Жақында облыс әкімі Жансейіт Түймебаевтың төрағалығымен Шымкент қаласының даму мәселесі ортаға салынғанда біраз кемшілік көрініп қалды. Жиында қаланың бас жоспарының орындалуы, жол инфрақұрылымы және көшет отырғызу сияқты өзекті мәселелер күн тәртібіне қойылған еді. Қала әкімі Ғабидулла Әбдірахымов бас жоспарды іске асыруда қол қусырып қарап отырған жоқ. Жоспарланған жұмыстар жүріп жатыр. Шымкент агломерациясы бойынша 48 жоба қолға алынған. Алайда, шешімін күтіп отырған мәселелер де аз емес.
– Қала аумағына кірген елді мекендерде жол, ауыз су, коммуналдық қызмет түрлеріне қатысты проблемалар өте көп. 70 пайызын жеке сектор құрайтын аумақта инженерлік-коммуналдық жүйе құрылысын жүргізу ауқымды бюджет қаржысын қажет етуде. Тиімсіз, мақсатсыз пайдаланылған жер телімдері бар. Біртіндеп бұл мәселелерді шешудің жоспарын жасап отырмыз, – деді қала әкімі баяндамасында.
Алайда, осы мәселелерге байланысты облыс әкімінің ескертпелері аз болған жоқ. Елбасының Шымкентті еліміздегі үшінші мегаполиске айналдыру жөнінде нақты тапсырмалар бергенін, Мемлекет басшысының көтерген мәселелері уақытында орындалуы керектігін қадап айтқан облыс жетекшісі әкімдіктің кеңейтілген мәжілісіне шығарылған күрмеулі жайттарды ақылдаса отырып шешудің жайын айтты. Облыстық басқарма мен қалалық әкімдіктің салалық бөлімдері арасында байланыс жоқ. Әрқайсысы өзінше шешім қабылдап отырғандығын сынады.
Осы орайда қала басшысының құрғақ цифрларға құрылған баяндамасына малданбайтындығын білдірді. Арнаулы сарапшылардың деректеріне сілтеме жасаған облыс басшысы нақты фотодәлелдерді жұрт талқысына ұсынды. Атап айтқанда, Төлеметов көшесінде былтыр ғана жөндеу көрген жол ернеулері қирап қалған. Бадам өзенінде жарылған көпір, опырылған асфальт суретке түсіріліпті.
– Мұның бәрі қала сыртында емес, орталық көшелерде орын алған. Дәл осындай келеңсіздіктер Байтұрсынов көшесі, Бәйдібек би даңғылы бойында да бар. Жол құрылысының сапасы сын көтермейді. Жол жүру белгілері тал-теректердің қалтарысында қалып қойған. Мүмкіндігі шектеулі азаматтардың жүріп-тұруы үшін арнайы пандустар кейбір көшелерде қарастырылмаған. Ал Бадам өзені бойынан заңсыз тас, құм, топырақ қазып алушыларға әлі күнге дейін тыйым салынбай отыр. Соның кесірінен су арнасы бұзылып, экологиялық апат туындауда, – деді облыс әкімі.
Осыған байланысты туындаған мәселелерді шешуге қала әкіміне бір апта мерзім берген өңір басшысы Шымкентті көріктендіру, көгаландыру бойынша есеп берген қала әкімінің орынбасары Бейсен Жанбосыновтың да уәждерінің қаншалықты орындылығын, бюджет қаржысының қалай желге ұшқанын фотоайғақтармен көрсетті.
– Тәуелсіз сарапшылар түсіріп келген суреттерден көріп отырғандарыңыздай, Астана даңғылы бойына былтыр егілген ағаштардың 60 пайызы қурап, ал «Асар», №3 шағын аудандарындағы жол бойына егілген көшеттер көгермей қалған. Өтегенов және Төлеметов көшелерінің бойына ағаштар түгел егілмеген. Көгаландыруға бөлінген қаржы қайда кетіп жатыр? «Тұрлан» шағын ауданы мен Бөржар су жинақтағыш аумағы күл-қоқыстан көз ашпайды. Қаладағы аудан әкімдері қайда қарап отыр? – деп облыс әкімі төтесінен қойған сұраққа қала әкімдігінің қызметкерлері мандымды жауап қайтармады.
Осы мәселелерді нақты шешуге екі ай мұрсат берген облыс әкімі Шымкенттің жасыл қала қалпынан айырылып бара жатқанын атап айтты. Бір тұтам ағаштардың қала көркін әрлендіре алмайтындығын, жапырағы саялы, биік ағаштардың өте аз екендігін мысалға келтірді. Жылына тұтамдап өсетін, қала көшелеріне сәйкес келмейтін сәндік қылқан жапырақты көшеттердің орнына қаланы көріктендіретін қымбат емес ағаштарды отырғызуды ұсынды. Ондай көшеттер жоқ емес, қаладағы Дендросаябақ, Қазығұрт және Сарыағаш сияқты аудандарда осы мақсатқа арналып өсіріліп жатқан тұқымбағы бар.
– Шымкент қаласында көпқабатты үйлерді көбейтуіміз керек. Әсіресе, әлеуметтік үйлер құрылысына көңіл бөлген жөн. Қаншама жас отбасы пәтер жалдап, баспанасыз жүр. Оларды қолдау үшін осындай үй құрылысын салу қажет. Ол үшін мақсатсыз пайдаланылып отырған жер телімдерін мемлекет меншігіне алуға мән беріңіздер. Көп қабатты тұрғын үйлерді Сайрам және Төлеби аудандарынан қалаға қараған ауылдардан да салуға болады, – деді өңір басшысы.
Жиын барысында облыс басшысының қаладағы бүгінге дейінгі атқарылған жұмыстарға көңілі толмағандығы белгілі болды. Облыс әкімі қатты айтатындай бар. Бұл жағдай Шымкент шаһарының бүгінгі әкімі Ғабидулла Әбдірахымовқа ғана қатысты емес. Облыстың бірталай әкімдері Шымкентті жасыл қалаға айналдыру үшін жылда мыңдап көшет отырғызуды жұмыс жоспарына енгізіп келгенін білеміз. Егер сол егілген, егілді деген көшеттердің жартысы өскен жағдайда Шымкент жайқалып шыға келер еді-ау! Бір кездері әрбір басқарма, сала басшылары көше-көшені бөліп алып, көшет еккен жылдар болған. Мәселен Жандосов көшесіне қылқан жапырақты қымбат ағаштар егілген еді. Жол жиегі кеңейтіліп, асфальт тартылғанда үйіндінің астында қалып, бірі қалмай қурап қалды. Бюджет қаржысы мақсатсыз жұмсалды, обал болды-ау деген ешкім жоқ.
Бұрын да Шымкентте жеке үйлер анағұрлым көп болатын. Енді Сайрам, Төлеби және Ордабасы аудандарына қарасты ауылдар қалаға өткеннен бері үлкен ауылдарға ұқсап кеткен жағдайы және бар. Бүгінде қала аумағына 80-нен астам елді мекен кірген. Яғни, қаланың 70 пайыздан астамы жеке сектор болып есептеледі. Оларға инфрақұрылым, инженерлік жүйелерді тарту, көлікпен қамтамасыз етуге орасан қаржы керек. Қала әкімі Ғабидулла Әбдірахымов 2025 жылға қарай қала халқының саны 1 млн 200 мыңнан асатындығын және көп қабатты тұрғын үйлердің үлесі 52 пайызға арту қажеттігін айтып отыр.
Жиын соңын облыс басшысы Шымкенттің мегаполиске лайықты өз кескінін қалыптастыру үшін жан-жақты ойластырылған жоба қажет деп түйіндеді. Яғни қалада атқарылатын жұмыстар көп. Осыған байланысты Жансейіт Түймебаев тапсырмалардың орындалуын жеке бақылауына алатындығын ескертті.
Бақтияр ТАЙЖАН,
«Егемен Қазақстан»
ШЫМКЕНТ