Еңбек ерінің есімі ескерусіз қалмасын

Тың игеру жылдары жо­ғарғы жетістікке жеткен 27 мың адам кеңестік ордендер мен медаль­дарға ие болды. Ал табанды­лық пен еңбектің ғажайып үлгісін көр­сеткен 117 қостанайлық Еңбек Ері атағына лайық деп таныл­ды. Олардың ішінде бүгінде есімі аңыз­ға айналған еңбек қаһарманы Жа­нсұлтан Демейұлы да бар.

Жансұлтан Демеев 1928 жылы Қостанай облысына қарасты Федоров ауданының Жыланды елді мекенінде дүниеге келді. Ата-анасынан ерте айырылып, жастай жетімдік тақсіретін тартқан бала Жансұлтан ағайыны Шәйкеннің қолында ес біліп, ер жетеді. Оның ерте есейіп, еңбекқор әрі табанды азамат болып қалыптасуына Шәйкен ақсақалдың тәрбиесі зор ықпал етті.

Балалық шағын сұрапыл соғыс жалмаған Жансұлтан Демейұлы тым ерте есейді. Оның еңбек жолы 1942 жылдан басталады. 14-ке енді толған бозбала соғыс жылдары Қостанай ауданына қарасты «Қызыл қорған» ұжымшарында қой бақты. Кейін Қостанайда­ғы механизаторлар даярлайтын мек­тепке оқуға қабылданады. Механизаторлықтың қыр-сырын үйрене жүріп, жер жырту, дән егу жұмыстарына белсене араласты. Бұл елге тұтқа боларлық ер-азамат бірі қалмай майданға кетіп, бар ауыртпалықты әйелдер мен әлі буыны қатып үлгермеген жасөспірімдер арқалаған жан­кешті кезең еді. Белгілі журналист Геннадий Терец атақты механизатор туралы мақаласында: «Соғыс кезінде егін алқабындағы жер жыртатын ерлердің орнын 14-15 жастағы балалар ауыстырды. Үш түренді соқа сүйреген трактор иін­тірегінен өздері көрінбейді» деп жазады. Темір техника сынып, істен шығып қалғанда қа­жетті қосалқы бөлшек жеткенше, өндірдей жас еңбеккер трактор орнына өгізбен жер жыртып, дән екті. Мектептен комбайн­шы куәлігін алып шықан ол 1944 жылы Александров ұжым­шары­ның машина-трактор стансасына жұмысқа кірді. Алғашында комбайншының көмекшісі мін­детін атқарып жүрді. Әр іске тия­нақты, өзіне жүктелген мін­детке аса жауапкершілікпен қа­рай­тын талапты жасқа көп ке­шік­пей жеке комбайн сеніп тап­сы­рылды. Ол 1949 жылы орақ нау­­қанында белгіленген мін­дет­ті 150-180%-ға асыра орын­дап, еңбек озаттарының қата­ры­на ілігеді. Озат комбайншы 1952 жылы Щучинск механика мектебінде білімін жетілдіріп, біліктілігін арттырды. Ал 1954 жылы Қазақстанның ең алдыңғы қатарлы ауыл шаруашылық еңбек­керлерімен бірге Мәскеу­де өткен бүкілодақтық ауылшаруашылық көрмесіне қатысады. Жансұлтан Демейұлы 1954 жылы Павлов атын­дағы кеңшарға механизатор болып келеді. Мұнда да жоғарғы нәтиже көрсетіп, есімі кеңшардың Құрмет кітабына жазылады. Аты аңызға айналған еңбеккердің тың төсін дүбірлеткен диқан даңқы осылай басталған еді.

Тың науқаны шарықтау шегіне жеткен тұста одақтық бұқаралық ақпарат құралдары даңқты механизатор жайлы жарыса жазды. «Жансұлтан – мақтанышым менің», «Орақшылар тәлімгері», «Өз дәуірінің қаһарманы» деген тақырыптағы жерлесіміздің еңбек жолын дәріптеген мақала-очерктер жиі жарияланып жатты. Бұл жай ғана дақпырт емес еді. Сол дәуірдегі еңбек жетістік­те­рі жайлы дерекке сүйенсек, 1956 жылы Ж.Демейұлы орақ науқанының 9-шы күні 6 мың центнер, ал 15-ші күні 10 мың центнердің үстінде астық орып, орақшылар көшін бастаған. Осы орақ науқанында атақты комбайншы 22 мың центнер астық жиып, ерен еңбектің үлгісін көрсе­теді. Озат диқан сол жылы еңбектегі жоғары көрсеткіші және шеберлігі үшін «Қазақ КСР-нің таңдаулы комбайншысы» деген құрметті атаққа ие болды. Жансұлтан Демейұлының 44 жасындағы механизаторлық еңбек өтілі 29 жыл екен. Бұл жылдары ол бастырған астық 250 мың центнер болыпты, бұл деген 9 теміржол эшелонына тең. Өз өміріндегі отызыншы егін ору науқанына дайындық үстіндегі Демеев комбайнының бункерінде ақ жұлдызшалардың суреті салынған. Әрбір жұлдызша – мың центнер астық орғаны үшін берілген.

1957 жылғы 11 қаңтарда Ж.Де­­мей­­ұлына Социалистік Ең­бек Ері атағы бе­ріледі. Оған қоса даңқты жерлесіміздің омыра­­уы­на Ленин ордені мен «Балға мен орақ» алтын жұлдызы қатар тағылады. Бүкіл саналы ғұмыры мен жастық қайрат-жігерін өңір­дің ауыл шаруашылығы сала­сының өркендеуіне арнаған еңбек май­талманы 1982 жылы ден­сау­лығына байланысты зей­нет­ке шықты. Араға алты жыл салып аты аңызға айналған дә­уір еңбеккері бұл дүниенің бей­нет-рахатымен қош айтысып, бақилыққа аттанды.

Елбасы Н.Ә.На­зар­баев «Бо­лашаққа бағ­дар: ру­хани жаңғы­ру» атты мақа­ласында «Әрбір өлкенің халқына суықта пана, ыстықта сая болған, есім­де­рі ел есінде сақталған бір­туар перзенттерін жас ұрпақ біліп өсуге тиіс» екенін қадап айтқан болатын. Елбасының тарихи ма­қаласы өңірдің рухани-мәдени өміріне ерекше серпін әкел­ді. Тобыл-Торғай топырағынан өсіп-өнген бірталай біртуар аза­маттар­дың елге сіңірген ең­бе­гі қайта зерделеніп, өнегесі ұр­паққа аманат етілді. Өлкетану, тұл­ғатану саласында қыруар іс тындырылды. Осы орайда, не­бәрі 29 жасында Еңбек Ері атан­ған жерлесіміз Жансұлтан Де­мейұлы есімінің ескерусіз қа­лып бара жатқаны жанға батады. Биыл туғанына 90 жыл толған толағай тұлғаның ерлікке толы еңбек жолы мен өнегелі өмірі өскелең ұрпақтың жадында мәңгілік сақталуы тиіс. Бүгінде Жансұлтан Демейұлының артында қалған ұрпақтары, оның көзін көріп, тәлімін алған бір қауым өңір азаматтары осыны айтып қынжылады. Еңбек қаһар­манына туған жерінде де, өмі­рінің соңғы кезеңін өткізген Қостанай қаласында да еш белгі қойылмаған. Сондықтан облыс орталығындағы көшелердің біріне Жансұлтан Демейұлының есімі берілсе игі болар еді. Көпшілік көкейінде жүрген ой – осы.