Ішкі істер министрлігінің Көші-қон полициясы комитеті, Сыртқы істер министрлігінің Консулдық қызмет департаменті мен Дүниежүзі қазақтары қауымдастығы бірігіп «Этностық репатриация қазіргі заманғы кезеңде: жай күйі, проблемалары» деген тақырыпта дөңгелек үстел өткізді.
Жиналғандар алдында сөз сөйлеген Ішкі істер министрлігі Көші-қон полициясы комитетінің төрағасы Х.Досқалиев Қазақстанға алғашқы жылдары екі-үш мың отбасы көшіп келген болса, 2005-2008 жылдары жыл сайынғы иммиграцияның квотасы 15 мыңға, ал соңғы үш жылда 20 мың отбасыға жеткенін айтты. Сөйтіп 1991 жылдан бастап елге 300 мыңнан астам оралмандар отбасы қоныс аударған. Соның есебінен Қазақстан халқының саны 1 миллионнан астам қандасымызбен толықты. Бала туудың өсуі және қазақтардың тарихи отанына келуінен өткен он жылдықтың этнодемографиялық үйлеспеушіліктері біртіндеп жойылды. Көшіп келу үдерісіне қаржылай қолдау қамтамасыз етілуде.
Біздің елімізде репатриацияның құқықтық тетіктерін жетілдіруде Парламент депутаттары маңызды рөл атқарады. Қазақстан Республикасы Парламентінде «Халықтың көші-қоны туралы» заңның жаңа редакциясының жобасы қаралды. Ол күні кеше ғана Мәжілістің пленарлық отырысында мақұлданып, Сенатқа жолданды. Міне, осы «Халықтың көші-қоны туралы» заңның жаңа редакциясындағы жаңалаулар шетелдегі отандастардың тарихи атамекенінде бейімделу үдерістерін жетілдіруге бағытталған. Мәселен, шетелдік диаспоралардың өкілдері квотаға қосу туралы, өзі тұрақты тұрып жатқан елінде бола тұра, қазақстандық елшілік арқылы өтініш білдіре алады. Тиісті шешім қабылданғаннан кейін оларға Қазақстан Республикасында нақты тұрақты тұру орнына жолдама беріледі. Олар Қазақстанға келген күннен бес жұмыс күні ішінде оралман мәртебесін, он жұмыс күні ішінде тұрақты тұруға және бір айда әлеуметтік қызмет көрсету пакетін ресімдей алады.
Заң жобасында оралмандардың Қазақстанның азаматтығын алуды оңайлату мәселесіне ерекше назар аударылды. Заң қабылданғаннан кейін бұл рәсім олар үшін екі есеге қысқарып, қазіргі уақыттағыдай алты ай емес, үш айда ресімделеді.
Конференцияға қатысушылар заманауи кезеңде алдымызда тұрған этностық репатриацияны ұйымдастырудағы негізгі мәселелерге байланысты көкейдегі сұрақтарын ортаға салды. Оларға жан-жақты жауаптар қайтарылды. Оралмандар өздерін толғандырып жүрген басқа да өзекті мәселелерге егжей-тегжейлі тоқталды. Сөз алған қандастарымыз жағдайлары жақсаратынына сенімді. Олар өз кезегінде құжат тапсыруда, тіркеуге тұруда, азаматтық алуда кездесетін түрлі кедергілерді жоюды ұсынды.
Қырғыз Республикасының Бішкек қаласынан келген қазақ диаспорасы төрағасының орынбасары Е.Әбдікәрімов көші-қон мәселесінде өзге мемлекеттердегі қандастарымызға қарағанда бізде пәлен дейтіндей қиыншылықтар жоқ, деді. Бір ғана айтарымыз, Қырғызстандағы қазақтар Қазақстанға келгенде құжаттарды тіркеу мәселесі оңайлатылса екен. Сосын сақтандыру мәселесі және Қазақстанға келгенде берілетін бес күндік мерзім бір ай көлеміне ұзартылса деген тілегіміз бар деді айыр қалпақты ел қазақтары.
Александр ТАСБОЛАТОВ.