Елбасы Нұрсұлтан Назарбаев «Ұлы даланың жеті қыры» атты мақаласында «халық ауыз әдебиет үлгілерінің мың жылдық мұрасын жаңғырту аясында, «Дала фольклоры антологиясын» жасау және қобыз, домбыра, сыбызғы, сазсырнай тағы басқа дәстүрлі музыкалық аспаптарымен орындауға арналған «Ұлы даланың көне сарындары» жинағын басып шығару қажет» деген болатын.
Осы орайда, жоғарыдағы жобаны іске асыру міндеті жүктелген Ғылым және білім министрлігі мен М.О.Әуезов атындағы әдебиет және өнер институты біршама істер тындырыпты. Атап өтер болсақ, мемлекеттік тапсырыс негізінде ең әуелі «Фольклорлық экспедициялар мен қолжазба қорларының материалдарын жүйелеу және зерделеу, сонымен қатар дала фольклорының антологиясын қалыптастыру» атты жоба қолға алынып, бұл іске Үкімет тарапынан 276 829 млн теңге қаржы қарастырылыпты.
Нәтижесі де жаман емес. Айталық, жоба қабылданған алғашқы жылдың (2019) өзінде-ақ антологияның бес томдығы жарық көріп, олардың аудио және цифрлы нұсқаларын дайындау бойынша жан-жақты жұмыс атқарылған көрінеді.
Әрбір томы 10 000 дана таралыммен басылған «Дала фольклоры антологиясының» 47 650 мың данасы ең әуелі, республика кітапханалары мен еліміздің жоғары оқу орындарына таратылса, қалған 2 350 данасы отандық һәм шетелдік ғалымдар мен өнертанушыларға үлестіріліпті.
Сонымен қатар еліміздегі қолжазбалар қоры сақталған институттар мен мұрағаттарда сақталған құнды жәдігерлер цифрлы жүйеге көшіріліп, олар заманауи түрде электронды каталогтанумен қатар ғылыми-далалық экспедициялар нәтижесінде жинақталған фольклорлық мұралар қорын өңдеу, сараптау жұмыстары сәтті атқарылыпты.
Жобаны іске асырудың келесі бір бағыты – «Ежелгі, ортағасырлық кезеңдердің жазбаша әдеби ескерткіштерін әзірлеу мен зерделеу және ежелгі әдебиет антологиясын дайындау» атты жоспар негізінде құрылып, бұл міндетті іске асыру үшін мемлекеттік тапсырыс арқылы 48 578 млн теңге қаржы бөлінген екен.
Нәтижесінде, еліміз көлеміндегі ғылыми-зерттеу институттардың қолжазба қорлары мен мұрағаттарында сақталған материалдар ғылыми әдіспен жүйеленіп, аудиторияның қолжетімділігі үшін «Ежелгі әдебиет антологиясы» атты кітаптар циклі цифрлы форматта түрде жарық көре бастағаны құптарлық.
Аталған антологияның алғашқы кітабы – «Исламға дейінгі әдеби ескерткіштер» деген атпен 10 000 данамен жарық көрсе, оның 9 530 данасы республика кітапханалары мен жоғары оқу орындарына таратылыпты. Қалған 470-і шетелдік және отандық ғалымдар мен танымал өнер-білім иелеріне сыйға тартылған екен.
Сондай-ақ мыңжылдық мұраны жаңғырту аясында жасалып жатқан тағы бір келелі жоба – «Фольклорлық музыкалық мұраны сақтау мен жүйелеу және Ұлы даланың ежелгі мотивтерінің таңдаулы үлгілерінің жинағы» деп аталып, бұны толық орындап шығу үшін мемлекет тараптынан 85 961 млн теңге қаражат көзделіпті.
Нәтижесінде, «Ұлы даланың ежелгі сарындары» атты көп томдық антологияның алғашқы кітабы қазақ, орыс және ағылшын тілінде 10 мың данамен ноталық мәтіндері мен ғылыми түсініктемелері жинақталған цифрлы форматта басылып шыққаны қуантады.
Аталған жоба әлі де жалғасын табуда. Мысалы, биылғы жылдың алғашқы тоқсанында Мәдениет және спорт, Білім және ғылым министрліктері, Нұр-Сұлтан, Алматы, Шымкент қалалары және барлық облыс әкімдіктері бірлесіп өңірлік, республикалық және халықаралық деңгейде ғылыми зерттеу бағыты көзделген «Дала фольклоры мен музыкасының мың жылы» атты жобаны іске асыру жөніндегі іс-шаралардың бірыңғай жоспарын бекітті.
Бұл құжатта ең әуелі қазақ ұлтының материалдық емес мәдени мұрасы ұлттық фольклорының ежелгі және қазіргі үлгілерін сақтау және оны насихаттау, одан кейін мәдени білім беру кеңістігіне ноталық форматта әртүрлі халық аспаптарында қазіргі заманауи электронды нұсқада жанды дауыста жазылған музыка жауһарларын жандандыру, сонымен қатар халықтың тарихи мұрасын ұрпақ санасына дәстүрлі музыкалық фольклор арқылы насихаттау және ұлттық мәдени құндылықтарды ғылыми зерттеу жайлы жоспарлы міндеттер жүктелген екен. Бұл құнды құжат ұлт болашағына жасалған игі қадам екені анық.