Әзірге бірден құлан-таза айықтырып жіберетін емі жоқ дерттің бірі қатерлі ісік болып тұр. Дегенмен, ілуде біреу болса да онкологиялық ауруды жеңген адамдар кездесіп жатады. Демек, ағзаны білдірмей бүлдіретін, «бұзылған» жасушалардың әрекеті медициналық ғылымда түпкілікті ашылған жоқ. Бірақ күрес жалғасуда.
Соңғы деректерге көз салсақ, жылына елімізде 500-ден астам бала қатерлі ісікке шалдығады. 2017 жылы 558 бала онкологиялық ауруларға шалдыққан. Ал обырдың шеңгелінен одан қорықпаған, өмірге деген құштарлығын жоғалтпағандар сирек болса да сытылып шығуда.
Жуырда, Алматыдағы Педиатрия және балалар хирургиясы ғылыми орталығында «Мен – жеңімпазбын!» қайырымдылық жобасы аясында қатерлі дертті жеңген балалар туралы екі бірдей әлеуметтік бейнебаян көрсетілді. Тұсаукесер аясында халықтың онкологиялық дертке қатысты сауаттылығын арттыру мақсатында баспасөз мәслихаты өтті.
«Мен – жеңімпазбын!» жобасы – қатерлі дерттің алдын алуға болатынын ескертіп, оны асқындырмай ерте бастан анықтап, дер кезінде қаралудың өмірлік маңызы зор екендігін еске салатын қайырымдылық шарасы. Бұл жоба ауыр сырқатқа шалдыққан балалар мен олардың ата-аналарына жан-жақты көмек көрсетуге ұмтылуда.
Жоба аясында түсірілген әлеуметтік роликте ауыр дертті жеңе білген қайсар балалардың өмірі баяндалады. Жаңа бейнебаяндардың кейіпкерлері – Алматыдағы Педиатрия және балалар хирургиясы ғылыми орталығы мен Астана қаласындағы Ана мен бала ғылыми орталығында ем алып жатқан балалар.
6 жастағы Ақерке Асылбек анасымен бірге баспасөз мәслихатына қатысып, емделмейді деген дертті қалай жеңгендері туралы айтып, шараға қатысушы, орталықта ем алушы балалар мен олардың ата-аналарына үміт сыйлады. Үш жарым жасында жіті лимфобласталық лейкозға, яғни ақ қан ауруына шалдыққан ол орталықта 9 ай бойы емделген. Қазіргі уақытта балақай оңалып, ауруының беті қайтуда.
«Ауыр күндердің бәрі артта қалды, шүкір! Алғаш рет ауру туралы естігенде мең-зең болып қалдық. Жыладық. Бізге орталық мамандары да, психологтар да көмектесті. Сосын өзімізді сабырға шақырып, баламызға бәрі жақсы болады, жазылып кетесің деп уайым-қайғыға жеңілмеуге тырыстық. Қызым өмірді өте жақсы көреді, бұл да жеңуге оң әсерін тигізді. Қызым ақжарқын, сурет салуды, бимен айналысуды ұнатады. Ол күнде, ең алдымен, өзіне емес, барлық бала жазылып кетсінші, ауырмасыншы деп тілек айтады. Біздің үмітіміз бен сеніміміздің тірегі бола білген Педиатрия орталығының білікті дәрігерлеріне зор алғысымды айтамын! Біз ауыл, аудан, облыстан кейін сенім артып осы орталыққа соңғы үмітімізбен келген едік. Мен барша ата-аналарға үміт отын сөндірмеңіздер, күресіңіздер дегім келеді. Ең алдымен, баладан бұрын ата-аналары мықты болуы керек», деді Ақеркенің анасы, Жамбыл өңірінен келген Нұргүл Манекеева.
Елімізде балалардағы онкологиялық ауруларды емдейтін екі ірі орталық бар. Оның бірі Педиатрия және балалар хирургиясы ғылыми орталығы болса, екіншісі, Астанадағы Ана мен бала орталығы. Ауыр жағдайдағы балалардың барлығы көбіне Педиатрия орталығына келіп түседі. Педиатрия орталығындағы балалар онкологиясы және гематология бөлімі 115 орынға арналған. Мұнда жылына 2500 бала емделеді. Бұл бөлімде күндізгі стационар негізінде онкологиялық, гематологиялық патологиясы бар, сирек және ревматологиялық ауруға шалдыққан пациенттерге стационар алмастыратын көмек көрсетіледі. Орталықтың онкогематологиялық қызметі ашылғалы бері 5 мыңнан аса лейкоз, яғни ақ қан ауруына шалдыққан, 10 мыңнан аса онко-гематологиялық аурулардың ауыр түрімен ауырған балалар қаралып, емделіп шықты. Балалардың барлығы бұрын квотамен түссе, қазір электронды портал арқылы келеді. Айта кетерлігі, онкологиялық ауруларға кезек мүлде жоқ.
«Қазақстанда жылына орта есеппен алғанда 500-ден астам бала ауыр дертке ұшырап, дәрігерлерге жүгінеді. 2017 жылы 558 бала онкологиялық ауруларға шалдыққан. Оның 230-ы лейкоз, ақ қан ауруы. Бұл ауру көп жағдайда туа салысымен және 3 жасқа дейінгі аралықта анықталуда. Онкологиялық аурулардың жартысы туабітті және гендік. Қуантатын жағдай, қазіргі таңда қатерлі ісік дерегі азайып келеді. Біріншіден, арнайы бағдарлама жасалып, ауруды дәл анықтайтын диагностика жақсарды. Бұрын бала туғаннан кейін көп ұзамай шетінеп кететін. Оның қатерлі ісіктен көз жұмғанын ата-анасы, тіпті, дәрігер де білмей қалатын еді. Қазір бұл дерт емделетін болды. Сенім болса жазылып кетеді. Өкініштісі, сауығып кеткен балалардың кейбірінде дерт қайталануы мүмкін. Осы қайталанушылық аурудың санын арттырып отыр. 20 жыл бұрын лейкоз емделмеген. Қазір балалардың көбі жазылып кетуде», – деді Педиатрия орталығының директоры Риза Боранбаева.
2012 жылдан бастап орталықта ең күрделі заманауи жоғары технология әдісі – трансплантация әдісі қолданылып жатыр. «Нақты айтқанда, күрделі онкологиялық және гематологиялық ауруларға шалдыққан балаларды емдеуде гемопоэздік өзектік жасушаларды трансплантациялау, сүйек кемігін ауыстыруды қолға алдық. Онкологиялық және онкогематологиялық ауруларға шалдыққан балаларға өмір сүруге мүмкіндік беретін 70-тен астам гемопоэздік өзектік жасушалар (ГӨЖ) трансплантациясы операциясы жасалынып, бұл ауруды емдеудің жаңа әдісі меңгерілді. 2017 жылдан туыстық донордан гемопоэздік өзектік жасушалардың (ГӨЖ) гаплоұқсас трансплантациялауды енгіздік. Бұл ота бойынша 2017 жылы 47 трансплантация жасасақ, алдыңғы жылы 12 ота жасаған едік. Қазіргі уақытта бұл терапияға үлкен мән беріліп келеді», – деді Риза Боранбаева.
Дәрігерлер балалардың тезірек сауығып кетуіне эмоциялық жағдай да әсер ететіндігін алға тартуда. Бұл жағдайды ескерген Педиатрия орталығы бір мезет ауруды ұмыттыру үшін түрлі шаралар ұйымдастыруды қолға алған. Мәселен, кішігірім концерт, театрландырылған қойылым қою, «Сену және өмір сүру» сынды түрлі форумдарға қатысу және басқа да амалдар бар.
Қоғамдық және қайырымдылық игі істермен 3 жылдан бері айналысып келе жатқан «Help Today» қоғамдық қорының төрайымы Эльмира Әлиева «Мен – жеңімпазбын!» сияқты әлеуметтік бейнебаяндарды түсірудегі басты мақсат қоғамға ауыр сырқатты жеңуге болатынын жеткізу екендігін айтады.
Қоғамның бір мұңын да болса азайтуға септігін тигізіп, қайырымды істердің басы-қасында жүрген ұйым осы жылдар ішінде мүмкіндігі шектеулі 50-ден астам балаға көмек көрсетіп, жүздеген қайырымдылық акциялар мен жәрмеңке, қайырымдылық концерттер сынды түрлі шаралар өткізіп келеді.
Таныстырылымы өткен екі әлеуметтік роликтер жобаға қолдау білдірген «Business TV» мен «KazDesign Production» продюссерлік компаниялардың көмегімен тегін түрде жасалған. Үміт сыйлайтын, өмір сүруге құлшыныс беретін әлеуметтік роликтерді қоғамдық орындарда шығаруға Алматы қаласы прокуратурасы да атсалысқалы отыр.
Жобаға Денсаулық сақтау министрлігі, Педиатрия және балалар хирургиясы ғылыми орталығы, Ана мен бала ғылыми орталығы, «UMC» корпоративтік қоры, Алматы қаласы прокуратурасы, «Business TV» мен «KazDesign Production» продюсерлік компаниялары, «Еларна» киноканалы, «Questoria» агенттігі қолдау білдірді.
Айнаш ЕСАЛИ, «Егемен Қазақстан»
АЛМАТЫ