Ұлттық банктің басшысы Ерболат Досаев Мұнайдың әлемдік бағасының өсуі теңгенің нығаюына ықпал екенін айтты. Валюта нарығындағы ахуалға сыртқы факторлар әсер етіп жатыр. ОПЕК + мәмілесінің құлдырауы, Ресей рублінің әлсіреуі және коронавирустың тез таралуы жағдайында әлемдік қаржы нарықтарындағы құбылмалылық сақталып қалды.
Бұл мұнай бағасының осы жылдың басынан бастап 2,9 есе, барреліне 22,7 долларға дейін күрт төмендеуіне алып келді. Нәтижесінде ағымдағы жылдың наурыз айындағы теңгенің айырбас бағамы бір доллар үшін 447,7 теңгеге дейін әлсіреді. «Қаржылық тұрақтылықты қамтамасыз ету және алыпсатарлық операцияларды шектеу үшін Ұлттық Банк 10 наурыздан бастап интервенция жүргізді», деді Ерболат Досаев.
Валюталық ұсыныстың төмендеуі және теңгенің айырбастау бағамына күрт қысым көрсету жағдайында Франкфурт аукцион әдісі алғаш рет валюталық сауда-саттықта іске қосылды.
«Бұл шара сыртқы фактордың әсерін, алыпсатарлық қысымды төмендетуге бағытталған. Валюта нарығындағы сұраныс пен ұсыныстың тепе-теңдігін арттыру үшін Үкіметпен бірге шетел валютасын ұсынуды ұлғайту үшін бірқатар шараларды қабылдады. Экспорттық валютадағы кірістердің бір бөлігін сату және квазимемлекеттік сектор субъектілерінің шетел валютасындағы салымдарын Қазақстандағы екінші деңгейдегі банктердегі шоттарға аудару, заңды тұлғалардың шетел валютасын сатып алу-сату талаптарын қатайту кіреді», деді Ұлттық банк басшысы.
Сондай-ақ, Ұлттық банк басшысы инфляция жағдайына түсінік берді.
Наурызда әлемдік коронавирус пандемиясының таралуы мен мұнай бағасының екі есе төмендеуі жағдайында Қазақстан үшін сыртқы жағдайлар айтарлықтай нашарлады. «Бірінші сыртқы күйзелістердің Қазақстанның қаржы нарығына әсерін шектеу және қаржылық тұрақтылықты қамтамасыз ету үшін 10 наурызда базалық мөлшерлеме +/- 1,5 пайыздық дәлізбен 12% -ға дейін өсті. Импорттық арна арқылы бағаларға ауысу әсерінен қалыптасқан сыртқы жағдайдың салдарынан қалыптасқан валюта бағамы инфляциялық тәуекелдерді күшейтеді», деді Ерболат Досаев.
Наурызда Қазақстанда енгізілген төтенше жағдай кезінде жылдық инфляция 2020 жылға белгіленген 4-6% деңгейден асып, 6,4% дейін өсті. «Инфляцияға негізгі үлесті азық-түлік тауарларының қымбаттауы әсер етті. Нәтижесінде оның деңгейі 9,3% жетті. Мұндай динамика көкөністер бағасының маусымдық өсуіне және карантиннің енгізілуіне байланысты стихиялық сұраныс әсер етті. Наурызда қант 8,5%, көкөністер мен жемістер 5,1%, қарақұмық жармасы 2,5% қымбаттады. Нәтижесінде наурыз айында азық-түлік тауарларына ай сайынғы инфляция 1,7% құрады, бұл 2017 жылғы деңгеймен бірдей еді», деді Ұлттық банк басшысы.
Азық-түлікке жатпайтын тауарлар бағасы 5,5%-ға өсті. Ақылы қызметтер бағасының өсу қарқыны өткен жылдың төменгі базасының реттелетін коммуналдық қызметтерге әсерін азайту аясында 3,5% -ға дейін өсті. Көлік, байланыс және тұрғын үй-коммуналдық қызметтер тарифтері өсті. Ұлттық Банк әлемдік қаржы нарықтарындағы тұрақсыздық, барлық жерде енгізілген карантиндік шаралармен бірге әлемдік экономиканың құлдырауына қауіп төндіретінін түсіндірді. «Мұндай теріс перспектива, мұнай бағасының айтарлықтай төмендеуімен бірге біздің елімізге түбегейлі жаңа экономикалық жағдайлар мен сын-қатерлер туғызады. Мемлекет басшысы бастаған дағдарысқа қарсы шараларды ескере отырып, Ұлттық Банк, 6 сәуірден бастап +/- 2 пайыздық дәлізді 9,5% деңгейіне дейін түсірді. Жоғары базалық мөлшерлемені ұстап тұру экономикалық белсенділікті шектейді. Дағдарысқа қарсы басқа шаралармен бірге бұл іскерлік белсенділікті қолдау және экономиканы одан әрі несиелендіруге ықпал етеді», деп қорытындылады Ерболат Досаев.
Ұлттық банктің баспасөз қызметі Қазақстан қор биржасында (KASE) доллардың орташа алынған бағамы 2020 жылғы 14 сәуірде сағат 11:00-де 425,54 теңгені құрағанын айтты. 13 сәуірде таңертеңгі деректермен салыстырғанда (427,31 теңге / $ 1) ұлттық валюта долларға шаққанда 1,77 теңгеге нығайды. Нұр-Сұлтан мен Алматыда 2020 жылғы 30 наурыздан 13 сәуірге дейін Қазақстан Республикасы Президентінің жанындағы төтенше жағдай режимін қамтамасыз ету жөніндегі мемлекеттік комиссияның шешімімен карантин режимінің күшеюіне байланысты айырбастау пункттерінің жұмысы тоқтатылды. Ұлттық банктің 14 сәуірдегі ресми (нарықтық) бағамы 1 доллар үшін 427,25 теңгені құрайды. Келесі күні теңгенің АҚШ долларына шаққандағы ресми бағамы Қазақстан қор биржасындағы сауда-саттық нәтижелері бойынша белгіленді.