«Теңгенің нақты айырбас бағамының төмендеуі Қазақстанға экономиканы әртараптандыруға, сондай-ақ энергияның төмен бағасы жағдайында шикізаттық емес сектордағы бәсекеге қабілеттілікті арттыруға жағдай жасай алады»,- дейді Еуропалық қайта құру және даму банкінің (ЕҚДБ) экономисі Эрик Ливни.
Кеше ЕҚДБ жаңа коронавирустық пандемияның туризмге, ақша аударымдары мен тауар бағаларына әсер етуінен өз аймағындағы 37 елдің экономикалық болжамдарын күрт төмендетті.
«Мұнай кірістеріне тәуелділікті азайту үшін 19 миллион халқы бар ел жаһандық көлік тізбектерін қайта бағыттаудың мүмкіндіктерін пайдалана отырып, экономиканың бәсекеге қабілеттілігін арттыра алады»,- деді ЕҚДБ өкілі.
Сарапшылар 2020 жылы Қазақстанда экспорттың төмендейтінін бұған дейін де айтқан. Биылғы жылы теңге долларға шаққандағы құнынан 9,1% жоғалтты. Алайда, Орталық банктің хабарлауынша, Қазақстанның негізгі сауда серіктестерінің валюталар қоржынына қатысты теңгенің нақты тиімді курсы наурыз айында өткен жылдың желтоқсанына дейін өзгерген жоқ.
Ливни пандемия жағдайында тұтынудың күрт төмендеу кезеңінде теңгенің құлдырауына қарамастан, Орталық Азия еліндегі инфляция тұрақталады деп мәлімдеді. «Сұраныс осындай қысымға түскен кезде, сіз бағаның өсуін көрмейсіз. Бұл сатып алушылардың нарығы»,- дейді ол.
ЕҚДБ болжамына сәйкес, Қазақстандағы инфляция биыл 10%-дан төмен болады, бұл теңгенің номиналды құнсыздануының масштабына байланысты нақты түрде кейбір құнсыздануға әкелуі мүмкін. Ал Өзбекстан экономикасы, біздің елмен салыстырғанда әртараптандырылған экономика: Көрші елде 2019 жылы шикізат экспорты елдің жалпы экспортының шамамен 50%-ын құрады, бұл көлемнің жартысынан көбін алтын құрайды. Сонымен бірге, ЕҚДБ мәліметтері бойынша, Қырғызстан мен Тәжікстанның экономикалары Ресейде жұмыс істейтін еңбек мигранттарының ақша аударымдарына тәуелділікке байланысты келісім жасайды.
Екі елде де валюта резервтері шектеулі, бірақ Халықаралық валюта қорынан жедел көмек алды және басқа донорлар мен кредиторлармен келіссөздер жүргізілуде. Ливнидің айтуынша, Тәжікстанда бюджеттік маневрлер мен жоғары қарыздар үшін өте шектеулі орын бар, дегенмен, қаржылық қиындықтар және ХВҚ-ның жедел көмек шарттары оны 3,9 миллиард доллар тұратын Рогун ГЭС құрылысының мегапроектін кейінге қалдыруға мәжбүр етуі мүмкін.
Қырғызстан Қытайдан тауарлардың экспортына арқа сүйей отырып, қосымша шығынға ұшырады. Осы аптада ел төлем балансының кең айырмашылықтарын жою үшін ХВҚ-нан екінші көмек пакетін алды.