаның қалыпты деңгейде болғанын қамтамасыз етеді. Бір сөзбен айт­қанда, экологиялық тұрғыдан өте пайдалы. – Елбасы Н.Назарбаевтың индустрия­лық-инновациялық бағыттағы стратегия­лық бағдарламаның іске асырылуын міндеттегені белгілі. Осы орайда қазалылық кә­сіпкерлер ұсынған бір жоба республи­ка­лық тізімге еніп, қалған алтауы аймақтық карта шеңберінде іске асырылатын болды. Нәтижесінде, мүйізді ірі қара өсіру арқылы тауарлы сүт кешені ұйымдастырылды. Кір­піш пен бетон шығару жұмысын қолға алдық. Асфальт ерітінділері өзімізде өн­дірі­л­етін болды. Алдағы уақытта су мар­жандарын өңдеп, ұқсату арқылы филе дай­ындау цехтарын салуды үш шаруашылық ұсынып отыр. Сондай-ақ, жалпы сыйым­дылығы бір мың тоннадан астам тоңазыту қоймаларында балықты қаптап, арнайы қап­тамалармен еліміздің солтүстік аймақ­та­ры мен ресейліктерге сата бастағандар да бар, – деп бастады есепті кездесуін Қа­залы ауданының әкімі Айтбай Көшербай. Қазалы – күріш өсірумен де айна­лы­сатын аудан. Бұрындары жергілікті диқан­дар күріштің әр гектарынан 38 центнерден өнім алып келген екен. Ал былтыр жиын-терін ұлғайған. Өткен жылғы орташа тү­сім 41,5 центнерді құрапты. Тұрғындарды таза ауыз сумен қамтамасыз ету жұмыста­ры да өз нәтижесін беріп жатыр. Нақты істің арқасында Басықара және Қашақбай елді мекендерінде ауыз су мен аяқ судың проблемасы толығымен шешілген. Басы­қа­ра ауылында былтыр қуанышты жағдай орын алды. Осыған дейін тозығы жетіп, әбден ескірген мектептің орнына жаңа 250 орындық оқу ошағы бой көтерді. Сөйтіп, қазір ауыл балалары жаңа мектепте білім алып жатыр. Ал ескі мектептің ғимара­ты­на кітапхана мен пошта барып орналасты. Сондай-ақ таяу болашақта дәрігерлік бе­кет­тің құрылысы басталатыны да анық бол­ды. Бұдан бөлек балабақша мен мәде­ниет үйі де күрделі жөндеуден өтеді. – Аудандық маңызы бар автомобиль жол­дары мен Сырдарияның үстінен өтетін көпір­лер салуға қаржы қарастырып жа­тыр­мыз. Дария үстінен түскен қалқыма кө­пірлерді ас­палы етіп, жаңалауға респуб­лика­лық бюджеттен көмек күтілуде, – дейді аудан әкімі. Дария жыл сайын тосын мінез таны­тады. Қыс бойы жатқан мұз еріп, көктем шыға  тасиды. Сырды жағалай орналасқан ау­ылдар дүрлігіп, уғын-шуғын болады. Де­генмен, биыл тасқын болу қаупі аса байқала қоймайды. Бірақ табиғат тосын мінезге бай. Аяқ астынан аласапыран бо­лып кетуі мүмкін. Қазалы ауданының әкімі «Сең өту кезінде қауіп болуы мүмкін. Сондықтан қауіпті аймақтарда отырған малшыларды қауіпсіз жерлерге көшіруді ауыл әкімдеріне осы кезден бастап тап­сырамын»,– деп шегелеп айтты. Жаңақорған ауданында да жайлы өмір­дің қалыптасқаны байқалады. Кейінгі жыл­дары аудан экономикасы өсіп, халық­тың әлеуметтік жағдайының жақсара бас­та­ғанын жалпы жұрт та айтып жүр. Сө­зіміз дәлелді болу үшін нақты санмен сөй­ле­сек. Мысалы, былтыр бюджеттің жергілікті кірісі 479,2 миллион теңге болады деп жоспарланған. Дегенмен, жыл аяғын­да ауданның өз табысы 882 миллион тең­геге жеткен. Сонда біз белгіленген меже екі есеге артық орындалып отырғанын байқаймыз. Бұл – үлкен көрсеткіш. – Аудандағы 703 шаруашылық құры­лым­дарының 355-і егіншілікпен шұғыл­дан­­са, оның 169-ы күріш егумен айна­лы­сады. Мал басын арттырудың да өзіндік жүйесі қалыптасып келе жатыр. Мал тұ­қы­мын асылдандыру арқылы өнім сапа­сын артты­ру жолдары қарастырылу үс­тінде. Ауданда екі асыл тұқымды қаракөл қойын өсіретін шаруашылық жұмыс істейді. Ша­руа­шы­лықтың иелігінде 30 мың мал мен 929 ас­ыл тұқы??? ??? ???? ???, ? ????? ???????????? ????????? ????? мды ірі қара бар, – дейді Жа­ңа­қорған ауданының әкімі Бек­мырза Еламанов. Әкімнің Кейден ауылының тұрғында­ры­мен кездесуінде халық тарапынан сұрақ өте көп қойылды. Соның бірі мынадай: – Ауылымыздың іргесінен келіп орын тепкен күкірт қышқылы зауыты бірер жыл бұрын терең құбыр қазып, су шығарып берген. Ол кейіннен ащы суға айналып кетті. Ішуге келмейді. Қазір ауыз суды ауданнан тасып ішіп отырмыз. Осыған қандай көмек көрсетесіздер? Аудан әкімі Кейдендегі келеңсіздікті білетінін, жер астында таза су қоры жоқ ай­мақтарда мұндай проблеманың бар екенін айтты. Осы мәселені шешу үшін «Та­лап-Сырдария» жобасының жасалып жат­қа­нын жеткізді. Егер аталған жоба іске асып, өм­ір­ге жолдама алатын болса, онда біраз елді мекен ауыз сумен қамтамасыз етіледі екен. Қызылорда облысы тұрғындарының бәрінің қа­ға­нағы – қарқ, сағанағы – сарқ деуге кел­мейді. Талай жұрт құбатөбел тіршілік кешіп жа­тыр. Бір жерде ауыз су тапшы, екінші жерге аяқ су жетпейді. Тағы бір ауылға мектеп керек, енді біріне балабақша қажет. Күйкі тіршілікте кездесетін күнделікті күйбең­нен арылмаған ауыл. Жиі сөз болатыны жол құрылысы. Дегенмен, ел халқы жағ­дай­дың баяғыдан әлдеқайда түзелгенін ай­тады. Сосын басталған істердің соңын ба­ғам­дайды. Әкімдердің әрбір ісін сарап­тай­ды. Сондықтан баянды болашаққа сенеді. Ержан БАЙТІЛЕС. Қызылорда облысы.