Түркияда қазақ ұсталары жасайтын пышақтар мен кездіктерге сұраныс ерекше. Бір пышаққа тапсырыс берген адам бес ай кезегін күтеді.
Осыдан 300 жыл бұрын алып Османлы империясы әскеріне қажетті қылыш пен қанжар тапшылығы мәселесін шешу үшін Чанаккаленің Бабакале ауылына Қазақ жерінен ұсталар алғызған екен. Бабакалеге 1700 жылдары келген сол ұсталардың қолынан шыққан қанжар-қылыштар кезінде Сирия мен Мысырға дейін таралыпты. Ал темірден түйін түйген ұсталық өнердің өзегі үзілмей бүгінге дейін жетіпті. Атадан балаға мирас болып жалғасқан осы дәстүрлі ұсталық кәсіпті Түркияда қазір Доған Тосын мен оның немере ағасы ғана жалғастырып келеді. Бүгінде «Бабакале пышақтары» деген атаумен мәшһүр болған пышақтарды Түркияда осы екі ұста ғана жасайды. Доған Тосынның айтуынша, алғаш қазақ ұсталары келген кезде бұл ауылда 18 ұстахана көрігін қыздырып тұрған. Кейін оқ-дәрі мен мылтық шыққан соң бұл ұсталық тоқтай бастаған. Тек өздерін сол ұсталардың ұрпағы санайтын екі ұста бабалар кәсібін үзбей, қанжар, кездік, пышақ жасауды әлі жалғастырып келеді.
«Бұл өнер осы күнге дейін атадан балаға берілу арқылы жетті. Мен де қылыш-қанжардың жалғасы ретінде пышақ пен кездік жасаумен айналысамын. Бұл өнерді менен басқа немере ағам да кәсіп қылған. Біз 300 жыл бойы жалғасып келе жатқан дәтүрді үзгеніміз жоқ, жасайтын бұйымдарымызда бабалар қолтаңбасы сол күйі сақталған дей аламын. Пышақ, кездіктерімізге халықтың қызығушылығы жоғары. Қазір осы ұсталық өнерді ұлыма үйретіп жүрмін», - дейді Анадолы ақпарат агенттігіне сұхбат берген Доған Тосын.
Оның айтуынша, ұста жұмыс барысында үш ғасырлық бұрғыларды қолданады. Бұл бұрғылар кезінде қылыш пен қанжардың саптарын тесу үшін пайдаланылған екен. Сондай-ақ пышақтардың сабы ағаштан емес, қойдың, ешкінің және киіктің мүйіздерінен жасалады. Ал пышақтың өзі болаттан соғылады.
Салтан САЙРАНҰЛЫ