Жаңғырудың бір үлгісі

Өйткені, бұрын мемлекеттік биліктің негізгі буындары, әсіресе орталық билік өкілдері қоғам алдында есеп бермейтін. Мәселен, министрліктегілер өз қызметтері туралы халық немесе қоғамдық ұйым өкілдерінің алдына шығып,  баяндап жатпайтын. Министр Парламентке барып, белгіленген «Үкімет сағаты» аясында депутаттар қойған сауалдарға жауап бе­руі мүмкін. Оның қызметінің жариялылығы, қоғам алдындағы есептілігі осымен шектелетін. Сондықтан Елбасының бас­тамасымен әрбір мемлекеттік билік органының жанынан құ­рыл­ған қоғамдық кеңестер осы іске тың серпіліс беріп отыр деп айта аламыз. Бұл – жәй ғана айты­ла салған сөз емес. Өйткені, Қо­ғамдық кеңестің өкілдігі мен құ­зы­реті және жауапкершілігі арнайы заңмен бекітілді. Сондықтан ал­дағы уақытта олардың қызметі де­мократия мен жариялылықтың кө­рінісі ретінде өріс алып, ком­мер­циялық емес ұйымдар мен аз­аматтардың министрліктің жұ­мысын ашық түрде талқылау ісіне қатысушылығын арттыра беретіні айқын. Инвестициялар және даму министрлігі Қоғамдық кеңесінің осы уақытқа дейін жүргізген жұ­мысын соның бір дәлелі ре­тінде ұсынуға болады. Кеңес өз жұ­мысын белгіленген жылдық жос­пар­ға сәйкес атқарып ке­леді. Ал жос­парға мынадай ма­ңыз­ды мә­се­лелер енгізілген: мем­ле­кет­тік орган басшысының жыл­дық есеп беруіне қатысып, оны тал­қылау; өзекті мәселелер бой­ын­ша қоғамдық тыңдаулар өт­кізу; министрліктің бюджеттік бағ­дар­ламаларының, стратегиялық жос­парларының орындалуын қарап, әркез назарда ұстау және тағы басқалар. Мәселен, Қоғамдық кеңестің мү­шелері «Жер қойнауы және жер қойнауын пайдалану» ко­дексінің жобасын талқылауды ұй­ым­дастыруға белсене қатысты. Кодекстің жобасы Астана қа­ласында 300-ден астам осы са­ланың мамандары мен қоғам­дық ұйымдардың белсенді мүше­ле­рінің, іске ынталы жекелеген аза­маттардың қатысуымен кеңінен тал­қыланды. Мұндағы баяндама­ларды Инвестициялар және да­му министрлігі, Энергетика ми­нистрлігінің жауапты басшылары мен тәуелсіз сарапшылар жасады. Кодекс жобасы қызу талқылауға түсті. Соның нәтижесінде құ­жат­қа бірқатар өзгерістер мен тол­ық­тырулар енгізу ұсынылды. Осындай қоғамдық тың­дау ке­ңес мүшелерінің бас­та­ма­шы­лығымен жуықта Алматы қа­ла­- с­ын­да да болып өтті. Уақыт өткен сайын Қоғамдық ке­ңес жұмысының  ауқымы кеңейіп ке­леді. Осыған байланысты кеңес мүшелері үш комиссияға бөлініп жұмыс істеуде. Министрліктің экономика­ны дамытуға байланысты ат­қа­рып жатқан жұмыстарын Қоғам­дық кеңестің Индустриялық-инно­ва­циялық даму комиссиясы назар­да ұстауда. Ал Геология және жер қойнауын пайдалану ко­ми­с­сия­сы кен орындарын игерген кез­де жергілікті тұрғындардың құ­қықтарының сақталуын қада­ға­лап, заң бұзушылықтың алдын алуға ықпал етуде. Қоғамдық кеңестің үшінші комиссиясы айналысатын көлік логистикасы инфрақұрылымдарын дамыту проблемасының респуб­ликада тұратын барша халыққа қатысы бар. Міне, осындай істерде ха­лық мүддесінің қорғалуына қо­ғамдық бақылау жасап отыру әр­бір комиссия мүшесінің міндеті еке­ндігі айқын. Инвестициялар және даму ми­нистрлігі басшыларының Ко­ғам­дық кеңеспен қарым-қатынасы сы­пайы, белгіленген құжаттар ая­сында, соның ішінде, Қоғамдық кеңестер туралы заң аясында  өріс алып келеді. Олар кеңес тарапынан туындаған бастамашылыққа қолдау білдіріп отырады. 

Жеңіс Құлсейітов, Инвестициялар және даму министрлігі Қоғамдық кеңесінің мүшесі, профессор