«Алғашқы этюд қуанышы»

Белгілі қылқалам шебері Алпысбай Қазығұлов бояу әле­міне бойлағалы бері 70 мың сурет салған. Қажырлы еңбегі мен тай күнінен танылған та­ла­нты­ның арқасында салынған сол қыруар туындыларының ішін­де суретшінің «Алғашқы этюд қуанышы» атты ерекше кар­т­инасы бар. Кезінде кесек ма­қа­лалар арналған картинаның ерек­шелігі, алдымен, студент кезінде салынғандығы. Сыншылардан жоғары баға алған студенттің «шимайы» кейін көрмеге қой­ылған кезде, ұрланғаны да өз алдына бір әңгіме. Сақа суретшіге ай­налған шағында Алпысбай оны қайта жазады, алайда сол бір шақтағы бозбала-жігіттің се­зі­мі мен қуанышы бояу ырқына бә­рібір көнбеген екен... Бірде студент Алпысбай жа­тақ­ханаға көңілді оралады. Кеу­де­сін толтырған шаттық сезімі арнасынан шүпілдей төгіліп, жазира көңілі дәл қазір ешкімге «жоқ» деместей тұла бойын бір дархандық билеп алған. Бөлмесіне кіре бере, бірге тұратын  жолдасының ертеңгі емтихан алдында әбігерге түсіп, әлдебір суретті сала алмай «алысып» жатқанын байқайды. Қос қолы қызылды-жасылды бояудан көрінбей, қиналып тұрған бөлмелес досына шын ниетімен көмектескісі келген Қазығұлов «сен бояуларды сығып, дайындап бер» дейді де, дереу қолына қыл­қаламын алады. Сырттан алып-ұшып кіріп, өзі де алабұртқан сезім құшағында тұрған суретші алғашқы бояуды жаққаннан-ақ бүкіл полотно жазығында жайдары көңіл күйі жамырап қоя береді... Ертеңінде Алпысбай салып берген суретті арқалап жолдасы сынаққа кіреді. Оқытушы ұстаз: «мына суретті кім салды?» дейді салған жерден. «Өзім». «Жоқ, өтірік айтпа, бүкіл ҚазПИ-де мұндай суретті бір-ақ адам салады. Ол – Қазығұлов. Шақырыңдар!». Түстен кейін екі иінінен су кетіп деканатқа келеді. Оңай оқиға емес. Фа­куль­тет үшін бұл біреудің ор­­ны­­на емтиханға кіргенмен бір­дей шетін жағдай. «Сурет сенікі ғой?» Оқытушымен тәжікелесіп, жалтарып көрмек болғанымен, пай­дасыз екенін түсінген Қ­а­зығұлов: «онда тұрған не бар? Мен бар болғаны досыма кө­мек­тестім ғой» деп амалсыз мойындайды... Картинада адамның ішіндегі атойлап тұрған алуан реңкті шаттық сезімі бірі биік, бірі аласа, бірі қалың, бірі жұқа бояу тілімен, фигура мен фон өза­ра үй­­лесім таба кескінделіп, қуа­ныш энергетикасын қаз-қал­пын­­­да көрсеткен.  Мұндағы ақ түс – жүрегін қуаныш кернеген адам­­­ның әппақ әлемі. Таулар да би­ік­теп кеткен, үйлер де асқақ, ау­ла да кеңейіп, арсалаңдаған иті иесінің қуанышын еселей түс­кісі келетіндей. «Алғашқы этюд қуанышы» деп ат берілген кар­тина «Өнер» айдарымен жур­налдардың бірінде жария­ланады. Кейінгі жылдары ұйым­дас­ты­рыл­ған көрмелердің бірінде Қа­зы­ғұловтың «қуа­нышын» сурет ұр­лағыш суық­қол­­дар жым­қырып кетеді. Сол жур­­налға шыққан суретіне қарап отырып қолды болған картинасын Қазығұлов қайта салады. Бірақ қанша талант болса да, жақсы туын­ды жалынан ұстатпаған – түпнұсқа бір-ақ рет жасалуымен бәсі биік екенін байқатып, қай­таланбауға серт бергендей, си­қырлы сырын иесінің өзіне де ашпаған... «Суретші картинасын тек тұ­нық оймен, таза ниетпен салуы керек. Өйткені, суретті бастап салғаннан бояу тіліндегі тол­ғанысқа адамның көңіл күйі, се­зімі, білімі, денсаулығы, тіпті да­ла­дағы ауа райы да қатысады. Ашу­ланып тұрғанда қолға қалам алмаған дұрыс. Ал көңіл күйі көтеріңкі болса, суретші үшін ең тамаша сәт сол. Себебі, одан тараған жағымды энергетика адамды баурамай қоймайды», дейді суретші бояу құпиясымен бөліскен сәтінде. Айгүл АХАНБАЙҚЫЗЫ, «Егемен Қазақстан» АЛМАТЫ