Әлем әдебиеті туралы лекцияларына қосымша
Бүгінгі алмағайып уақытта біреулер үшін әдебиетпен шұғылдану, сөз құрылымы мен стилін зерттеу – уақыт пен еңбектің зая кетуі болып есептелетін шығар. Әркімнің сана-сезімі әрқандай болса да, бәріне ортақ бір түсінік барын анық білемін. Сөз бен стильді зерттеу зая еңбек деп ойлайды.
Бірақ мен қандай адам болсын, көркем ойласын, я ойламасын, мына дүниеде күнделікті тіршіліктен басқа да ұғымдар бар екенін бір сәт болса да ойлайтындарына сенгім келеді.
Мен оқуға шақырған, осылай түсінуге болады деп шамалаған романдар сіздердің күнделікті тұрмыстарыңызға қажет ілімді үйретпейді. Офистік қызметіңізде де, әскери жиындарда да, ас үй мен балалар бөлмесінде де кәдеңізге жарамауы әбден мүмкін. Сіздер қабылдауға, мен түсіндіруге тырысқан білім – әсемдік. Саясатты да, әйел мен бозбаланың жүрегін түсінуге де сеп бола алмайтын әсемдік. Бірақ менің айтқан ережелерімді сақтасаңыздар шын өнерден туған шабыт қуанышын сезіп, эстетикалық ләззат алуға қол жеткізер едіңіздер. Әлем әдебиетінің классиктері туралы лекцияларым арқылы мен ғажайып ойыншықтардың тетігін тапқым келді. Сіздер нағыз оқырман болса деп армандадым. Кітапты бала сияқты қаһармандармен жарысу үшін емес, университеттен я өмірден жалығып, басқа әлемді қызықтағысы келетін студенттерге тән қиялилықпен де емес, өмір мен өнердің ара-қатынасындағы нәзік тіндерді соншалықты терең түсініп, түйсінетін қабілетпен оқитын дәрежеге жеткізгім келді. Сіздерге кітаптың формасын, мазмұнын, жазу өнерін түсіндіруге тырыстым. Кітаптың айналасы туралы айтқан жоқпын. Әр романның жүрек қағысы туралы жырладым.
Біреуіңіз бұл сөзімді ұғып, біреуіңіз тыңдамайтын да шығарсыздар. Үлкен өмірге араласқан сәттен біріңіз ұлы романдарды оқуды жалғастырып, енді біріңіз мүлде кітап бетін ашпайтын боласыздар. Ал сөз шеберлерінің кітаптарын ешқашан түсінбей өтетін шығармын деп ойлайтындарыңыз, мүлде кітап оқымай-ақ қойғандарыңыз абзал. Одан қызық тауып, ләззат алмасаңыздар бәрі бекер. Басқа да салалардың өз қызығы бар ғой.
Бірақ ғылым мен өнердің қызығы ешқашан тең келе алмайды. Өнер – биік. Егер соны сезіне алмасақ, өмірдің бір ғанибетінен құралақан қаламыз.
Владимир Набоков
Аударған Бағашар ТҰРСЫНБАЙҰЛЫ, «Егемен Қазақстан