Алматыда 17-20 наурыз аралығында жоғары сынып оқушылары арасында қазақ тілі мен әдебиетінен Абай атындағы І республикалық олимпиада өтті. Алғашқы олимпиадаға 11 облыстан 77 дарынды оқушы қатысты. Айтулы оқиғаға ұйытқы болған Абай атындағы республикалық мамандандырылған дарынды балаларға арналған қазақ тілі мен әдебиетін тереңдете оқытатын мектеп-интернаты өңірлік іріктеу байқаулары арқылы ауылдағы таланттарға қолдау көрсетуде. Осы ретте аталған мектеп-интернат директоры Роза СЕКСЕНОВАМЕН әңгімелескен едік.
– Роза Ербозымқызы, еліміздің әр түкпіріндегі жас таланттарды тоғыстырған алғашқы олимпиада қалай ұйымдастырылды?
– Білім және ғылым министрлігінің қолдауымен тұңғыш рет өткен олимпиаданың бас демеушісі әрі идея авторы – біздің мектеп-интернат. Бұл олимпиада келер жылдан бастап Білім және ғылым министрлігінің жоспарына енеді.
Мектебіміздің атауына сай, Абайдың «құлақтан кіріп, бойды алған» өшпес мұрасындағы ұлттық рух оқушылардың санасына сіңіп, жадында жатталып қалса, әлемді Абайша танып, пайымдауға бір қадам аяқ басса – олимпиада мақсатының орындалғаны.
Шалғай облыстардағы ауылдар мен аудандардағы дарынды балалардың жол алыстығы, мектеп жайлы ақпаратпен дер кезінде хабардар болмауы, жағдайы төмен отбасылардың жол қаражатын көтере алмауы секілді қиындықтарға байланысты оқу ордамыздан білім алуды арман еткен дарындылардың тамыз айында өтетін 8-сыныпқа қабылдау емтиханына қатысуға мүмкіндігі болмай жатады. Тасада жүрген таланттарды анықтап, алыс ауылдардағы дарынды балалардың жақсы білім алуына мүмкіндік беру мақсатында көшпелі қабылдау комиссиясын құрып, 8-сыныпқа қабылдау емтиханы облыстық білім басқармаларының ұйымдастыруымен әр облыстарда сәуір айында өткізіледі. Емтихан кестесі мен қосымша ақпараттарды www.abaimektep.kz немесе abairsshi@mail.ru электронды поштасы арқылы алуға болады.
– Қазіргі уақытта аса қабілетті балалар көп. Бұл үдерістің мәнін неден іздеуге болады?
– ХХІ ғасырдың жасөспірімдерін біздің кезеңмен салыстыруға келмейді. Бұл буын – басқа. Себебі олар – тәуелсіз Қазақстанда туғандар. Сондықтан ойы еркін, талабы жоғары. Қазіргі таңда тілі шықпаған баланың өзі техника тілін өз бетімен меңгеріп кетуге қабілетті. Ал жаһандану заманында ақпараттың қолжетімділігі баланың жан-жақты дамып, ой-өрісінің кеңеюіне септігін тигізеді. Осы орайда, мектеп бағдарламасындағы міндетті пәндерден бөлек, шәкірттеріміз түстен кейінгі уақытта айтыс, домбыра, вокал, би үйірмелерінде шығармашылықтарын шыңдап, ағылшын, түрік, қытай тілдері мен латын графикасы бейіндік пәндерінде заман талабына сай халықаралық тілдерді меңгеріп, роботтехникасы пәні арқылы технократтық дағдыларын қалыптастырады. 2019-2020 оқу жылында жоғарыда аталған бейіндік пәндермен қатар, сахна тілі, шахмат, қолөнер шеберлігі, дебат, тілдік қатынас негіздерін бейіндік пән ретінде енгізуді мақсат етіп отырмыз.
– Бүгінде мектеп кітапханасы қайта байытылып, тамаша басылымдармен толықты. Ал баяғыдай құнығып кітап оқитын бала бар ма?
– Кітапхана қоры жайында ауыз толтырып айта аламыз. Биыл шәкірттеріміздің сұранысы бойынша А.Байтұрсынов, М.Әуезов, Ғ.Мүсірепов, І.Жансүгіров, М.Жұмабаев, С.Торайғыров, Ж.Аймауытов, О.Бөкей сынды классик ақын-жазушылардың шығармалар жинағымен толықтырылды. «Мәдени мұра» мемлекеттік бағдарламасы аясында жарық көрген «Бабалар сөзі» атты қазақ фольклорының 100 томдығы да кітапхана сөресінен орын алды. Сонымен қатар қарашаңырағымызға қонаққа келген ақын-жазушылар, ғалымдардың сыйға тартқан төл еңбектері де кітапхана қорын байытуда. Оқушылардың кітап оқуға құштарлығын арттыра түсу мақсатында қазақ тілі мен әдебиеті пәні мұғалімдерінің ұйымдастыруымен 8-11-сынып оқушыларына бағдарламадан тыс оқылуы тиіс шығармалар тізімі тоқсан сайын ұсынылады. Тоқсан соңында дөңгелек үстел ұйымдастырылып, шығармалардың тақырыптық-идеялық ерекшелігі, жазушы стилі мен тілі талданады.
Сонымен қатар таңертең «Жыр – шұғылада» ақын-жазушылардың айлығын өткізеді. Мысалы, наурыз айы – жыраулар поэзиясының айлығы. Күнде таңғы сағат 7:25-7:55 аралығында сыныптар жыраулардың толғауларын жатқа айтып, талдаудан жарысады. Бұл да оқушылардың көркем шығармаларды ізденіп оқуға деген құлшынысын арттыруға септігін тигізеді.
– Мектеп қабырғасында кітап шығарған оқушыларыңыз бар. Бұл бастама қалай жүзеге асып отыр?
– Кітап шығару ісі – оқушылардың шығармашылық ізденістерінің жемісі. Біздің мектеп-интернатта жазушылыққа бейім, болашақта журналист болуды армандайтын шәкірттер көп. Қабілетті балаларды қанаттандыру мақсатында оқушылардың жеке өлеңдер, әңгімелер жинағын шығаруына көмек көрсетеміз. Мысалы, Еркін Жантас «Сыбырлап оқы...», Әбдіраманхан Марат «Өзге дауыс», Базарбек Бекжан «Самғау», т.б. өлеңдер жинағы, Жеңіс Аиданың «Арман құшағында» әңгімелер жинағы жарық көрді. Сонымен қатар «Қақты қанат жас талап» сериясымен жыл сайын ақын шәкірттеріміздің өлеңдер топтамасын жариялаймыз. Оқушылардың жазушылық қырын қалыптастыру мақсатында «Қауырсын қалам» шығармалар жинағы, «Балбұлақ» эсселер жинағы, «Жауқазын жырлар» өлеңдер жинағы жарық көрді. Біздің қарашаңырақта еңбек еткен ұлағатты ұстаздарымыз, марқұм журналист, сатирик Үмбетбай Уайдаұлының рухын еске алып «Қалдырған ізің мәңгілік», тарихшы, жазушы Орынша Қарабалина-Қазыбаеваға арнап «Тағылым мен тағзым» атты естеліктер жинағын шығардық. Жыл сайын дәстүрлі түрде ұйымдастырылатын «Тәуелсіздік – бабалар аманаты» атты республикалық оқушылар айтысын жинақ етіп шығаруды жоспарлап отырмыз. Қарап отырсақ, бір оқу жылында 10 жинақ шығарыппыз.
– Бұл мектеп Алматының төрінде орналасқандықтан, мектепке айтулы ақын-жазушылар келіп, балалармен кездесулер өткізіп жататын еді. Осы үрдіс қазір бар ма?
– Бұл кездесудің форматын өзгерттік. Кеш қонақтарымен салиқалы сұхбат жүргізілуіне баса назар аударамыз. Осы үрдіс бойынша ай сайын ұлт зиялылары, қоғам қайраткерлері, ақын-жазушылар, ғалым-профессорлар оқушыларға танымдық дәрістер өткізеді. Мысалы, ақпанда «Тілдік қатынас негіздері» пәнін енгізген профессор Фаузия Оразбаева мен А.Байтұрсынұлы атындағы Тіл білімі институты Грамматика бөлімінің меңгерушісі, филология ғылымдарының докторы Орынай Жұбаева тіл білімінің даму кезеңдері, сөз дұрыстығы, тіл тазалығы, тіл дәлдігі мен көрнектілігі туралы дәріс оқыса, әл-Фараби атындағы ҚазҰУ журналистика факультетінің аға оқытушысы Мұрат Шаймаран журналистикадағы соңғы жаңалықтармен бөлісті. Танымдық дәріс формасында ұйымдастырылған мұндай кездесулерді шәкірттеріміз жақсы қабылдайды.
Әңгімелескен Айнаш ЕСАЛИ,
«Egemen Qazaqstan»
АЛМАТЫ