САПАР САЛМАҒЫ ҚОРЫТЫНДЫСЫМЕН ӨЛШЕНЕДІ

ЕҚЫҰ-ның Іс басындағы төрағасы, Қазақстан Республикасының Мемлекеттік хатшысы – Сыртқы істер министрі Қанат Саудабаевтың Жапонияға ресми сапары өткен сәрсенбінің сәтінде одан әрі жалғасты. Алдын ала келісілген кестеге сәйкес бірқатар маңызды кездесулер ұйымдастырылды. Онда екіжақты қарым-қатынастарды қарымды ете түсудің түрлі жолдары қарастырылды. Қазақстан  сыртқы саясат ве­дом­ствосының басшысы алдымен Жапония Парламентіне келді. Мұнда ол Кеңесшілер палата­сы­ның президенті, бізше айтқанда, жоғарғы палата төрағасы Сатцухи Эдамен және Өкілдер палата­сы­ның, яғни төменгі палата спикері Такахиро Йокомичимен кездесті. Жеке-жеке кездесулер кезінде Жа­пония Парламенті палаталарының төрағалары бір-бірімен алдын ала келісіп алғандай “Қазір Күншығыс елінде ең әдемі маусым, сакура гүлдей бастаған кезең”, деп әңгіме бас­тап, негізгі айтпақ ойларына ке­лесі кезекте көшіп отырды. Осы­ның өзінен-ақ жапондықтардың сакураны қаншалықты қадір тұ­тып, құрметтейтіні анық білініп тұрды. Парламенттегі кездесулерде сон­дай-ақ, Жапонияда табиғи бай­лық жоқ болса, есесіне Қазақ­стан­да мол екені атап көрсетілді. Сон­дықтан байланыстарды екі­жақты пайдалы негізде терең­дететін мүм­кіндіктер қарасты­рыл­ғаны жөн. Екі ел арасында инвестициялық жағымды ахуал қалыптасып отыр­ғанына да назар аударылды. Бұл – қос мемлекет арасын жақын­дас­ты­ратын ма­ңыз­ды экономикалық бағыттардың бірі. Қ.Саудабаев өзінің жауап сөзінде Жапонияда сакура гүлдей бастаса, Қазақстанда көктем мен жаңару мерекесі – Наурыз аталып өтіп жатқанын, өзінің осы сапары екі ел халықтары үшін де қуа­ныш­ты сәттермен тұспа-тұс келгенін жақсылықтың жаршысындай се­зі­нетінін айтты. “Бұл сапар достық, әріптестік қарым-қатынаста­ры­мызға тың серпін қосады деп се­не­мін”, деді Қанат Бекмырзаұлы. Парламентаралық байланыстарды жандандыру жайы да назардан тыс қалған жоқ. Осы орайда Жапонияда Қазақ­станмен достықтың парламенттік лигасы құрылғанына 10 жылдан асып кеткенін атап кеткен абзал. Ол Қазақстанға достық көзқарас­та­ғы Жапония Парламенті депутат­тары­ның кеңесу органы болып та­былады. 2004 жылы осы тақылеттес топ Қазақстан Парламентінің Сенатында құрылса, араға бір жыл салып Жапониямен ынтымақтас­тық­ты дамыту тобы Мәжілісте жа­сақталған еді. Демек, парламент­аралық байланыстарды белсенді ете түсуге толық мүмкіндік бар. Жапонияның Экономика, сауда және индустрия министрі Масасю­ки Наошимамен кездесу екіжақты құжатқа қол қоюдан басталды. Қ.Сау­дабаевтың және жапониялық министрдің қаты­суымен болған рә­сімде Қазақстан жағынан бірлескен кәсіпорын құру туралы құжатқа “Қазатомөнер­кәсіп” АҚ-тың бас­қарма төрағасы Владимир Школь­ник, Жапония жағынан “Sumіtomo Corporatіon” компаниясының пре­зиденті Сусуми Като қол қойды. Бұл БК “Summіt Atom Rare Earth Company” деп аталмақ. Құрылатын кәсіпорын сирек және сирек кездесетін металдар саласында жұ­мыс істейтін болады. Әрине, Қа­зақстан аумағында “Қазатомөнер­кә­сіп” болашақ БК үлесінің 51 пайызына, жапондық компания қалған 49 пайызына иелік етпек. БК-нің бас офисі Өскемен қала­сында орналасады. Ең бастысы – бірлескен кәсіпорын өз жұмысына үстіміздегі жылдың маусым айында кіріседі деп күтілуде. Сирек металдар кенін игеру Қа­зақстан үшін елді индустриялық-инновациялық дамытудағы жаңа бағыт болып табылады. Қазіргі кезде Жапония сирек кездесетін металдар импорттаушы аса ірі мем­лекет санатына жатады. Бұл да елі­міз үшін тиімділік әкелуі тиіс. Ал мұндай металдар жоғары техноло­гиялы ғылыми ауқымды өнімдердің негізін құрайды. Мәселен, сирек кездесетін элементтер техниканың түрлі салаларында кеңінен қолда­нылады. Қ.Саудабаевтың М.Наошима­мен кездесуі кезінде өзара тиімді байланыстарды барынша дамыту қажеттігі атап көрсетілді. Осы ретте қазақстандық сыртқы саясат ведомствосының басшысы бүгінгі қолда бар ұтымды мүмкіндіктерге Қазақстан Президенті Н.Назар­баев­тың Жапонияға 2008 жылы жасаған ресми сапары үлкен негіз қа­лағанын айтты. “...Менің осы жол­ғы сапарымның мақсаты Қа­зақстан басшысының қол жеткізген уағдаластықтарының жүзеге асы­рылу барысын көзбен көру десек, бірлескен кәсіпорын құру туралы қол қойылған құжат соның бір жемісі”, деді Қанат Бекмырзаұлы. Кездесуден кейін В.Школьник екі ел бұқаралық ақпарат құралда­ры өкілдері үшін баспасөз мәсли­хатын өткізді. Бұл жәйт жапония­лық журналистердің үлкен қызы­ғу­шылығын туғызды. Осы күнгі ең маңызды кездесу Жапония Сыртқы істер министрі Кацуя Окадамен болды. Екі ел сырт­қы саясат ведомстволарының  бас­шылары мәселелердің кең ауқымын талқылады. Тараптар сөз еткен тақырыптар ішінде екіжақты қарым-қатынас мәселелерімен қа­тар, қос жақты да қызықтыратын және мүдделеріне сай келетін жа­һандық саясаттағы мәселелер де болды. Тараптар Қазақстан Президенті Н.Назарбаевтың Жапонияға 2008 жылғы сапары барысында жасалған Бірлескен мәлімдемеге сәйкес, екі ел арасындағы стратегиялық әріп­тес­тікті қуаттады. Және де уағда­ластықтардың орындалу барысын, ынтымақтастықтың ағымдағы ахуа­лын талқылап, екіжақты қарым-қатынастың перспективалы бағыт­та­ры туралы пікір алмасты. Сон­дай-ақ атом энергиясын бейбіт мақ­сатта пайдалану бойынша ын­ты­мақтас­тықтың оң үдерісі атап көрсетілді. Сұхбаттастар, сонымен қатар, жапон компанияларының уран кен орындарын жоспарлау жөніндегі жобаларға қатысуын қарастыру қажет деген ортақ пікірге келді. Жапон жағы Қазақстан мен Орталық Азия өңірінің транзиттік әлеуетін арттыру және эконо­ми­ка­сын дамыту мақсатында “Жамбыл облысындағы ЦАРЭС көлік дәлізі­нің құрылысы” жобасы үшін заем ұсыну ниеті бар екенін білдірді. К.Окада Жапонияның Қазақ­стан­ның ЕҚЫҰ-ның 2010 жылғы төрағасы ретіндегі бастамаларын қолдайтынын мәлімдеді. Оның сөзіне қарағанда, Қазақстан тарабы Жапонияның екіжақты ынтымақ­тас­тықты дамытуға бағытталған және тұтастай өңірдегі үнқатысуды ілгерілетуге арналған “Орталық Азия+Жапония” үнқатысуы аясын­да өткізіліп келе жатқан қызметін жоғары бағалап отыр. Тараптар үсті­міздегі жылдың 25 ақпанында Токиода “Орталық Азия+Жапо­ния” үнқатысуы аясында ұйымдас­ты­рылған “Төртінші Токио үн­қа­тысуы” табысты өткендігіне риза­шы­лықтарын білдіріп, аталған үнқатысу шеңберіндегі ынтымақ­тастықты жалғастыру өңірдегі бар­лық мемлекет үшін ортақ қызығу­шылық тудыратын салаларда өзара іс-қимылды одан әрі дамытуға берік негіз қалайтынын атап көр­сетті. Осыған байланысты тараптар аталған үнқатысу аясында Сыртқы істер министрлерінің келесі кеңесін өткізуге бағытталған ынтымақтас­тықты жалғастырған жөн деген ортақ көзқарас танытты. Сыртқы саясат ведомство­лары­ның басшылары 2009 жылдың 30 желтоқсанында күшіне енген “Қа­зақ­стан Республикасы мен Жапо­ния арасындағы қосарланған салық салудан қашу және салық салудан жалтарудың алдын алу туралы конвенцияға” үлкен сенім артатын­дықтарын айтып, екі ел арасындағы экономикалық қарым-қатынастар әрі қарай нығая түсетініне сенім білдірді. Сонымен қатар, инвес­ти­циялық орта дайындау бойынша Қазақстан-Жапония ақпараттық желісін құру уақыт талабы болып отырғанын атады. Сондай-ақ тараптар маңызы Қазақстан Президентінің 2008 жылдың маусымында болған сапа­ры кезінде жоғары деңгейде атап көрсетілген “Қазақстан мен Жа­пония арасындағы инвести­ция­лар­ды либерализациялау, ынталандыру және қорғау туралы” келісімге қатысты аталған келісімді бекіту бойынша келіссөздердің бірінші кезеңі табысты өтетіндігіне сенім артты. Аталған құжатқа қол қойыл­ған жағдайда бұл шара екіжақты экономикалық қарым-қатынасты дамытуда қадам болады деген ортақ пікір ортаға салынды. Қ.Саудабаев пен К.Окада ғы­лым, білім мәдениет және индус­трия салаларындағы ынтымақтас­тық­ты кеңейтудің маңызын да атап өтті. Сұхбаттастар, сонымен бірге, бүкіләлемдік қоғамдастық күш біріктіріп Ауғанстан үкіметінің қауіпсіздікті қалпына келтіру, мемлекеттік басқаруды жақсарту және елде бейбіт өмір орнату жолындағы қадамдарын қолдауы тиіс деген ортақ пікірге келді. Кездесу кезінде бүгінде бүкіл әлемді алаңдатқан климаттың өз­ге­руіне, ядролық қарусыздану мен қатерлі қаруды таратпау туралы мә­селеге қатысты ынтымақтастықты тереңдетудің маңызы да аталды. Жүздесушілер БҰҰ Қауіпсіздік Кеңесін реформалауды жедел жүзеге асыру үшін бірлесіп белсенді күш-жігер жұмсауға деген өздерінің шешімділіктерін білдіріп, оның тұрақты және тұрақсыз кеңесі мүшелерінің санын көбейту жөнін­дегі ұстанымдары да ұқсас екендігін паш етті. Бұл ретте Қ.Саудабаев Қа­зақстан тарабы Жапонияның БҰҰ ҚК-іне тұрақты мүше болсақ деген ұмтылысын қолдайтынын жеткізсе, К.Окада өз кезегінде осы қолдау үшін зор ризашылығын білдірді. Кездесу қорытындысында та­раптар Корея Халық-Демокра­тия­лық Республикасын шұғыл түрде және сөз қайтармастан алтыжақты келіссөз үстеліне қайта отырып, 2005 жылдың қыркүйегінде болған алтыжақты келіссөздердің қоры­тын­дысы бойынша жасалған Бірлескен мәлімдеме талаптарын бұлжытпай орындауға шақырды. Кешкісін Жапония Сыртқы істер министрі атынан Қазақстан делегациясының құрметіне қона­қ­асы берілді. Қанат Саудабаев Жапонияға ресми сапарының соңғы күні Жапонияның саяси, іскер және академиялық топтары алдында лекция оқып, соңынан оларды қызықтырған сұрақтарға жауап берді. Лекция жапон тарабының үлкен қызығушылығын туғызды. Самат МҰСА – Токиодан.