Азапты жылдар шындығы

Адамзат тарихында орын алған ең үлкен һәм қасіретті террордың бірі 1937-1954 жылдар аралығындағы сталиндік репрессия екені белгілі. Арыстай Алаш азаматтарының ғұ­мырын қиып, талай жазықсыз жанды өлім құштырған өткен ғасырдың қанқұйлы қайғысы – қазақ үшін ғана емес, күллі адамзат үшін үлкен трагедия. Тұтас дәуірді дүр сілкінткен қанды қасірет жылдарын ашық айыптап, елдік жолында қанқұйлы жүйенің құрбанына айналған қазақ зиялыларының рухына тағзым ету, сол арқылы өткеннің іздерінен сабақ алу – бүгінгі жас ұрпақтың ғұмырлық парызы десек, Нұр-Сұлтан қаласы әкімдігіне қарасты Музыкалық жас көрермен театрының көрерменіне ұсынған кезекті жұмысы ұлт алдындағы осы жауапты да ұлы мұраттың маңызды бір парасы екені анық.

Ұлттық мүдде мен елдік мақсатты ту еткен, отандық білім мен ғылымның, өнеріміз бен мәдениетіміздің ілгері­леуіне атсалысқан Ә.Бөкейхан, А.Бай­тұрсынұлы, Б.Майлин, І.Жансү­гі­ров, С.Сейфуллин, Т.Жүргенов, Ж.Дос­мұхамедұлы, М.Жұмабаев, Ж.Ай­мауытов, Ш.Құдайбердіұлы, Ж.Шанин сынды өткен ғасыр басында қалыптасқан қазақтың саяси элитасы «халық жауы» деген жазықсыз қиянатпен қуғын-сүргінге ұшырап, ату жазасына кесіліп, тірі қалғандары түрмеге қамалып, тауқыметті тағдыр кешкеніне тарих куә.

Алаштың мұңын мұңдап, жоғын жоқтаған үркердей арыстар тобы түгелге дерлік жалған жаламен «халық жауы» аталып, сталиндік әкімшіл-әміршіл жүйенің құрбаны болса, олардың жарлары мен ұл-қыздары да жазықсыз қалмады. Оларды да озбыр қоғам оңдырмай азаптады.

Кеңестік тоталитарлық жүйе «халық жауларының» әйелдерін де сатқын есебінде қамауға алу жөнінде бұйрық шығарды. Осы бұйрықпен әр өлкеден, әрбір жерден жиналған 20 мыңнан астам жазықсыз әйел темір торға қамалып, Қазақстан аумағындағы КарЛАГ-тың бөлімшесі саналатын «А.Л.Ж.И.Р.» лагерінде (Акмолинский лагерь жён изменников Родины) жазаларын өтеді. Алаш арыстары жарларының лагерьде өткізген азапты күндері – шын мәнінде тарихтың үлкен трагедиясы.

Музыкалық жас көрермен театры сахналаған «CHANEL№5» деректі драмасына – аяулы арыстарының идеясына, өмірлік мұраттарына адалдық танытып, сол үшін «А.Л.Ж.И.Р.»-ге айдалып, нәзік тағдырлары тәлкекке түскен, қилы сәттерде жан сарайларына дақ түсірмей, ішкі рухының мықтылығын жоғалтпаған әйелдер бейнесі арқау болған.

Қойылымда кеңестік қатал жүйеден қиянат пен қорлық көрсе де, жігерлері жасымаған, болашаққа деген сенімі мен үмітін үзбеген Г.Майлина, Д.Ермекова, Ж.Шанина, Н.Сац, Р.Мессерер-Плицес­кая, К.Андронникашвили, А.Тимирева, Г.Платайс сынды азаматтарына адал аяулы жандардың бастарынан өткерген тауқыметті тағдыры баяндалады. Спек­­­­такль­­дің басынан аяғына дейін А.Л.Ж.И.Р. арулары өздерінің шынайы есте­ліктерімен, өмірлеріндегі сәулелі сәттерімен, шұғылалы шақтарымен бөлі­седі. Олар небір аласапыран шақтарда да өз бойларынан адалдық пен тазалықты, мейірім мен махаббаты, өмірге деген іңкәрлік пен құштарлықты жоғалтпайды. Жасампаздықты ту еткен әйелдер – көрерменді рухани құндылық­тардың, еркіндік пен азаттық секілді киелі ұғымдардың тереңіне бойлатады.

Деректі драманың авторы – М.Ома­рова, сахналық нұсқасын жасаған және қоюшы режиссері Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткері А.Маемиров, сценография және костюм суретшісі Т.Охикяни (Грузия). Спектакльде Қазақстанның еңбек сіңірген қайрат­кері Самал Еслямова, Мақпал Дүй­сен, Оразалы Игілік, Дінислам Нұрмаған­бетов, Саламат Мұқаш, Еламан Иман­бай, Замира Сапар, Шынар Қалдыбай, Инабат Ризабекова, Дана Қабылова, Гүлдана Әбдісадық, Нұрай Рысбекова, Әлфия Хайзуллиева, Дария Болсанбек, Сәбира Сүгірова, Диана Тұржанова бастаған театрдың талантты әртістері өнер көрсетіп, азапты жылдар шын­дығын шынайы жеткізді.