Елорда төрінде “Назарбаев феномені: Еуразия кеңістігіндегі интеграциялық үдерістер дамуындағы жеке тұлғаның факторы” тақырыбында Еуразиялық сараптама форумы өтті.
Ауқымды басқосуға қатысқан қонақтардың басым көпшілігі қоғамдағы интеграциялық үдерістер мәселесі төңірегінде тер төгіп жүрген мамандар. Мәселен, форум жұмысына “Политконтакт” саяси технологиялық орталығының атқарушы директоры Андрей Медведев, “Петербургская политика” қорының президенті Михаил Виноградов, Азаматтық қоғам мәселелерін зерттеу оралығының директоры Виталий Кулик, Достастық елдері гуманитарлық институтының ректоры, Әзірбайжандағы ақпараттық-сараптамалық орталық өкілдігінің бас директоры Жамил Садықбеков секілді Ресей, Украина және Әзірбайжан елдерінің сарапшы-мамандары қатысты. Күн тәртібіне қойылған мәселе жөнінде отандық мамандар да пікірлерін ортаға салды.
Басқосу кезінде алғаш болып сөз тізгінін алған “Нұр Отан” ХДП Парламентаризм институтының директоры Болат Байқадамов кеңестік кезең белесі мен бүгінгі күн арасындағы көпірді байланыстыра келе, еуразиялық интеграциялық үдерістер толқыны төңірегіндегі өз ойын жеткізді.
Бұдан кейінгі кезекте форумға қатысушылар Еуразиялық интеграциядағы Нұрсұлтан Назарбаевтың рөлі, Орталықазиялық аймақтардың топтасуы контексіндегі Қазақстанның интеграциялық бастамасы, осы интеграциялық үдерістердің қазіргі заманғы үрдісі төңірегінде тереңірек ой тарқатты. Мәселен, кеңестік кезеңдегі қоғамдық-саяси үдерістерді зерделеу жөніндегі ақпараттық-сараптамалық орталықтың бас директоры Алексей Власов “Н.Ә.Назарбаевтың еуразиялық идеясы: теориядан тәжірибеге дейін” деген атпен баяндама жасады. Ол өз сөзінде интеграциялық байланыстарды қалыптастырудың оң үрдістері саяси декларациялар деңгейінде ғана емес, нақтылы экономикалық тәжірибелер негізінде де мүмкін болатындығын атап өтті. “Қазіргі таңда Еуразия идеясы жаһандану ұсынған проблемалар шеңберінде жаңаша ұғынуды қажет етеді. Сол себепті Еуразия кеңістігіндегі елдердің рухани, ғылыми, білім берудегі интеграциялануы жаңа ашылуларға бағытталған. Ал бұл өз кезегінде этносаралық келісім мен достыққа, өзара сыйластыққа, бізді қоршаған ортаның сан-алуан екендігін түсінуге бағытталатыны белгілі”, деді А.Власов. Осылай дей келе ол Н.Назарбаевтың интеграциялық бірлестіктің жаңа сапалық деңгейі – Еуразиялық одақ құру жөніндегі идеясын айрықша атап өтті. “Бұл – жаңа үйдің құрылысына қажет іргетастың алғашқы тасы болатын. Содан бергі 16 жылдың ішінде Ресей мен Қазақстанда интеграциялық үдерістерді дамыту жолында үлкен ілгерілеушіліктер байқалуда”, деді ресейлік маман.
Бұл күнгі басқосу кезінде сөз алған сарапшы-ғалымдардың негізгі ойы Қазақстанның тәуелсіздік алған күннен кейінгі қол жеткізген басты жетістіктерінің бірі – ол жаңа идеологиялық даму іргетасының қалануы дегенге сайды. Бұл турасында да ресейлік ғалымның айтқан ойлары көңілге қонымды шықты. “Бұл дамуды мемлекетаралық байланыс пен интеграцияға негізделген еуразиялық жоба десек те болады. Мәселен, Кеден одағы құру – бұл Ресей, Беларусь және Қазақстанның нақтылы интеграциясының тек алғашқы кезеңі ғана емес, ол еуразиялық жобаны жүзеге асыру стратегиясының белгілі бір бөлшегі.
Ләйла ЕДІЛҚЫЗЫ.