Қоғамдық бақылау – ашықтық кепілі

Парламент  

«Егемен Қазақстанның» арнаулы беті

Парламент сессиясының ашы­луында сөйлеген сөзінде Елбасы Нұрсұлтан Назарбаев бесінші сессия барысында Парламент ал­дында тұрған заң шығар­ма­шы­лық міндеттің төрт блогын атап көрсетті. Солардың бірі – құқық қорғау органдарын реформалау жөнінде бірқатар нақты талаптар қойды. Қылмыстық атқару жүйе­сі, құжат ресімдеу ішкі істер ор­гандары құзырынан алынып, Әділет министрлігіне берілгені белгілі. Өкінішке қарай, олар бұл жұмысты дөңгелетіп алып кете алмады. Осы ретте жағ­дайды батыстық стандарттарға сай бейімдеу оңай шаруа емес екендігін орынды атап кеткен жөн. Кеңес­тік дәуірден жылдар бойы қа­лыптасқан дағдылар бұған мүм­кіншілік бере де бермейді. Әри­не, оның шешімі бар, бірақ оған қомақты қаржы қажет. Сот жүйесін реформалау мә­се­лесі де өткір күйінде қалып отыр. Қазіргі кезде сот жүйесіне қоғамдық бақылау жетіспейді. Олар өз заңдарын қабылдап ал­ғанымен, көптеген кемшіліктерге жол беріп отыр. Жоғарғы Соттың алты бірдей судьясының үстінен қозғалған қылмыстық іс осындай кемшіліктердің салдарын көрсет­се керек. Өткен жылдың өзінде әр түрлі деңгейдегі 11 судья заң­ды бұрмалағаны, пара алғаны және өзге де қылмыстары үшін жа­заланды. Менің пайымымша, судьялық кадрларды іріктеген кезде жариялылық қажет. Халық тағайындалатын судьялар ту­ралы өз пікірлерін айтса, сонда ғана дұрыс таңдау жасалады. Сот жүйесінің жұмысы аза­маттық қоғамға ашық болғаны жөн. Қарап отырсақ, құқық қорғау органдарының ұйымдасқан қыл­­мыс­пен күресуге барлық мүм­кіншіліктері бар. «Қорғас» кедені тәжірибесінен құқық қор­ғау ор­ган­дарының қылмыспен бай­ла­нысы болғанын көреміз. Осы мәселе Елбасының тікелей бақы­лауында. Осы жерде кімнің кінә­лі екендігі ашық айтылып, сол адамдар жазасын тартуы тиіс. Егер олар жазасын алмай кетсе, онда бұған дейін қолға алынған шаралардың барлығы да түкке тұрғысыз болып қа­лады. Елбасы өз сөзінде жем­қор­лыққа қарсы күресті кеңейту керек дегенді атап айтты. Осы орайда назар аударатын нәрсе, жемқорлықпен күресті халық­ара­лық стандарттарға сәйкес жүзеге асырған жөн. Мемлекеттік қыз­меткер жауапкершілігін арттыру – уақыт талабы. Елбасы сәуір айында болған Үкімет жиналы­сын­да да осыны атап көрсеткен-тін. Содан бері алты ай өтсе де облыстарда, аудандарда жоғары лауазым иелері парамен ұсталып жатыр. Бірақ өз орынтағын тастап кеткен ешбір басшыны көрмейсіз. Елбасы қызметінен кет демегенше отыра беруі тиіс пе екен. Сондықтан да бұл норманы заңға кіргізіп, нақты шаралар қолданған ұтымды. Оралбай ӘБДІКӘРІМОВ, сенатор.