• RUB:
    5.11
  • USD:
    523.86
  • EUR:
    544.34
Басты сайтқа өту
Қазақстан 06 Мамыр, 2022

Ең бастысы – ел мүддесі

353 рет
көрсетілді

Қазір Жер-дүние көңіл көкжиегі жеткен адамға бір-ақ уыс. Оған жаңа технологиялардың жетістіктерімен де оңай көз жеткізе аласыз. Сондықтан қоғамға қатып-семген сая­си догмаларды таңудың нәтижесіз екенін байқау қиын емес. Айталық, бір климатта тіршілік етіп, бір өзеннен су ішіп, бір топырақтан өнім алып отырған, алайда ортасын мемлекеттердің шекара сызығы бөліп тұрған ауылдар мен қалалардың даму деңгейі бір-бірінен алшақ. Яғни бірі ауқатты, бірі аш-жалаңаш. Бірінің қоғамында барлығының құқы тең қорғалады, енді бірінде зорлық-зомбылық үстемдік құрады. Бұл кереғарлық – басқару құрылымында, бұл алшақтық – қоғамдық санада болса керек.

Абай хакім айтады: «Сатып алған, жалынып, бас ұрып алған болыстық пен биліктің ешбір қасиеті жоқ». Халық осы көріністен зәрезап болды, жерінді. Яғни қоғамдық сананың өзі тұтасымен өзгеруге тиіс болды. Өйткені заман өзгерді. Бұл – бұқараның басын тауға да, тасқа да соғып жеке тұлға­ларға, манипуляцияға, лоббис­терге емес, өзі мен отба­сы­ның лайықты білім алуына, толайым табыс табуына, барлық құқығының сақталуына, сол арқылы туған елі мен же­рінің дамуына қызмет ететін уақыты.

Осы орайда осыған дейінгі отыз жылдың сабағынан қоры­тынды шығарып, биік мақсат­тарға ұмтылған Қазақстанның толық трансформациялануға деген ұмтылысын оң бағалауға болады. Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев биылғы Қазақстан халқына Жолдауында елімізді реформалауға арналған біраз бастама көтергені белгі­лі. Бұл бастамалар қаңтар оқиға­сының қасіретінен соң халық үнін ескеруден туындаған жаңару мен жаңғыруға, еститін мемлекет тұжырымдасын нақты іске асыруға негіз боларлық қадам болатынымен қоғам назарын аударды. Алайда осыған дейінгі қордаланған қадау-қадау мәселелерді түбегейлі шешуге қаншалықты қауқарлымыз деген дүдәмал сауал көптің көкейінен кетпегені рас.

Бұл ретте еліміздің Консти­ту­циялық кеңесінің күмән мен күдік тұманын серпілткен ал­ғаш­қы қорытындысы да жария­ланып, соған сай Президент ұсынған саяси жаңғырудың соны қадамдары Конститу­ция­мызға сәйкес келе­тіні жө­нін­дегі Консти­ту­циялық ке­ңес­тің шешімі ұсынылды. Бұл елдегі жүргізіліп жатқан реформалардың берік саяси-құқықтық іргетасын қалау­ға мүм­кіндік беретінін аңғарт­қан­дай. Президенттік басқару нысаны құрылымы мен билік институттарының оңтайлы тең­герімін қамтамасыз ететін заң жобасы Конституциялық кеңестің пайымынша, заң шы­ғарушы билік тармағын қайта формат­тау арқылы күшті пар­ла­менттік мәдениет құруға бағытталып отыр. Осы арқылы Сенат пен Мәжілісті құрудың жаңа тәртібіне, жергілікті мемлекеттік басқару мен өзін өзі басқару кепілдіктеріне, Конс­титуциялық сотты құруға оң баға берілді. Ал супер­прези­дент­тік деген атау алып, айдар тағылған бұған дейінгі басқару жүйесінен арылуымыз біздің бұрынғы пролетар көсемдеріне, яғни жеке басқа табынушылық дертінен арашалауды еске түсі­ре­тіндей.

Президенттің осы реформаларды тек Парла­мент арқылы емес, жалпы­ұлттық референдум арқылы енгізу­ді ұсынып отырғаны да үл­кен сенім ұя­латып отыр. Осыдан 27 жыл бұрын бүкіл­халықтық референдум аясын­да Қазақстанның қазіргі Конс­ти­туциясы қабыл­да­нғаны белгілі. Дәл осы Конс­титуция еліміздің саяси, құ­қықтық, экономикалық даму жүйесінің негіздерін анықтады. Осы уақыт аралығында Кон­с­титуциямызға президент пен парламенттің өкілет­тіктері бо­йынша бес мәрте өзгерістер мен толықтырулар енгізілген екен. Әлбетте, заң мен заман өзгермей тұрмайды. «Елу жылда ел жаңа» дейді. Жаңа Қа­зақстан құру барысында жаңсақ баспай, жарқын келе­шек құру үшін де қоғамның белсенді болғаны абзал. Ең бас­тысы – ел мүддесі ескерілуі керек. Осы тарапта белгілі заң­гер­лердің ой-пайымдарымен бөлісіп отырмыз.