Мемлекеттік саясат тек жекелеген тұлғаларға ғана емес, мемлекеттік компанияларға да барын-байлығын қарашасымен бірге бөлісіп отыруды заң шеңберінде қалыпты жағдайға айналып келе жатыр. 2020 жылдың басынан бастап мемлекеттік компаниялар табысының 70 пайызын акционерлеріне дивидент ретінде төлей бастады.
Бұл бізге жаңалық болып көрінгенімен, халықаралық тәжірибеде қалыпты жағдай. Бұл дәстүр жалпы халықтық жағдайға айналса, біздің ел екі қоянды бір оқпен атып алғанмен бірдей болады. Біріншіден, қор нарығы дамыса, екіншіден халықтың әл ауқаты артады. Бұл үшін халықтың кем дегенде 20 пайызы қор нарығының жұмысына қатысып, акция сатып алуға қызығушылық танытуы керек.
Біз, әзірге 1.2 пайыздан енді асыппыз. Өткен жылы бұл көрсеткіш 1 пайызға да жетпейтін. Бір жылдың ішінде 1.2 пайыз біздің жағдайымызда үлкен жетістік.
Сонымен бұл жолы «қой кезегі» «ҚазТрансОйл» АҚ-на келіп тұр екен. Компания акционерлеріне 2019 жылға дивиденд түрінде 45 121 млн теңге және өткен жылғы бөлінбеген пайдадан 264 млн теңге төлеуді жоспарлап отыр.
Бұл туралы ҚТО акционерінің сырттай бюллетенінде компания акционерлерінің жалпы жиналысы 2020 жылдың 27 мамырында өтетіні айтылған. Осылайша, ҚТО 2019 жылға компанияның таза кірісінің 100% төлеуді жоспарлап отыр.
Еске салайық, бұдан бір ай бұрын қазақстандық мемлекеттік компаниялар алдағы бірнеше жыл үшін дивидендтер төлеу мөлшерін анықтаған болатын. Қазақстан Республикасы Үкіметінің «Мемлекеттік акциялар пакетіне дивидендтер және ұйымдардағы мемлекеттік акциялар бойынша кірістер туралы» тиісті қаулысына Премьер-министр Асқар Мамин 2020 жылдың 27 наурызында қол қойды.
Қаулыда «Акционерлік қоғамның (ЖШС) акцияларының (жарғылық капиталдағы қатысу үлестерінің) мемлекеттік пакетін иелену және пайдалану құқығын жүзеге асыратын мемлекеттік органдарға акционерлердің (қатысушылардың) жылдық жалпы жиналысында 2020 және одан кейінгі жылдар қорытындылары бойынша таза үлестің бір бөлігін жіберу шаралары қабылданады. Акционерлік қоғамның (ЖШС) «шоғырландырылған жылдық қаржылық есептілікте көрсетілген таза кіріс сомасының кемінде 70% мөлшерінде дивидендтер (кірістер) төлеуге, ал еншілес (ұйым) ұйым болмаған кездегі кірістер шоғырландырылмаған жылдық қаржылық есептілікте және оларды уақтылы тапсыруға» міндеттелетіні айтылған.
Егер мемлекеттік компания таза табыстың 70% -дан азын төлесе, онда бұл дерек «республикалық бюджет комиссиясының міндетті қарауына» жататыны ескертілген.
Еске салайық, 23 наурызда Қазақстан Президенті Қасым-Жомарт Тоқаев Қазақстан Республикасы Президентінің жанындағы төтенше жағдай режимі жөніндегі мемлекеттік комиссияның отырысында ұлттық компания өткен жылдың таза пайдасының 100 пайызына дейін мемлекетке дивиденд төлеуі керек екенін ескерткен.
Акционерлерге дивидендтер төлеуге міндеттелген ұлттық компаниялардың ішінде төртеуі көпшілікке белгілі: Олар – «Қазатомөнеркәсіп» ҰАК »АҚ, «Электр желілерін басқару жөніндегі Қазақстан компаниясы »АҚ (KEGOC), « ҚазТрансОйл »АҚ және« Қазақтелеком »АҚ. «KEGOC» АҚ-тың 2020 жылғы 1 қаңтардағы аудиттелген соңғы қаржылық есебі; онда компанияның осы кезеңдегі таза пайдасы 40,7 млрд теңге екені айтылған.
2018 жылдың қортындысы бойынша «ҚазТрансОйл» акционерлеріне дивиденд төлеміне 40 001 млн теңге төледі, оның ішінде 100 пайыз табыс 38 485 млн және 1516 млн теңге өткен жылғы бөлінбеген табыстан төленді.
2018 жылдың соңында компания 2019 жылы акционерлерге 14 млрд теңге мөлшерінде дивидендтер төледі, бұл компанияның 2018 жылғы таза пайдасының 87,7% құрады. «KEGOC» АҚ өткен жылдың қарашасында өз акционерлеріне 2019 жылдың бірінші жартыжылдығы үшін 17,46 млрд теңге мөлшерінде дивидендтер төледі.
Компанияның 90% иесі – «Самұрық-Қазына» ҰӘҚ» АҚ. Қалған 10% акциялар 2014 жылы Халықтық IPO кезінде бағалы қағаздарды сатып алған жеке инвесторларға тиесілі.
«Қазақтелекомның» 2019 жылғы таза пайдасы 60,3 млрд теңгені құрады. «Қазақтелеком» өткен жылы 8,6 млрд теңге мөлшерінде дивидендтер төледі, 2018 жылғы таза пайда - 42,8 млрд теңге (кірістің 20,09%).
«Қазақтелеком» АҚ акционерлері - «Самұрық-Қазына» ҰӘҚ »АҚ - 45,9%, Skyline Investment Company S.A. (Люксембург) - 22,01%, Bank of New York Mellon DRS (номиналды ұстаушы) - 8,62%.
«ҚазТрансОйл» АҚ-ның хабарлауынша, 2019 жылы 45,1 млрд теңге таза табыс тапты. 2018 жылдың соңында «ҚазТрансОйл» АҚ өз акционерлеріне 2018 жылғы таза кірістің 100% -ын 38,4 млрд теңгеден астам сомада төледі. Компанияның негізгі акционері – «ҚазМұнайГаз» ҰК »АҚ (90%), қалған бағалы қағаздар 2012 жылы Халықтық IPO кезінде жеке инвесторларға сатылды.
Айтпақшы, «ҚазТрансОйл» АҚ өзінің алғашқы акцияларын «Халықтық ІРО» кезінде қазақстандықтарға сатқан алғашқы компания болды.
Бағалы қағаздар нарығының кәсіби қатысушылары журналистермен онлайн форматта өткен жиында мемлекеттік компаниялардың табыстылығын арттыру олардың акцияларын тартымдылығын арттыратынын айтты. Бұл фактор БЖЗҚ, банктер, сақтандыру компаниялары, сондай-ақ жеке тұлғалар мен шетелдік инвесторлардың қаржылық көрсеткіштеріне оң әсерін тигізеді.
АЛМАТЫ