Сегізсай жауһарлары

Сегізсай кешені Батыс Қа­зақстан облысының Шың­ғырлау, Қаратөбе аудандары аумағында орналасқан. Сақ-сармат заманына тиесілі 400-дей көне қорған орналасқан бұл жер бүгінде еліміздің Жалпыұлттық киелі нысандары тізіміне енген. Кеңес өкіметі тұсында, 1960 жыл­дар­дан бастап қаз­ба жұ­мысы жүргізілген бұл оба­лар­дан табылған бұ­йым­дарды кезінде Мәскеу мен Ленинградқа, Алматы мен Орынборға алып кеткен. Жергілікті халық пен өлке­та­нушылар өз жерінде қан­дай қазына жатқанын біл­мей де келген болатын.

– Сегізсай (Лебедевка) ке­шенінде археологиялық қаз­ба жұмыстары 1967 жылдан бері жүргізіліп келген. Біз тек 2019 жылы ғана ал­қаптың топографиялық жос­парын жасаттық. Сөйтіп, мұн­­да 348 ескерткіш нысан бар екені анықталды, оның 218-і бұған дейін қазылғаны белгілі болды. Мұнда 25 ғұ­рып­тық орын, 323 оба бар. Біз­дің ендігі жоспарымыз – осы қазбадан табылған жәді­герлердің толық тізбесін жасау. Ол бұйымдардың қайда сақталғанын анықтап, суретке түсіріп, болашақта арнайы каталог шығаруды көздеп отырмыз, – дейді Батыс Қазақстан облыстық тарихи өлкетану музейінің ғылыми хатшысы Жантас Сафуллин.

Жоғарыда айтылғандай, бұл жәдігерлер Орал, Ал­ма­ты, Нұр-Сұлтан, Мәскеу, Пе­тербор т.б. қалалардағы му­зейлерде сақталған. Жа­қында оралдықтар Нұр-Сұл­тан қаласындағы Ұлттық музейге хат жолдап, Сегізсай ке­шені бойынша көрме мен қор­лардағы сақталған жәді­герлердің тізбесін беруін, суретке түсіруді сұраған екен. Бұл тілек орындалған. Мына су­ретте Ұлттық музей­де сақ­талған Сегізсай бұйымдары бейнеленген.

Сегізсай қазынасын тү­гендеу, жергілікті халық­тың игілігіне айналдыру мә­селесін жиі көтеріп жүр­ген жанашырдың бірі – Шың­ғырлау аудандық та­ри­хи-өлкетану музейінің мең­ге­рушісі Тілеген Қалиев болатын. Жақында Тілеген Кен­жетайұлының бастамасымен, аудан басшылығының қол­дауымен Самара-Шымкент ха­лықаралық жолының бойында биіктігі 5 метрлік ескерткіш-белгі орнатылатын болды. Өл­кенің он мың жылдық та­рихынан сыр шертетін, аң сти­ліндегі ескерткіш көп­ші­ліктің көзайымына айналатын уақыт алыс емес.

Батыс Қазақстан облысы