Жұмыспен, тұрғын үймен қамтудың жаңа қырлары

Премьер-Министр Кәрім Мәсімовтің төрағалығымен өткен кезекті Үкімет отырысында Елбасының «Нұр Отан» партиясының ХІІІ съезінде берген тапсырмаларын жүзеге асыру мақсатында бірқатар маңызды мәселелер қаралды. Соның бірі халықтың еңбекпен өз бетінше шұғылданатын, жұмыссыз және әлеуметтік жағдайы төмен топтарының жағдайын жақсарту мәселесі болды. Аталған мәселе бойынша баяндама жасаған Еңбек және ха­лықты әлеуметтік қорғау министрі Гүлшара Әбдіқалықова осы мақсатты жүзеге асыру үшін арнайы бағдарламаның әзірлен­ген­дігін айта келіп, оның ба­ғыттары туралы баяндап берді. Ол бағдарламаға негізінен алған­да ауыл халқы тартылмақ. Соның ішінде жастар жағдайына бірінші кезекте мән берілетін болады. Бағ­дарлама «Еңбекпен қамту-2020» деп аталады. Бағдарламаны жүзеге асыру негізінен алғанда үш бағыт бойынша орайластырылған. Бірінші, жоғарыдағы топтарға жататын азаматтарды өздерінің тұрғылықты орны бойынша жұ­мыс­қа тарту көзделеді. Бірінші ке­зекте оларды қайта даярлықтан өткізіп, жаңа мамандық беру, олар­дың жеке істерін ұйымдас­ты­руға қолдау көрсету мәселе­ле­рі қарастырылады. Екінші, тұрғылықты орны бой­ынша мұндай мүмкіндік бол­маған жағдайда оларды өз еріктері бойынша экономикасы алға бас­қан басқа өңірлерге көшіру мәселесі көзделеді. Оған келісім болмаған жағдайда ұтқыр топ­тарды ұйымдастыру арқылы бас­қа жерлерге барып-келіп жұмыс істеу мәселесі қарастырылады. Осы ретте елімізде жүзеге асы­рылу үстіндегі индустриялық-ин­новациялық даму бағдарламасы және «Бизнестің жол картасы-2020» бағдарламасымен осы шаруаны орайлас жүргізу ескерілген. Яғни, жаңадан іске қосылған жоба­ларға, еліміздегі ашылу үстіндегі фабрикалар мен зауыттарға, бас­қа да кәсіпорындарға жұмыс­сыз­дар мен әлеуметтік аз қамтылған топтарды тарту ісі ойласты­рылуда. Бағдарламаның үшінші бағы­ты – ауылдағы кәсіпкерлікті жан­дандыру, осы арқылы тұрғы­лық­ты жерден жаңа кәсіп көздерін ашу болып табылады. Бұған мүм­кіндік болмаған жағдайда көрші аудандардан жұмыс көздері қа­рас­тырылып, азаматтар вахталық әдіс бойынша жұмысқа тарты­ла­ды. Халықтың аталған бағдар­ла­ма­ға қатысатын топтарын айқын­дау негізінен жергілікті әкім­дік­терге, соның ішінде, аудан әкім­де­ріне жүктелмек. Ондай топтар­ға жататын азаматтарды айқын­дау­дың бір тәртібі белгіленетін болады. Мәселен, та­быс­тары күнкөріс деңгейінен төмен адам­дарға, әсіресе, жастарға ерек­ше назар аударылмақ. Олар бағдар­ламаға қатысуға келісім берген жағдайда өзара әлеуметтік келі­сім-шарты жасалынады. Бұл келісім-шарт бағдарламаға қаты­сушыға бірқатар әлеуметтік же­ңіл­дік алу мүмкіндігін ұсынады. Гүлшара Әбдіқалықова сондай мүмкіндіктің бірі ретінде шағын несие берілетіндігін ай­тып өтті. Ол несие көлемі 3 миллион теңгеден аспайтын мөл­шер­де ең әрі кеткенде 5 жыл мерзімге беріледі. Оған азамат жаңа бар­ған жерінен тұрғын үй сатып ала алады. Сондай-ақ іс бастау, кәсіпкерлікті жандандыру мақса­тында да бөлінетін қаржы көздері де болады. Бағдарлама биылғы жылы пи­лоттық негізде жүзеге асырыла бастамақ. Мұнан кейінгі кезең 2012-2015 жылдарды қамтиды. Үшінші кезең 2015-2020 жыл­дар­дың аралығы. Бағдарламаны жү­зеге асырудағы негізгі оператор Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігі болып табы­лады. Бағдарлама қажетті қар­жы­мен қамтамасыз етіледі. Осы мәселеге байланысты өз сөзінде Кәрім Мәсімов аталған министрлікке бағдарлама қабыл­данғаннан кейін барлық ілеспе нормативтік-құқықтық құжат­тар­ды қысқа мерзімнің ішінде әзір­леуді тапсырды. Сонымен қатар, Байланыс және ақпарат министрлігіне аталған мәселені халық­қа түсіндіру мақсатындағы жұмыс­тарды жүргізуді жүктеді. Сондай-ақ, осы отырыста Ел­басының «Нұр Отан» халықтық-демократиялық партиясының кезекті съезінде берген тапсырма­сына сәйкес еліміздің тұрғын үй ры­но­гын одан әрі жетілдіру, аза­маттарды қолжетімді неғұрлым арзанырақ тұрғын үймен қамту жө­нінде мә­се­ле де қаралды. Осы мә­селе бой­ынша баяндама жаса­ған Құ­рылыс және тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық істері агенттігінің төрағасы Серік Нокин халықты қолжетімді тұрғын үймен қамту мақсатында жаңа бағдарлама әзір­леніп отырғандығын айтты. Осы бағдарлама бойынша мынадай мә­селелер ескерілген. Бірінші. Ендігі кезекте тұр­ғын үй құрылыс жинақ жүйе­сінің әле­уетін пайдалана отырып, кредиттік тұрғын үйлер салу ісі қолға алынатын болады. Осы мақсатта Тұрғын үй құрылыс жинақ банкі аталған бағдарла­маға қатысу мүм­кіндігі бар аза­маттарды анық­тап, оларға тиісті несие бөлу жө­нінде келісім-шарт­тар жасай­тын болады. Ос­ын­дай келісім-шарты бар азамат­тардың тізімін жергілікті атқару­шы органдарға жібереді. Ал жергілікті атқарушы органдар рес­пуб­ликалық бюджеттен бөлінетін кредиттік қаржыны пай­далана оты­рып, тұрғын үйлер салу ісін ұйымдастырады. Ол үйлер негізінен алғанда бағасы жылжы­май­тын мүлік рыногын­да­ғыдан арза­нырақ болып келуі тиіс. Алдын-ала мәліметтер бойын­ша үшінші сыныпқа жатқызыла­тын мұндай үйлердің бағасы ар­занырақ бола­ды. Жергілікті атқа­рушы органдар осындай үйді салып бол­ған­нан кейін банк са­лым­шылармен сатып алу-сату шарт­тарын жаса­сады. Өз кезегінде салымшы қа­былдау-тапсыру актісі бойынша пәтерді қабылдап алғаннан кейін, Тұрғын үй құрылыс жинақ банкі жергілікті атқа­рушы органға са­лынған тұрғын үй үшін тиісті қаржыны ауда­рады. Жергілікті атқарушы орган осы арқылы рес­публикалық бюджеттен өнген кредитті өтейді. Тұрғын үй құрылыс жинақ банкінің деректері бойынша, қа­зіргі күні осындай пәтерлерді ық­тимал сатып алушылардың саны шамамен алғанда 17 мың адамды құрап отыр. Ал аталған бағдар­лама бойынша 4 мың пәтер са­лынатындығын есепке алатын болсақ, мұндай үйлерге сұраныс­тың болатындығы айқын. 2011-2012 жылдар ішінде осы кесте бойынша тұрғын үй құ­рылысын жандандыруға 40 миллиард теңге қажет етілмек. Осы­ған шамамен алғанда 300 мың шаршы метрді құрайтын кредиттік тұрғын үйлер салынады. Тұрғын үй құрылысын жан­дан­дырудың тағы бір бағыты – екінші деңгейдегі банктерді қор­лан­дыру, осы арқылы аталған банк­терді тұрғын үй құрылысын жандан­ды­ру бағдарламасына тарту. Аталған мәселеге «Самұрық-Қазына» ұлттық әл-ауқат қоры­ның қатысатындығы белгілі бол­ды. Қор өз есебінен банктерге тұр­ғын үй құрылысының жалпы құнының 50 пайыз мөлшерінде кредиттік қаржы ұсынатын бола­ды. Қалған 50 пайызды банктер өз есебінен қарастыруы тиіс. Бұл қаржылар аталған құрылымдарға халықтың ипотекаға алатын несие қаржысының есебінен өте­летін болады. Осы жүйені тиімді жағдайда іске қосу үшін тұрғын үй құрылысы басталғаннан кейін көп өтпей-ақ аталған бағдар­ла­маға қатысуға тілек білдірген аза­маттарға ипотека беріле бастай­ды. Мұндай үйлердің сату баға­сына шектеу қойылады. Яғни, ха­лыққа неғұрлым арзанырақ түсуі ескеріледі. Мәселен, толық инф­рақұрылыммен салынған үшінші сыныпты үйдің әр шаршы метрі­нің бағасы 150 мың теңгеден, ек­інші сыныпты үйдің шаршы мет­рінің бағасы 170 мың теңге­ден аспау мәселесі қарастырылып от­ыр. Халыққа берілетін ипоте­ка­ның пайыздық мөлшерлемесі «Сам­ұр­ық-Қазына» қоры мен банк­­тердің шығындары мен мүд­десін ескере отырып, 11 пайыздан ас­пай­тын­дай болу жөнінде әңгіме қозғалды. Үкімет басшысы Кәрім Мә­сімов осы бағдарламаның жүзеге асыру тетіктерін әлі де пысықтай түсудің қажет екенін айтып, оған бір апта уақыт бөлді. Осы уақыт аралығында барлық мәселе шешімін табуға тиіс. Сондай-ақ, осы отырыста Ел­басының тапсырмаларынан туын­дай­тын басқа да мәселелер қарас­тырылды. Сұңғат ӘЛІПБАЙ.