Ұлттық табыс әділ бөлінуі тиіс
Мемлекет басшысы халықты алаңдатқан мәселелерді шешу жолдарын ұсынды, әсіресе әлеуметтік салада жаңа серпілістің орнайтынын жеткізді. Қ.Тоқаев бірінші кезекте Қазақстанның Үшінші жаңғыруын жүзеге асыру, Бес институттық реформаны ілгерілету және мемлекетіміздің басқа да аса маңызды стратегиялық құжаттарын орындау бағытында жұмыс істейтінін, Елбасы Стратегиясын іске асыру жолында еңбек ететінін айтты. Тұрақты дамудың жаңа деңгейіне шығу үшін жаңа тәсілдер мен тың шешімдер жуық арада жарияланбақ.
Екіншіден, ел Президенті өзекті әлеуметтік проблемаларды шешумен, аса мұқтаж азаматтарға көмек көрсетумен нақты айналысуды жоспарлап отырғанын жеткізді. Үкіметке осы салада байыпты нәтижелерге қол жеткізу үшін шаралар әзірлеуге тапсырма берілді. Әлеуметтік саясатты салмақты түрде жаңарту қажеттігін айтқан Президент дәл қазіргі уақытта елді қандай жайттардың мазалайтынына назар аударғаны байқалды.
Мәселен, соңғы жылдары елімізде екінші деңгейлі банктер беретін несие көлемі артпаса, азаймағанын Ұлттық экономика министрлігі таратқан мәліметтерден де білуге болады. Белгілі болғандай, соңғы үш жылда жеке тұлғаға несие беру 2,6 трлн теңгеден 4,5 трлн-ға дейін өскен. Айта кетерлігі, одан бөлек шағын және орта кәсіпкерлікпен айналысатындардың да несие алуға көптеп бет бұрғанын аңғарамыз. Былтыр жеке тұлғалар тарапынан алынған несиелердің жартысынан астамы кәсіпкерлік мақсат үшін берілген.
Ал биыл ипотекалық несие бойынша рекорд орнап, ипотека нарығы баспана алуға бағытталған мемлекеттік бағдарламалар аясында қарқынды дамуда. Өткен жылмен салыстырғанда биылғы көрсеткіш 55,7 пайызға өскен. Елдегі несиелендіру саясатын жүргізумен қатар халықтың табыс деңгейінің де артуына басымдық беру екіжақты тепе-теңдікті ұстап тұруға мүмкіндік береді. Сондықтан да Президент Қасым-Жомарт Тоқаев күн тәртібіндегі шешілуі тиіс мәселелердің алғашқысы ретінде халықтың табысын арттыру мәселесіне назар аударып отыр. Бұл орайда Мемлекет басшысының:
– Ең бірінші, азаматтар барлық жерде әділдік орнауын қалайды. Әлеуметтік саясаттан бастап, мемлекеттік органдардың халыққа әділ қызмет көрсетуін талап етеді. Халықты толғандырып отырған басты мәселе – табыс көлемінің азаюы. Халықаралық қаржы нарықтарының тұрақсыздануы, теңгенің девальвациясы халықтың табысына кері әсер етті. Миллионнан астам азаматтарымыз банктен несие алуға мәжбүр болды. Табысы жоғары және төмен азаматтар арасындағы алшақтық – біздің қоғамды мазалайтын тағы бір өзекті мәселе. Әрине, мұндай құбылыстар бүкіл әлемде бар, дегенмен тоқмейілсіп отыра беруге болмайды. Демек, дәл осы өткір әлеуметтік-экономикалық және саяси мәселені шешу үшін орта мерзімді кешенді шаралар қабылдау қажет, – дегенін атап өтуге болады.
Президент тұрақты және қарқынды экономикалық өсім арқылы ғана бұл мәселені шешуге болатынын, ең алдымен, өсім бізге не үшін қажет екенін терең түсінуіміз керектігіне көңіл аударды.
Президент ұсынған бағыттың бірі – жаңа жұмыс орындарын ашу және халықты лайықты жалақымен қамту болмақ. Ұлттық табысты әділ бөлу мәселесі – стратегиялық маңызды дүние екенін, бюджет қаражатын алдымен келешегі зор мақсаттарға және жаңа жұмыс орындарын ашуға бөлу қажеттігін айтқан Қ.Тоқаев алдағы уақытта мемлекеттің экономикасымен қатар, әлеуметтік салалардың тынысын ашуға күш салмақ.
Баспана салу да басты бағыттардың бірі
Президент межелеп берген екінші бағыт – жемқорлықты жою. Белгілі болғандай, 1 қыркүйекке дейін жемқорлықтың деңгейін мейлінше төмендетуге бағытталған реформалар топтамасы дайындалады. Ең алдымен кадрлық резервті дайындау арқылы білікті, қабілетті ең бастысы ісіне адал, мемлекеттік қызметкерлердің санын арттыруға басымдық берілмек. Мұның өзі елдегі жемқорлық індетінің тамырын кесуге жасалған бастапқы қадамдардың бірі болуға тиіс. Мемлекет басшысы жемқорлықты – мемлекеттің дамуын тежейтін кесел, қоғамдағы өзара сенімге, мемлекет қауіпсіздігіне қатер төндіретін кесапат деп, сыбайлас жемқорлыққа қарсы жүйелі жұмыс жүргізілетінін айтты.
Сот және құқық қорғау жүйесін реформалау да негізгі бағыттардың санатында. Сот – заң үстемдігінің кепілі екені айтылды. Тиісінше, судьялардың жоғары кәсіби және адамгершілік талаптарына сай болуы, судьялар мен осы қызметке үміткерлерді бағалау және іріктеу жүйесі қатаңдатылып, бұл елдегі әділ жүйенің орнауына ықпал етуі керек.
Тұрғын үймен қамту ісі еліміздегі ондаған жылдардан бері шешілмей келе жатқан мәселелердің бірі екені белгілі. Әлеуметтік проблемалардың бастауында осы баспананың жеткіліксіздігі тұр десек те артық айтпаймыз. Президенттің де алға қойған басым бағыттарының бірі осыған арналып отыр. Ел Президенті түрлі санаттағы азаматтардың қолжетімді баспанаға ие болуына айрықша назар аудармақ. Қ.Тоқаев билік алдында «Бірыңғай тұрғын үй саясатын» жасақтау міндеті тұрғанын айтып, Үкімет осы бағытта нақты шаралар қабылдайтынына сенім білдірді.
Жалпы, елімізде бұған дейін де баспаналы болуға арналған түрлі бағдарламалар қабылданды, олардың аз-кем нәтижесі болғанын да жоққа шығаруға болмас. Мәселен, былтыр 12,5 млн шаршы метр жаңа тұрғын үй пайдалануға берілсе, бұл көрсеткіш 2017 жылғы деңгейге қарағанда 12,1%-ға өскендігін көреміз. Оның үстіне ағымдағы жылы 13 млн шаршы метр жаңа тұрғын үй салынады деген жоспар бар. Жыл басынан бері 4,6 млн шаршы метр тұрғын үй нысандары пайдалануға берілді. Көп балалы отбасылар үшін 7 жылға жалға берілетін тұрғын үй салуға және сатып алуға 350 млрд теңге қарастырылған. Осы кезең ішінде жыл сайын 6 мың жалға берілетін пәтердің құрылысы қамтамасыз етілмек.
Айта кетерлігі, биылғы жылдың мамыр айында әкімдіктер көп балалы отбасылар үшін жалға берілетін тұрғын үй бере бастады. Қосымша Тұрғын үй құрылыс жинақ банкі арқылы аз қамтылған көп балалы, толық емес отбасылар мен мүмкіндігі шектеулі балалары бар отбасыларды жылдық 2 пайызбен несиелеу енгізілуде. Бұл арқылы жыл сайын 6 мың отбасының тұрғын үй жағдайын жақсартуға мүмкіндік тумақ.
– Билік халыққа берген уәдесін орындауға міндетті. Биліктің басты миссиясы да сол. Осы арқылы елдегі тұрақтылық пен ұлттық бірлікті нығайту мүмкін болмақ, – деген Президент алдағы уақытта жүзеге асатын реформалардың нәтижелі болуын, бұған дейін бекітілген жоспарлардың назардан тыс қалмайтынын айтты.
Енді Үкіметтің кеңейтілген отырысында еліміздің әлеуметтік-экономикалық дамуына арналған нақты міндеттер барынша егжей-тегжейлі айқындалып, жоғарыда аталған басым бағыттардың нақты іске асу картасы бекітіліп, жауапты органдар мен азаматтар анықталуға тиіс.