• RUB:
    5.05
  • USD:
    522.91
  • EUR:
    548.85
Басты сайтқа өту
Елорда 04 Тамыз, 2021

Ескі құжаттардағы бүгінгі тіршілік

239 рет
көрсетілді

Архив – ақиқат кемесі. Тарих теңізінде еркін жүзгіңіз келсе сол кемеде болуыңыз шарт. Неге десеңіз, қымбат құжаттарды қолмен ұстап көрмей, өткенінізге баға бере алмайсыз. Мәселен, Нұр-Сұлтан қаласының мемле­кеттік архивінде 1964 жылы қалалық кеңес депутаттарының құнды хаттамалары бар. Қызығы сол, ескі қолжазбаларда мадақ пен құрметтен гөрі сын пікір самсап тұр. Оны қарапайым халық шенеуніктердің шаңын қаққанын құжаттар дәлелдеп береді.

Сол жылдары Қазақстанның бола­шақ астанасында қайта құру үшін сан алуан жұмыс жүргізілді. Қала күннен күнге өсіп келе жатты. Ескі мәсе­ле­лер шешілді, бірақ олардың орны­на жаңа проблемалар пайда болды. Қиын­­дықтарға қарамастан, қала тұрғын­да­ры өмірге құштар болды. Олар кем­шіліктерге төзгісі келмеді, қайта өзіндік ұсыныстарымен мінбедегілерге мін тақты. Бұл сөзімізге, қалалық кеңес депутаттарының 9-шы шақырылымдағы 6-шы сессияның стенограммасы куә. Онда Целиноградтың коммуналдық шаруашылығының жағдайы мәз емес екені айтылады. Саланы нашар басқарған басшылардың аты-жөні де аталады.

Қалалық ванналарды жөндеу уақыты құжат бойынша 60 күн делінгенімен, 151 тәулікке созылған. Сонымен қатар Ишим­ская көшесіндегі монша екі рет жөнделген, әйтсе де сапасы сын көтер­мейді. Тіпті құлап кетуге шақ тұр. Белгілі болғандай, монша мен кір жуу за­уытының директоры жөндеуге бө­лін­ген ақшаны басқа мақсатқа жұм­саған. Дәл осындай жағдай басқа жөн­деу жұмыстарында да болған. Мысалы, 1963 жылдың күзінде «Есіл» қонақ­үйіндегі жылыту қазандықтары қал­пына келтіріледі. 1964 жылдың қаңтар айының басында қайтадан істен шыққан. Аңдасақ, бұл тұста түйткілдің төркіні монша болып тұрған жоқ, жемқорлықтың нышаны анық байқалады.

Бұған қоса сол уақытта қала тарихында бірінші рет сумен жабдықтау жүйесі салынады. Алайда «Водоканалдың» халыққа су сату жоспары толық орындалмады. Ауыз су жеткіліксіз. Мұны шенеуніктер халықтың санының өсуімен байланыс­тырады. Дегенмен қала тұрғындары қалалық су шаруашылығы басқармасы басшысының қызметтен кетуін талап етеді. Әрі сотта жеңіп шығады.

Оның үстіне қарапайым қала тұр­ғындары ғана емес, тұтас кәсіп­орын­дар да су жетіспеушілігіне тап болады. Бұл жағдай кейбір басшыларды айла-шар­ғы жасауға итермелейді. Дәрігерлер бірінші болып дабыл қаққан. Қалада ге­патит ауруы дендейді. Ақыры, қоғам белсенділері тергеуді өз қолына алды. Ол ол ма, жарылған құбырды тауып, қала­лық кеңеске хабарлайды. Алайда жоғарыдағылар жазаланды ма, жоқ айыптан жалтарып кетті ме, белгісіз.

Құрылысшылар сметаны шамадан тыс асыруға құмар болған. Пуш­кин 12 көшесіндегі тұрғын үйді жөндеу құны 1,8 мың рубльді құраса, жөндеу жұмыстары 5,5 мың рубльге бағаланған. Ал нақты шығын 6,6 мың рубльге дейін жеткен. Сол уақытта бұл ақшаға екі жаңа үй салуға болатын еді. Оның үстіне тұрғындар баспаналары толық жөн­делгенше жалдамалы пәтерде тұ­руға мәжбүр болыпты. Әйтсе де олар сол шығынды өз қалтасынан төлейді. Осыған орай мемлекет қаржысынан 8 мың сома заңсыз жұмсалған көрінеді. Бар­мақ басты, көз қысты әркеттің шеті шығып тұр.

Қалалық көлік жолдарын жөндеу мен абаттандыру мәселесі де өткір болыпты. 450 шақырымның тек 36-сы ғана жақсартылған. Халық жұмысшыларды сынға алып, жүргізушілер наразылық тудырады. Шаһарда саяхаттайтын дұ­рыс жер болғанымен, жолы нашар еке­нін депутаттар билікке баса айтады. Осылайша тұрғындардың талабын билікке тіке жеткізген депутаттар қаланың көркеюіне жол ашып, өткір-өткір сөйлейді.

Бұдан да қызықты һәм қилы ақпа­рат­тардың дені қалалық архивтің қам­басында жатыр. Біз арнайы бас сұғып, осындай мәліметтерге тап бол­дық. Целиноградтың Нұр-Сұлтанға айнал­ғанға дейінгі жүріп өткен жолына қаныққыңыз келсе, сол маңнан бұдан да әсерлі деректерді жолықтырасыз. Біз тек оннан бір бөлігін ғана жеткізіп отырмыз. Ең өкініштісі сол, осыдан жарты ғасыр бұрынғы көзбояушылықтың әлі де басылмағаны. Баяғы жартас сол жартас дегендей. Сондықтан қаланың жан­дануы­на жұмыла күш салғанымыз жөн.