Қазір банкте қарызы жоқ адам жоқ шығар, сірә?! Қаржы ұйымдарынан несие аларда көпшілігіміз тұтынушы мен банк арасында жасалатын келісімшартты да оқи бермейміз. Қарыз бергеніне мәз болып, көзді жұмып, қолды қоя саламыз. Негізі бұл дұрыс емес. Сіз қол қойғаныңызбен, құқыңыз бұзылып жатуы мүмкін. Өйткені банктерде де адами фактордан туындайтын қателіктер көп. Кейбіреулер заңды да қонышынан баса салады. Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігі қаржы ұйымдары жол берген біраз заң бұзушылықты анықтап отыр.
fingramota.kz ресурсының хабарлауынша, 2021 жылдың алғашқы жартыжылдығында екінші деңгейдегі банктерге, банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарға, сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдарына, коллекторлық агенттіктерге, микроқаржылық қызметті жүзеге асыратын ұйымдарға және кредиттік бюроға жүргізілген тексерудің нәтижесінде жалпы сомасы 12 681,6 мың теңгеге 67 қадағалау ұсыным шарасы, 43 жазбаша ұйғарым және 48 әкімшілік жаза қолданылған. «Банктік қызмет көрсету саласына жүргізілген талдау нәтижелері тұтынушылардың құқы мынадай мәселеде жиі бұзылатыны анықталды: банк қызметтерін көрсету қағидалары талаптарын орындамау; қарыз бойынша берешекті өтеу кезектілігін сақтамау; кепіл берушіге кепілге салынған мүлікке сауда-саттық жүргізу туралы уақтылы хабарламау; қарыз алушыға құқықтың (талаптың) үшінші тұлғаға ауысуы туралы хабарламаның мазмұны талабын сақтамау; Банктер туралы заңның 50-бабына сәйкес банк құпиясын құрайтын мәліметтердің құпиясына кепілдіктерді қамтамасыз етпеу; банктік қызмет көрсету туралы жарнамада банктің лицензиясының нөмірін және лицензия берген органның атауын көрсетпеу; салым сомасын уақтылы төлемеу; шот иесінің нұсқауынсыз жинақ шоты бойынша бірнеше мәрте шығыс операцияларын жүргізу...», делінген Агенттік хабарламасында.
Екінші деңгейлі банктер, сондай-ақ төлемдер туралы заңда белгіленген талаптарды да бұзып-жарып, төлем және ақша аударымы жөніндегі нұсқауларды орындау мерзімдерін жиі бұзады екен. Қарыздар бойынша сыйақы мөлшері туралы ақпаратты жариялау, тарату кезінде де шынайы сыйақы мөлшерлемесін көрсетпей қоя салуға бар. Міне, осы секілді заң бұзушылықтарға байланысты Агенттік 2021 жылдың екінші тоқсанында банктерге жалпы сомасы 1 235,9 мың теңгені құрайтын әкімшілік жаза қарастырған.
Сақтандыру компаниялары да өздеріне сенген тұтынушылардың құқын қорғай бермейтіні анықталған. Кейбір компаниялар көлік құралына келтірілген зиян мөлшерін анықтау кезінде тиісті талаптарды сақтай бермейтін көрінеді. Тіпті сақтанушыдан алынған өтінішті уақтылы омбудсманға жіберу былай тұрсын, жапа шегуші адамды көлікке келген шығын туралы есеппен таныстыруды да артық жұмыс көрген. Мұндай қырсыз компанияларға да арнайы ұсынымдар жіберілген.
Ал микроқаржы ұйымдарына қатысты Агенттік 13 әкімшілік құқық бұзушылық туралы хаттама бойынша 9 әкімшілік жаза қолданса, коллекторлық агенттіктерге қатысты 4 жазбаша ұйғарым, әкімшілік құқық бұзушылық туралы 10 хаттама толтырылған. Коллекторлар көп жағдайда борышкерге және үшінші тұлғаға қағидаларда регламенттелген ақпаратты толыққанды хабарлай бермейді екен. Сондай-ақ қарыз алушыны белгіленбеген уақытта мазалау да өзекті мәселеге айналған. Бұл да Агенттіктің назарынан тыс қалмапты.
Ведомство өкілдері қаржы мәселесінде азаматтардың құқы бұзылса, Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігіне немесе оның аумақтық бөлімшелеріне хабарласуға болатынын ескертеді. Мамандармен Call-орталық (тел.: +7 (727) 237 1000) арқылы байланысқа шығып, ақыл-кеңес алуға немесе электронды пошта арқылы (info@finreg.kz, TAL@finreg.kz) хат жолдауға болады.