Доктор Пя

Сенбі, 19 қаңтар 2013 8:04

Жұмыс күні аяқталып, ауруханадағы абыр-сабыр бәсеңсігелі қашан. Ол ка­бинетінде әлі отыр. Күндегі әдеті осы. Бүгін де ота жасалған сырқаттарға со­ғып, хал-жағдайларын білгеннен кейін, хатшы қыз алдына қойып кеткен құ­жаттарды қарап шықты. Енді үйге қайт­са да болар еді. Бірақ, оны жіпсіз байлап отырған тағы бір жағдай бар. Ертең созылмалы жүрек ауруына шалдыққан, дерті әбден асқынып ота жасаудан бас­қа амал қалмаған сырқаттың тағды­ры ше­шілмек. Иә, қостанайлық Жәнібек Оспа­новтың тағдыры шын мәнінде қыл үс­тінде тұр. Оны ажал аузынан арашалап қалу үшін жүрегін ауыстыру керек. Мұн­дай ота Қазақстанда бұрын-соңды жа­сал­маған.

Сенбі, 19 қаңтар 2013 8:04

Жұмыс күні аяқталып, ауруханадағы абыр-сабыр бәсеңсігелі қашан. Ол ка­бинетінде әлі отыр. Күндегі әдеті осы. Бүгін де ота жасалған сырқаттарға со­ғып, хал-жағдайларын білгеннен кейін, хатшы қыз алдына қойып кеткен құ­жаттарды қарап шықты. Енді үйге қайт­са да болар еді. Бірақ, оны жіпсіз байлап отырған тағы бір жағдай бар. Ертең созылмалы жүрек ауруына шалдыққан, дерті әбден асқынып ота жасаудан бас­қа амал қалмаған сырқаттың тағды­ры ше­шілмек. Иә, қостанайлық Жәнібек Оспа­новтың тағдыры шын мәнінде қыл үс­тінде тұр. Оны ажал аузынан арашалап қалу үшін жүрегін ауыстыру керек. Мұн­дай ота Қазақстанда бұрын-соңды жа­сал­маған. Ертеңгі отаға дайындық барысын минут сайын дерлік қадағалап отыр­ғаны содан. Былай алып қарағанда, тиіс­ті дайындық жасалды, бәрі еске­ріл­ген сияқты. Отаға қатысуға тілек білдір­ген чехиялық әріптесі келді. Донор жүрегі бар. Сәтін салса, бәрі ойдағыдай болуға тиіс. Дегенмен, көңілде қобалжу да жоқ емес. Оның ойына осыдан екі ай бұрын ота жасау барысында орын алған төтен­ше жағдай оралды. Сол жолы ол әріп­тестеріне жүрек талмасына ұшыра­ған, бұрын да жергілікті жерде ота жа­сал­ғанмен, нәтижесі көңілдегідей бол­маған он тоғыз жасар азаматты ажал аузынан алып қалудың бір-ақ жолы бар екенін, кешіктірмей жүрегіне бір мез­гілде екі көмекші құралды ауыстырып қондыру қа­жет­тігін айтқанда, өзімен көптен бері бір­ге келе жатқан, талай сындардан бірге өткен сырмінез жандар осының арты қалай болар екен дегендей үнсіз қал­ған. Оларды да түсінуге болады. Бұрын-соңды мұндай ота Тәуелсіз Мемлекеттер Достастығы елдерінде ғана емес, Шығыс Еуропада да жасал­­маған. Аме­риканың өзі мұндай тәуе­кел­ге таяуда ғана бар­ғаны белгілі. Кардиохирургия саласында әзірше осы мүм­кіндікті пай­даланған алты ел ғана. Бәрі ойдағыдай аяқталса, Қазақстан же­тінші болады. Бес сағатқа созылған да­йын­дық­тан кейін дәрігерлер ота жа­сау­ға кірісті. Міне, осы арада ота үстелінің маңындағыларды әбігерге сал­ған жағ­дай орын алды, сыр­қаттың оң жақ қа­рыншасы жыртылып кетті. Дереу дене тоңазытылып, қан айналымын тежеу арқылы жараның аузы тігілді. Сөй­тіп, ота сәтті аяқталды.

Ал ертеңгі отаның жөні бөлек. Оның сәтті аяқталатынына ешкім кепілдік бере алмайды. Оны бірден келісім бере қой­мағанына қарағанда, сырқаттың өзі де түсі­нетін сияқты. Мүмкін, оған өзі­нің сыр­қаттан ештемені жасырмайтыны да әсер еткен шығар. Жәнібекке де бәрін жасырмай айтқан: өте күрделі ота. Бұ­рын Қазақ­станда мұндай ота жасал­ма­ған. Қазақстан­ды айтасыз, бұл әзірше дамыған елдердің өзі қолға алмаған іс. «Солай екен деп үрейленудің де жөні жоқ, бәрі ойдағыдай болады. Қорық­па­ңыз». Ақыры Жәнібек: «Қайтейін, тағ­дыр­­дың жазуы сол болса, көнемін», деп келісімін берді.

Юрий Владимирович «бәрі ойдағы­дай болады» деген сөздерді сырқаттың көңілі үшін тектен-текке айта салған жоқ. Өз ісіне сенімі зор болғандықтан айтты. Қа­зір өзі басқарып отырған Ұлт­тық ғылыми кардиохирургиялық орта­лық­та небір күр­делі оталарды жасауға барлық мүмкіндік­тер бар. Орталық  ашыл­­­ған күннен бастап жүрек-қан тамырларында патологиясы бар науқас­тарды емдеуде инновациялық медици­налық технологиялар белсенді түрде қол­данып келеді. 2011 жылдың қараша­сында алғаш рет ауыр созылмалы жүрек жетіспеушілігі бар науқастарды емдеуде бірегей жоғары технологиялық кардио­хирургиялық отаның түрі енгізіл­ді. Ол  сол жақ жүрек қарыншасына меха­ни­калық қолдау қондырғысын имплантациялау деп аталады. Яғни, қарапайым тілмен айтар болсақ, еліміз медицинасында алғаш рет механикалық зат ар­қылы жүрекке қан айдау мүмкін болып отыр. Бұл инновациялық технология­ның мүм­кіндігін бүгінгі күнде жүрек транс­план­тациясының жалғыз баламасы әрі созылмалы жүрек жетіспеуші­лігі­мен ауыратын науқастарға көмек­тесудің  бір ғана амалы деуге болады. Орталық 2011 жылдың желтоқсанында соңғы үлгідегі Heart Ware Ventricle Assist Device (VAD) қондырғы­ларын имплантациялауды жү­зеге асырды. Осы арқылы Қазақ­стан жүрекке ашық түрде бірегей жоға­ры тех­нологиялық оталар жасайтын әлем­нің 22 жетекші елінің қа­тарына қо­сыл­ды. Мұндай оталар жа­сауға Ресей­дің өзі жаңа ғана бетбұрыс жасап отыр. Ал, Украина, сол сияқты, Ор­талық Азия ел­де­рінде әзір­ше бұл жө­нінде әңгіме де жоқ.

Иә, бүгінде Қазақстанда медицина саласы қауырт даму үстінде. Бұлардың аортокоронарлық шунттеуге кіріскен­дері кеше ғана сияқты еді. Қазір мұндай ота күн сайын бірнеше адамға жасалады. Ол кешікпей жасанды жүрек қон­дырудың да үйреншікті жайға айналатынына сенімді. Дегенмен, дәрігердің қол жеткенге тоқ­мейілсуге, отаға да­йындық кезінде, жасау барысында бір сәтке де босаңсуға құ­қы жоқ. Ол жү­рекке ғана емес, кез келген органға ота жасауда күтпеген оқи­ғалардың орын алуы мүмкін екенін жақ­сы біледі. Ондай жайлар өз басынан да талай өткен. Кейде техника сыр беріп жатады. Ота үстінде жарықтың өшіп қа­латын кездері де болады. Бұл дегеніңіз, дәрігер ағза­ның маңызды функцияла­рының жұмы­сын бақылау мүмкіндігінен айырылады деген сөз. Сол сияқты, диаг­ностикалық қызмет қателіктерге жол беруі мүмкін бе? Мүмкін. Ота жасау барысында кез­десетін басқа да тосын жайлар аз емес. Солардың алдын алу керек. Кез келген отаны жалғыз адам жасамайды. Жүрек алмастыруды былай қойған­ның өзінде, қазір үйреншікті іске айналып кеткен аортокоронарлық тамырластыру кезінде де тұтас бригада: төрт оташы дәрігер, жасанды қан айналымын қам­тамасыз ете­тін екі маман, екі анестезиолог, жедел диагноз қоятын лаборант-дәрігер, қан құюмен айналысатын маман, мейір­би­келер жұмыс істейді. Міне, солардың бар­лығының үйлесімді қызме­тін қамта­масыз еткенде ғана жақсы нәтижеден үміттенуге болады.

Тәубе, жаңа кардиохирургиялық ор­та­лық іске қосылғаннан бері жағдай ай­тарлықтай жақсарды. Қазіргі орталық бар­лық халықаралық стандарттарға сай деп нық сеніммен айтуға болады. 37 мың шаршы метр аумақты алып жатқан ауруханада бір мезгілде 180 адам ем алады, 6 ота жасау блогы бар. Мұның өзі жыл сайын жүрекке 3000 ашық ота жасауға, сол сияқ­ты, кеуде клеткаларын кеспей-ақ жүрек тамырларының қалып­ты жұмы­сын қамта­масыз ететін шаралар қолда­нуға  жол ашып отыр. Қолда­нылатын жаб­дықтардың бәрі жаңа, «Сименс», «Дрегер» сияқты еуропалық өн­діру­ші­лердің өнімдері.

Оның ойына осы орталық салынып жатқанда арнайы келіп істің жайымен танысқан  Елбасының сөздері оралды. «Біз үшін басты байлық – халықтың ден­­сау­лығы. Одан ешнәрсені аямаймыз. Мі­не, та­ғы бір үлкен бағдарлама жүзеге ас­қалы тұр. Енді бәрі өздеріңізге байланысты», деген Нұрсұлтан Әбішұлы. Сөз реті келгенде, ол да өзінің қуанышын жа­сыра ал­маған, мамандандырылған ор­талық іске қо­сылғаннан кейін кардио­хи­рургия саласын жаңа деңгейге көте­руге  жол ашылатынын айтып, Елбасын бел­гіленген шара­лардың сөзсіз орындалатынына сендірген.

Іші-сыртына қараған сайын көз тоймайтын орталық қазақстандық кардио­хирургтердің жүзеге асқан арманы десе, артық айтқандық емес. Оған дейінгі ел­дегі жағдай мәз емес-ті.  ХХ ғасыр­дың екінші жартысынан бастап бүкіл әлемді шарпыған жүрек-қан тамырлары аурулары біздің елімізде де жылдан-жылға өр­шіп келеді. Медициналық деректер бойынша,  жүрек-қан тамырлары аурулары салдарынан  жыл сайын әлем­де 15 миллиондай адам өмірмен қош айтысса, Қа­зақстанда  жүрек ауру­ла­­рынан бір жыл­да 80 мыңдай адам көз жұмады. Бұлардың бәрі де 35-60 аралығындағы еңбекке қа­білетті адамдар. Жалпы, рес­публикада өлім-жітім бойынша жүрек аурулары бірінші орында тұр. Ғалым­дардың бола­шаққа жасаған болжамдары да қуанар­лықтай емес, олардың айтуларына қара­ғанда, таяудағы отыз жылда   жүрек-қан тамырлары аурула­ры­ның беті қайта қой­майды. Оны  қазір­дің өзінде республика тұрғын­дарының 1 миллион 800 мыңда­йының жүрек, қан-тамырлары ауруларына байланысты есепте тұрға­ны­нан да аңғаруға болады.  Ал дәрігерге көрінбей жүрген­дер қаншама?! Жағдай­ды жақ­сарту үшін жыл сайын жүрекке кем дегенде 15-16 мың ота жасалуға тиіс. Ол үшін,  әрине, жақсы база, білік­ті дәрігер­лер, қаржы, бір сөзбен айтқан­да, кардиохирургия саласын дамыту қа­жет. Осы мәсе­лені өзі болған шетелдер­дегі жағ­дайды алға тарта отырып талай рет әріптестері арасында, алқалы жиындарда көтерген. Бұл Елбасының да кө­ке­йінде жүрген мәселе екен. Сөйтіп, Мемлекет басшысы Үкіметке елімізде  кардиохирургия саласын дамытудың 2007-2009 жылдар­ға арналған бағдарламасын жасап, жүзеге асыруды тапсырды. Ай­тыл­ған сөз жерде қалған жоқ. Кардио­хирур­гиялық орталықтар Астанада ғана емес, облыстарда да салынуда. Елде бұл сала­ның өскендігі соншалық, қазір әлем­де қолданылатын барлық жоғары тех­нологиялар қазақстандықтардың игі­лігіне айналып отыр.

Орталықтың негізгі қызметі иннова­ция­лық медициналық технологияларды пайдаланып, тұрғындарға білікті кар­дио­логиялық, кардиохирургиялық кө­мек көр­се­ту болса, бұл орайда тындырылып жат­қан істер аз емес. Орталық дәрігер­лерінің әрқайсысы жеткілікті жұмыс тәжірибесі мен кәсіби даярлық­тың жо­ғары деңгейіне ие мамандар. Олар АҚШ, Германия, Израиль, Түркия, Литва, Ресей және Белорус­сияның же­текші клиникаларында оқыған. Ол  Махаббат Бекбосынова, Тимур Лесбеков, Тал­ғат Ыбыраев, Тимур Қапышев, Се­рік Бекбосынов, Ермағамбет Қуат­баев, Мұ­радым Оралбаев, Светлана Новикова, Владислав Ачкасов, Еділ Ботабаев, Дарқан Сүй­­генбаев, Азамат Құр­малаев, Арайгүл Ыды­рышова сынды әріптестеріне өзіне қалай сенсе, солай сенеді.

Жаңа орталық іске қосылғаннан бері мыңдаған науқастарға көмек көрсетілді, соның төрт жарым мыңға жуығы ересектер болса, бір жарым мыңы балалар. 2000-ға жуық науқастың жүрегіне ашық оталар жасалды, соның 500-і балалар мен нәрес-телер. Жалпы, осы уақытқа дейін орталық­та жүректің қосалқы қан айналымы қон­дырғысының 50 түрі имплантацияланды. Бұл көрсеткіш жыл са­йын өсе беруге тиіс.

Иә, қазіргі жағдайды осыдан бір-екі жыл бұрынғымен мүлде  салыстыруға бол­­майды, айырмашылық жер мен көк­тей. Мұнымен қоса, орталықта ROC Safe жүйесін қолдану арқылы кардиохи­рур­гиялық оталарды жүргізу технологиясы енгізілді. Бұл емделушілер үшін жа­ңа, тиімді және қауіпсіз технология саналады. Осы жүйені қолдана отырып ота жа­салғанда уақытша жасанды вентиляция қысқартылып, отадан кейінгі қанның азаюы (мерцат аритмиясы және қан кету) салдарынан ота кезінде және одан кейінгі уақытта қан құю қажет­тілігі төмендейді. Аортокоронар­лық тамыр­лас­тыру және жүрек қақпақшаларын протездеу барысында жүрек ырғағының бұзылуы бар сырқаттарды емдеуде Cardioblate жүйе­сінің интра-опера­цион­дық радиожиілік­ті аблациясы – ин­но­ва­циялық технологияларымен оталар жасала бастады. Бұ­дан басқа, эндоваску­лярлық хирургтармен бірлесе отыра, пациенттерге қиын гиб­ридті оталар жасалуда. Орталықтың та­ғы бір жетістігі – жү­рекке ашық операция жасау барысында экстракорпоральды мембранды оттектеу әдісі енгі­зіл­ді. Сөйтіп, дем алысы қиындаған жандарға ота жасау барысында егу ар­қы­лы қанына оттегі жіберілетін болды. Сондай-ақ, ин­тервенциялық кардиология дәрігерлері­нің бастамасымен туа біт­кен жүрек ақауы бар науқастардың жүрек қарын­шасындағы «көпірдің» ақа­уын транскатетер арқылы жабуға арнал­ған технология енгізілді. Бүгінде Қазақ­стан­да алғаш рет бір жасқа дейінгі бала­лар­ға, туабітті жүрек ақауы бар сәби­лерге, сонымен қатар, бір ғана қарын­ша­сы бар жүрек­терге жоғары технология­лық, көп­са­тылы кардиохи­рур­гиялық оталар жасалуда. Болашақта жүрегінде ақау бар науқас­тарға жүрек трансплантациясы бойынша оталар, жү­рек клапанында ақауы бар науқастарға қолқалы қақ­пақ­шаны тері арқылы протездеу, артериалды гипертензия терапиясына интер­вен­ция­лық емдеу, жүректе аз инвазивті эндоско­пия­лық оталар, аритмиясы бар балаларға жоғары мамандан­дырылған көмек көр­сету, аз инвазивті эндоваскулярлы араласулар жоспарлануда. Орта­лықта  жүрек ырға­ғының бұ­зылуы, жү­ректің кенеттен тоқ­тап қа­луының гене­тикалық үрдістері туралы ғылыми-тех­никалық жобаны жү­зеге асыру бойынша жұмыс басталды. Осы жобаның жүзеге асырылуы жүрек­тің кенеттен тоқтап қалу қаупі жоғары мерцат аритмиясы бар тұлғалардың жүрек ыр­ғағы бұзы­луының даму меха­низмі мен себептерін анықтауға мүмкін­дік береді және диаг­ностика­сының жаңа әдістерін әзірлеуге көмектеседі.

Аса бір жауапты сәтте осылай ой же­тегіне ерген  ол өзінің тікелей қатысуы­мен жүзеге асырылған ұлан-ғайыр іс­терді шолып шыққанын аңғармай да қалды. Соңғы жылдары кардиохирургия саласында Қазақстанда революция жасалды деуге болады. Астаналық клини­каның Халықаралық зерттеу бағдар­ламасына қосылуы осының дәлелі. Демек, ертеңгі отаның да ойдағыдай өте­тініне оның сенімі мол.

Жүректі трансплантациялау жөнін­дегі алғашқы ота 1967 жылы Америкада жа­салған. Қазақстан оған жаңа ғана кірі­сіп жатыр. Өйткені, бұл дәрігер­лер­дің білі­мі мен біліктілігіне ғана қатысты мәселе емес. Оған ең алдымен тиісті ма­те­риал­дық база, мол қаржы керек. Ел­ба­сының тікелей қамқорлығының арқа­сын­­да бұл мәселелер толық шешілді. Сол сияқ­ты, мұндай қадам жасарда қо­ғамды дайын­даудың да маңызы зор. Айталық, жол апатынан қайтыс бол­ған адамның жүрек, бүй­рек, бауыр басқа да органдарын пайдаланып, талай адамды ажал аузынан ара­шалап қалуға болар еді. Әрине, оған туған-туысқан­дарының ке­лісімі керек. Ол арнайы заңда қарас­тырылуға тиіс. Қа­зақстан бұл мәсе­лені де шешті. Депу­таттар ұзақ талқылау­дан кейін 2009 жылы тиісті заңға трансплантация туралы арнайы норма енгізді. Онда қайтыс бол­­ған адамның ағзасы оның  жазып кеткен келі­сімімен миы қыз­метін толық тоқ­тат­қан­нан кейін алы­натыны, ал аяқастынан қай­тыс бол­ған адамдар­дікі туыс­тарының рұқсаты­мен пайдаланылатыны айтыл­ған. Со­ның негізінде қазіргі таңда жү­ректі, бауырды, бүйректі ауыстырып са­лу­ға аз да болса, жол ашылып отыр. Бі­рақ, әлі заң нормасы толық жұмыс істеп кетті деуге болмайды.

Қазіргі таңда Қазақстанда өмірі ті­келей осы ағзаларға тәуелді 5 мыңға жуық адам есепте тұр. Өйткені, шетелдерде трансплантация жасату өте қым­бат. Мысалы,  бүйрек – 30-35 мың доллар, бауыр – 250-280 мың доллар, жүрек – 300 мың доллар тұрады. Оны қара­пайым адамдардың қалтасы көтер­мей­тіні жай да түсінікті. Ал өз елімізде бұл оталардың қолжетімділігі қамтама­сыз етілген және тегін жасалады. Ең қиыны донор мәселесі еді, бұл орайда да ілге­рілеушілік байқалып отыр. Рас, Игорь Воротников та миына қан құйы­лып кенеттен қайтыс болған анасының жүрегін Жәнібек Оспановқа салуға бірден келісе қойған жоқ. Ойланды. Қи­налды. Бірақ, сол арқылы жас жігіттің өмірін сақтап қала­тынын түсінгеннен кейін келісімін берді.

Адам дәрігер болып тумайды. Таң­даған мамандықтың  қыр-сырын толық меңгеріп, өз ісіңнің нағыз шебері атану үшін күн сайын еңбектеніп, тер төгу, кездескен қиындықтарды жеңе білу  керек. Ал егер өз мамандығыңды сүймей күн­көріс үшін осында сүйретіліп жүр­сең сол қайғы. Қазір елде медицина қыз­меткерлерін даярлайтын жоғарғы оқу орындары аз емес. Соның өзінде көп­теген аймақтарда дәрігерлер жетіс­пейді. Америкада, Еуропа елдерінде кардиохирургия саласының мамандарын даяр­лауға  орта есеппен он жыл ке­теді екен. Шеберлік іс үстінде шың­далуға тиіс. Ол үшін  хирург бір жылда кем дегенде 130 ота жасауы керек.  Республика бойынша жыл сайын 15 мың ота жаса­луға тиіс. Қазіргі көрсеткіш  – 4 мың. Бұл аз… Бәрі Астананы, Алматыны төңі­ректейді. Адам қайда тұрса да сапалы қызметке қолы жетімді болуы керек.  Жақсы хирург өзін­дік «мені» бар адамнан ғана шығады… Ол өзінің білімін, тәжіри­бесін, күш-жігерін осы мақсатқа жұмыл­дырып ке­леді. Шәкірттері де жоқ емес… Адам жанының арашашысы – дәрігер болуды бала кезінен армандамаса да оның өз таңдауына өкінген кезі болған жоқ. Дәл қазір бәрін қайта бастаса да осы жолды, дәрігерлікті, оның ішінде хи­рург­тікті қалайтыны күмәнсіз.

Сырт-сырт соққан сағат тілі тоқтау­сыз алға жылжыған сайын түн қараң­ғылығы да қоюлана түскендей. Ол әлі отыр. Бір сәт ертеңгі ота жайын ойлап мазасызданса, енді бір сәт өткен күндер, жастық шақ елесіне еріп, тәтті күй ке­ше­ді. Кеңес заманында жоғары оқу орын­дарын тәмамдаған жас мамандар қызмет орындарына жолдамамен жібе­рілетін. Осылай, Мәскеудегі Екінші медицина институтын тәмамдаған Юрий Владимирович пен жары, ол да дәрігер,  Тула облысынан бір-ақ шықты. Бірақ, мұндағылар жас дәрігерлердің тұрақтап қалуларына ықылас таныта қойған жоқ.  Ақыры, олар жарты жылдан кейін әйе­лі­нің туған жері Қырғызстанға қоныс аударуға  мәж­бүр болды. Ол ота жасауды осында бастады. Көп кешікпей қолы жеңіл хирург  атанып,  ауызға ілікті. Осы­­лай жас маман алаңсыз өзінің сү­йік­ті ісімен айналыса бастаған кезде   жағ­дайдың  күрт өз­геруі,  Одақтың  ыды­рап, күнкөрістің қиындап кетуі бұларға да аз салмақ сал­ған жоқ.  Кездескен қи­ындықтарға тө­зе алмаған  кейбір әріп­тестері бизнеске ауыса бастады. Осы­ның алдында ғана Кореяға бір ай­лық стажировкаға барып, біліктілігін жетіл­діріп қайтқан оған да болашағын ой­лауға тура келді. Өйт­кені, жүрекке ота жасау үшін көп қаржы керек еді. Ондай қаржы Қырғызстанда қай­дан табылсын. Осыдан кейін ол  өзінің еңбек жолы туралы шағын ғана түйіндеме жасап шетел клиникаларына жолдады. Жауап көп күттірген жоқ, Түр­киядан шақыру алды. 1994 жылдан бастап ол осында он жылдай тек ота жасаумен айналысты, 3000-нан астам адам­ға өмір сыйлады. Заманауи клиника, бар­лық жағдай жасалған, еңбекақысы да жа­ман емес. Алайда, күтпеген жағдай оның өміріне тағы бір өзгеріс әкелді. Бір­де  Мәскеуге ғылыми конференцияға келген ол кезінде Қыр­ғызстанның астанасы – Фрунзеде (қазір­гі Бішкек) бірге еңбек еткен әріптесі Серік Елембаевпен кез­десіп қалды.  Жастық жақ­ты, туып-өс­­кен елді еске алды. С.Елембаев қазір өзінің Қа­зақстанда тұра­­тынын, онда заманауи кар­дио­хирур­гиялық орталық салу мәсе­лесі көтеріліп жатқанын   айтты. Оның қызығушылы­ғын туғызды. Қанша дегенмен, туған жердің аты туған жер ғой, ол Қазақ­стан­ға оралуға ұйғарды, осы ниетін білдіріп іле сала басшы­лы­ғының атына хат жолдады. Кешікпей жауап келді. Осылай, 2004 жылдың басында Отанына оралды. Сөй­тіп,  2004 жыл­дың 7 сәуірінде жаңа жұ­мыс орнында ал­ғашқы отасын жасады.  Аорто­коронар­лық тамырластыру алты са­ғатқа созылды. Қазір орта есеппен ал­ғанда, дәрігерлер күн сайын ота столы­ның басына үш рет тұрады. Ол тәртіпті, жүйе­лілікті жақсы көреді. Қазір ота­лардың  90 пайыздайы жоспарлы түрде жүр­гізіледі.

Ол бір сәтке ойдан сергіп, алдында жатқан газетке үңілді. «Республиканың Бас хирургі  Юрий Владимирович Пя гер­маниялық әріптестерімен бірге сыр­қатқа жасанды жүректі имплантациялады. Посткеңестік кеңістікте мұндай ота тұңғыш рет жүзеге асырылып отыр. Осын­дай тұңғыш ота Германияда жасалса, екінші ота АҚШ та жасалған. Қа­зақстан үшінші. Жасанды жүрек 61 жасар Астана тұрғынына қондырылды. Қон­дырғы минут сайын 10 литр қан айдайды. Орталықта осы іс қолға алынған 2011 жылдан бері 37 сырқатқа жасанды жүрек орнатылды. Мұндай инновация­лық технология терминалдық жүрек же­тімсіздігіне ұшырағандарды емдеудің бірден-бір жолы», делінген тілші мақа­ласында. Жүрекке ота жасау оның күн­делікті ісіне айналды. Жақын­да бір журналист  Ю.В. Пя 5000 ота жасады деп жазыпты. Соны санап жатқан бұл жоқ. Оның басты мақсаты – адамдарды аман алып қалу. Бұл ретте көрсеткіштердің  бірте-бірте жақсарып келе жатқаны сөзсіз. 2006 жылы жүрек-қан тамырлары ауруларынан өлім көрсеткіші республика бойынша 100 мың адамға шақ­қанда 526 адамнан келсе, 2011 жылы 319 адамға ке­міген. Бұған, әрине, өзің­нің де үлес қосып жүргеніңді сезіну зор бақыт.

* **

Әдетте, медицина қызметкерлері жай­­лы әңгіме қозғала қалса, ойға бір­ден ақ халатты абзал жандар, адам жа­ны­ның арашашысы деген сөздер оралады. Иә, күн демей, түн демей халық­тың, елдің басты байлығының күзе­тінде тұр­ған жандар туралы не айтсақ та артық емес. Десек те, дәрігерлердің  бәрінің бір­дей күн сайын ажалмен бетпе-бет ке­ліп, арпалысып жатпағаны да шын­дық. Сондай санаулы маман­дардың бірі – «Ұлттық ғылыми кардиохирургия ор­талығы» АҚ басқарма төр­ағасы, медицина ғылымда­ры­­ның докторы Юрий  Владимирович Пя. Соңғы жыл­дардың оның өміріне әкелген өз­­геріс­тері аз емес. Ең бастысы – әлем­дік озық әдістерге сүйе­не отырып бір­неше күрделі ота жасады. Жүрегін ауыс­тырған Жәнібек Оспанов аман-есен ортасына оралды. Сәби сүй­ді. Өткен жылы Тәуелсіз­дік мерекесі қарса­ңында Прези­ден­ттің өз қолынан «Парасат» ор­денін алды. Жыл аяғында тағы бір қуа­нышқа бөленді. Дәстүрлі «Алтын адам-2012» байқауының қоры­тындысы бойынша жылдың үздік дәрі­гері атанып,  Алтын жауынгердің мүсіні мен сер­­­тификатын еншіледі. Осынау бедел­ді сыйлықтың иесін анықтауда таңдау­дың атақты оташыға түсуі тегін емес. Юрий Владимирович Пя көптеген сырқаттар­ды ажал аузынан алып қалған білікті дәрігер  ғана емес, әлемдік озық медицина же­тістік­терін енгізу арқылы Қа­зақстанның кардиохирургия саласын дамытуға зор үлес қосып келе жатқан іскер ұйымдас­тыру­шы. Оның тынымсыз еңбегінің нәтиже­сінде Ұлттық ме­ди­циналық хол­дингтің құрамына кіре­тін Ұлттық ғы­лыми кар­диохирур­гия­лық ор­талығы ең жас құры­лым бол­ғанмен, Ор­талық Азия аймағын­да­ғы қыз­меті әлем­дік сапа стандарттарына сай көш­бас­таушы ұйымға айналды.

Иә, ол – қолы ғана емес, жүрегі де, өзі де алтын адам!

Жарасбай СҮЛЕЙМЕНОВ,

«Егемен Қазақстан».

АСТАНА.