Қожа Хафиздің құнды еңбегі

Әуелі, шығарма авторы Хафиз Ширази жайлы айтар болсақ, ол 1306 жылдар шамасында дүниеге келіп, 1389 жылы бақилық болған парсы жұртының атақты шайыры. Оның ғазалдары әлем әдебиетінің жауһар туындылары қатарына жатады. Сонымен қатар рубаи, тәржибәнд және сақинама жазған. Құранды жатқа білгендіктен Хафиз атанған.

Оның туындыларын еуропалық әдебиеттің ірі өкілдері – Гете, А.С.Пушкин, А.А.Фет т.б. жоға­ры бағаласа, қазақтың ұлы ойшыл тұл­ғасы Абай Құнан­байұлы 1858 жылы Семей медресесінде оқып жүрген 13 жасында:

Физули, Шәмси, Сәйхали,

Науаи, Сағди, Фердауси,

Қожа Хафиз – бу һәммасы

Мәдәт бер яшағири фәрияд, –

деп Хафиз бастатқан шығыс шайырларына жыр арнаса, шәкірт-інісі Шәкәрім Құдайбердіұлы:

Науай, Сағди, Шәмси, Физули бар,

Сәйхали, Қожа Хафиз, Фердоусилер,

Бәйітші елден асқан шешен болып,

Әлемге сөздің нұрын жайған солар, –

деп жазып, өзі қадір тұтқан парсы ақыны Ха­физдің «Көрініске шоқынған», «Кел, аяқшы қымыз құй», «Тұр аяқшы, бер қымыз», «Көңіл жібі қолымнан», «Егер сүйікті ол бала», «Анық ерге жолдас бол», «Мәжілісінде досың­ның», «Кешегі басшымыз піріміз» деп баста­латын өлеңдерін қазақшаға аударып, 1918 жылы «Абай» журналының үшінші санына бастырған екен.

Жазушы-ғалым Мұхтар Мағауин ақын­ның өмірі мен шығармашылығы жайында айтқан толғамында: «Шәкәрім Хафизді жанына жақын тұтқан. Онымен үнемі сырласып, мұңдасып отыр­ған. Тіпті өмірінің соңғы күндері Хафизді аузынан тастайды. Оны түсін­де көргенін айтып, бұл – дәм-тұзым тау­сыл­ғаны, фәнилік жарықтан бақи­лық даңққа өтудің белгісі деп білген», деп жазыпты.

Одан кейін ұлы шайырдың 194 ғазалын, бірнеше рубаи, тәржибәндарын және «Сақи­наме» дастанын аудармашы Әбдіраш Жәмішев қазақ тілінде сөйлеткен екен.

Қолжазбалар және сирек кітаптар ұлттық орталығының қорында тұрған бұл кітап 1900 жылы Санкт-Петербургте басылыпты. Кітапты баспаға дайындап шығарған тұлға ретінде «Абдул­малик ибн Абдуллах» деген адам­ның есімі жазылыпты. «Мүмкін бұл шы­найы емес бүркеншік ат болуы мүмкін», дейді мамандар.