Шаруаға оңқай асықтай еді. Тындырымдылық – табиғат сыйлаған қасиеті. Сол күні әлдебір шаруаны тап-тұйнақтай етіп атқарып тастауға асыққан. «Шығасыға иесі басшы» деген осы да. Әйтпесе, күйіп бара жатқан ештеңе жоқ. Ертең де тындыруға болатын дүние.
Жеңіл машина сағатына жүз шақырымдық жылдамдықпен атқан оқтай зулап келе жатты. Көңілі әлденеге елегізіген Қанат Байбөров жүргізушінің жанында бейқам отыр еді. Не болғанын түйсініп те үлгерген жоқ. Қас пен көздің арасындағы оқыс оқиға. Есін ауруханада бір-ақ жинады. Қолдары қозғалатын сияқты. Кеудеде жан бар. Белден төмен әлдекім зілбатпан жүк байлап қойған тәрізді. Зілмауыр тартқан денесін қозғап көрмек болған, шыбын жаны көзіне көрінді. Көзінің алды қайта-қайта қарауыта берді. Әлден уақытта талықсып кеткен.
Көп жатты. Он екі мүшесінің сау қалған бірі жоқ тәрізді. Сөйтсе, омыртқасы сынған екен. Енді қарға адым жер мұң болмақ. Омыртқаның не екенін әрине біледі. Өзі де жарымжан әкесін көтеріп, көмектесіп өскен. Енді міне, әкенің басындағы бар бейнет баласына толайым көшкендей. Келешегін ойлағанда, шыбын жаны шырқырап кетеді. Дүниенің бәрі күңгірт, тас қараңғы тәрізді. Туысқандары ауруханаға іздеп келіп, салы суға кеткен азаматқа дем беріп, «әлі-ақ екі аяғыңды тең басып кетесің, тағдырдың аз күнгі талқысына мойыма» деп қайраттандырғанымен, тұла бойындағы кеселдің қаншалықты ауыр екенін жас жүрегі сезеді-ақ. Отаны облыстық аурухананың дәрігерлері жасапты. Халін білуге келгендердің қамырдан қыл суырғандай етіп, бипаздап айтуларына қарағанда, тіпті көлік аударылатын жер емес. Теп-тегіс жол. Қазақ мұндайды жазмыш десе керек. Қатты жылдамдықпен келген көлік төрт дөңгелегі аспанға қарап, айналып түскен. Көлік ішіндегі жолаушылардың Қанаттан басқасы дін аман.
Төсекке таңылғалы небір ойлар келіп-кетпеді дейсіз? Жақсысы да, жаманы да. Бәлкім жаманы көптеу. Одан кейінгі күні не болмақ? Азамат атанып, енді атқа мінгенде, тағдырдың маңдайына жазғаны осы ма? Зілбатпан қайғы алқымынан алған кезде өз өзіне қол салғысы да келген. Райынан достары қайырды. Күнә екенін айтқан. Жаратқан ие пендесіне өмір сыйлағанда, сынағын да қоса сыйлайды дескен. Осы сөз дем беріп, қайтадан қайраттанды, өмір сүргісі келді. Жай ғана пенде тірлік емес, ойға алған арман-мақсатын орындайтын, қоғамға пайдасы, ет жақын туыстарға шарапаты тиетін азамат болуы керек. Тәй-тәй басып тұрғысы келген, табанын жерге тигізіп жүргісі келген. Ең басты қорқынышы – масыл болмау еді. Ол масыл болмауы үшін қалай болғанда да жарты жанын демеп, бас көтеру керек. Ауруханадан шыққан соң біраз уақыт өткен кезде достары мүгедектер арбасын әкеп берген. Жанашырлықтары да. Осымен жүріп үйренсең, төсекте жатқаннан жеңіл болады дескен олар. Арбаға мінгісі келмеді. Жүремін деп ұмтылды. Әлгі арба үйдің босағасында қаңтарылып бір жыл тұрды.
Енді бір ауыз сөз – оқыс оқиғаға ұшырап, омыртқасын опырғанға дейінгі бейқам тіршілігі жайында. 1994 жылы бұрынғы Целиноград қаласындағы Инженерлік-құрылыс институтын ойдағыдай аяқтап, инженер-механик мамандығын алып шыққан болатын. Жоғары оқу орнынан кейін өзінің туған қаласы Щучинскіде көлік жөндеу стансасында слесарь болып жұмыс істеді. 1996 жылдың желтоқсан айынан Ұлттық қауіпсіздік комитетіне қарасты әскери қызметте болды. 2000 жылдың қазан айынан небәрі 28 жасында мүгедектер арбасына таңылды.
Қырсық шалғанда «бір айналдырғанды шыр айналдырады» деседі. Рас екен. Алдымен туған бауыры Жанат бақилық болды. Әкесі Төлеген де, анасы Гүлфруза да өмірден өтті. Пенде шіркіннің отыз омыртқасын опырып, қырық қабырғасын қаусататын қайғы қайта-қайта сынағына ала бергенімен сынған жоқ. 2006 жылы Көкшетау университетінің заң факультетін бітіріп шықты. Жақсы ісімен танылды, адал еңбегінің арқасында абыройы артты. Бұл күнде «Бурабай аудандық мүгедектер қоғамы» қоғамдық бірлестігінің төрағасы. 2012 жылдың қаңтар айында Бурабай аудандық мәслихатының депутаты болып сайланды. 2014 жылдың қараша айынан бастап Бурабай ауданы әкімінің мүгедектер мәселесі жөніндегі кеңесшісі. Бір кезде өзі көмекке зәру болса, енді Қанат Төлегенұлы алдына жағдайын айтып келген мұқтаж жандарға көмектесе бастады. Сол еңбегі еленіп, «Әлеуметтік еңбек саласының үздігі» төсбелгісімен марапатталды.
Абырой мен атақ қай еңбегі үшін дейсіз ғой. Қанат бір топ жолдастарымен бірігіп, Щучинск қаласында тұңғыш рет денсаулығында ақауы бар балаларға арнап шығыс медицинасының жетістіктерімен емдейтін күндізгі стационар ашты. Бұл жерде иппотерапия, канистерапия (иттердің көмегімен емдеу), дыбыс терапиясы, шөппен емдеу тәрізді тосын, бірақ тиімділігі аз уақыттың ішінде көзге ұрып тұратын емдеу тәсілдерін қолданады. Әр күн сайын он-он бес бала осы орталықта емделеді. Өзі тәрізді тағдыр тәлкегіне ұшыраған талай адамға қол ұшын берді. Мүгедектер арасында спортпен айналысқысы келетіндер де аз емес. Олар ауық-ауық аудандық, облыстық, тіпті кейде республикалық жарыстарға да қатысады. Мүгедек спортшылардың үміт отын лаулатып, жарысқа қатысуына жағдай жасауды да Қанат қолға алып отыр.
Ал депутат ретінде атқарған шаруа шаш-етектен. Тіршілікте түйткіл таусылған ба? Бурабай баурайына келімді-кетімді кісі көп. Демек ауыл-аймақ құда күткендей жұтынып, жайнап тұрғаны ләзім. Курортты өңірге аяқ-қолы сау адамдармен бірге, қол арбаға таңылған мүгедектердің келуі әбден мүмкін. Оларға да жақсы жағдай тудырған жөн. Қанат Төлегенұлы әр мекеме, ұжымның ғимараттарында мүгедектер кіріп-шығатын пандус салуға мұрындық болды. Қазір ұзындығы, ені, еңістігі тәрізді техникалық талаптарды жатқа біледі.
Әке-шеше өмірден өткен соң, қарындасы Сәуле мен інісі Жанаттың балаларына бас-көз болып отыр. Өзінің екі перзентінен кем көрмейді. Ендігі арманы осы бес жеткіншектің ел қатарына қосылуы.
Таяуда Nur Otan партиясының қолдауымен Нұр-Сұлтан қаласында өткен Қазақстан мүгедектер конфедерациясы ұйымдастырған дәстүрлі «Жан шуақ» қоғамдық сыйлығын иеленді. Алда қанша ғұмыр бар. Сынақтан сағы сынбаған азаматтың пешенесіне жазылған сый көп болғай.
Ақмола облысы,
Бурабай ауданы