Табысын жасырғандар жазаланады

Отырыс барысында сенаторлар басқа жұмысқа ауысуына байланысты депутат Ақылбек Күрішбаевтың өкілеттігін тоқтату туралы қаулы қабылдады. Мәулен Әшімбаев Ақылбек Күрішбаевтың сенатор, Аграрлық мәселелер, табиғатты пай­далану және ауыл­дық аумақтарды дамы­ту коми­тетінің хатшысы ретінде атқар­ған нәтижелі жұмысына назар аударып, оның заң шығару ісі мен өңірлердегі мәсе­лелерді шешудегі белсенділігін атап өтті.

Сонымен қатар отырыста се­натор­лар кірістерді жылыстатуға қарсы іс-қи­мылдарға қатысты екі заң қабыл­дады. Олардың бірі «2011 жылғы 19 жел­тоқ­сан­дағы Кеден одағының кедендік ше­ка­расы арқылы қолма-қол ақша қа­ражатын және (немесе) ақша құралдарын өткізу кезінде қыл­мыстық жолмен алынған кiрiстердi заңдастыруға (жылыстатуға) және терроризмдi қаржыландыруға қарсы iс-қимыл туралы шартқа өзге­рістер енгізу туралы хаттаманы ратификациялау туралы» заң жобасы. Құжат Еуразиялық эконо­микалық одаққа мүше елдер­дің қылмыстық кірістерді заң­дастыруға және терроризмді қаржыландыруға қарсы іс-қимыл жөніндегі өзара іс-қимыл тетігін жақсартуды көздейді.

«Хаттамаға 2021 жылғы 20 шіл­деде Мәскеу қаласында қол қо­йылды. Хаттама арқылы Кеден одағының кедендік шекарасы арқылы қолма-қол ақша қаражатын және ақша құралдарын өткізу кезінде қылмыстық жолмен алынған кiрiстердi заңдастыруға және терроризмдi қаржыландыруға қарсы iс-қимыл туралы 2011 жылғы 19 желтоқсандағы шартты Еуразиялық экономикалық одақ туралы 2014 жылғы 29 мамырдағы шартқа және Еуразиялық эконо­ми­калық одақтың Кеден кодексі туралы 2017 жылғы 11 сәуірдегі шартқа, сондай-ақ оларда қолда­нылатын терминология мен ұғымдық аппаратқа сәйкес келтіру бөлігінде өзгерістер енгізілді», деді заң жобасы жөнінде баяндама жасаған Қаржы министрі Ерұлан Жамаубаев.

Осы бағытта қабылданған екінші құжат – «Еуразиялық эко­но­микалық одақтың кедендік шека­расы арқылы қолма-қол ақша қа­ражатын және (немесе) ақша құралдарын өткізу кезінде қылмыстық жолмен алынған кірістерді заңдастыруға (жылыс­татуға) және терроризмді қаржы­лан­дыруға қарсы іс-қимыл саласында ақпарат алмасу туралы келісімді ратификациялау туралы». Бұл заң жобасында жеке тұлғалардың ЕАЭО шегінен тыс қолма-қол ақша қаражатын өткізуі бойынша ақпарат алмасу тетіктерін жақсартуға қатысты жаңа нормалар жазылған.

«Келісімді әзірлеудің мақсаты – жеке тұлғалардың қолма-қол ақша қаражатын Еуразиялық экономикалық одағынан шетелге өткізу бойынша ақпарат алмасу. Келісімде кедендік Еуразиялық экономикалық одақ арқылы қолма-қол ақша қаражатын және ақша құралдарын өткізу кезінде өзара іс-қимыл және ақпарат алмасу тәртібі айқындалған.

Ақпараттық өзара іс-қимыл Еура­зия­лық экономикалық одақ­қа мүше бір мем­лекеттің уәкі­летті, құқық қорғау және кеден органдарының екінші мүше мем­ле­кеттің жауапты органына сұрау са­лулары бойынша жүзеге асыры­лады. Алмасу жолаушының кеден­дік декларациясында және тауар­лар декларациясында жеке тұлға­лар мәлімдеген ақпаратты ұсыну арқылы жүзеге асырылады», деді Премьер-Министрдің орынбасары – Қаржы министрі Е.Жа­маубаев.

Ведомство басшысының айтуынша, өзара іс-қимыл жасау тәртібінде сұ­рау салудың маз­мұны, оны орындау мерзімдері, оған қол қоюға уәкілетті лауа­зым­­ды тұлғалар, сондай-ақ сұрау салуды орын­даудан бас тар­ту мүмкін жағдай­лары қарасты­рылған. Келісімде өзара іс-қимыл және ақпарат алмасу шең­берінде алынған ақпараттың құпиялылығы, оны қорғау, сақтау және жою туралы нормалар, сондай-ақ мұндай ақпарат рұқсат­сыз таратылған жағдайда мүше мем­лекеттер қабылдайтын шаралар қамтылады.

«Қабылданған заңдар Кеден ода­ғына мүше мемлекеттер ара­сындағы қылмыстық жолмен алын­ған кірістерді заңдастыруға және терроризмді қаржы­лан­дыруға қарсы бірлескен қызметті одан әрі жетілдіруге бағытталған. Бұл заңдар ақпараттық өзара іс-қимыл арқылы аталған қылмыстардың алдын алуға қосымша құқықтық негіздер қалыптастырады деп сенеміз», деді заң жобалары жө­нінде пікір білдірген Сенат Төр­ағасы Мәулен Әшімбаев.

Сондай-ақ Палата отырысында сенаторлар депутаттық сауалдарын жолдады. Сенатор Нұржан Нұрсипатов Пре­мьер-Министр Әли­хан Смайыловтың атына жол­даған депутаттық сауалында Қа­зақстан-Қырғыз мемлекеттік шекарасын демаркациялауға қатысты проблемалық мәселелерді көтерді.

Қазақстан мен Қырғызстан ара­сын­дағы мемлекеттік шекараны демаркация­лау туралы шартқа қол қойылды және рати­фикацияланды, бірақ шекаралық тосқауылдарды орнату процесі әлі аяқталған жоқ. Бұл жергілікті тұрғындарға қандай қиындықтар туғызатыны туралы сенаторларға Алматы облысы Кеген ауданының Қоғамдық кеңесінің төрағасы айтып берді. Ауыл тұрғындарының өтініші сенатордың депутаттық сауалына негіз болды.

«Қазақстан тарапынан, шекара сызығына тікелей жанасатын бірінші шептің инженерлік бөгеуіштері жоқ. Тек екінші шебі, жол жиегіне параллель орнатылған бөгеуіштермен белгіленген. Осылайша, бірінші және екінші шептердің арасындағы 4 мың гектарға жуық ауыл шаруашылығы және 15 мың гектардан астам орман шаруашылығы жерлерін Кеген ауданының шаруа қожалықтары өз мақсаттары үшін пайдалана алмай отыр. Соның салдарынан, бүгінде бұл жерлерді Қырғызстан азаматтары шөп шабу, мал жаю үшін пайдалануда, өйткені көрші тарапта қандай да бір бөгеттер жоқ», деді Нұржан Нұрсипатов.

Осыған байланысты, ауыл тұрғын­дары сенаторлардан Қазақ­стан мен Қыр­ғызстан арасында жасалған мемлекеттік шекараны демаркациялау туралы шартта көрсетілгендей, мәселені шешуге және жетіспейтін бөгет желілерін орнатуға жәрдемдесуді сұрайды.

Жамбыл облысындағы ауыл шаруа­шылығы саласының еңбек­керлері сенатор Әбдәлі Нұра­лиевке суарылатын алқапқа су­дың жетіспеуінен зардап шегіп жат­қанын айтқан болатын. Сенатор елі­міздің Премьер-Министріне жолдаған депутаттық сауалында осы мәселелерді шешудің жолдарын жария етті.

Сауалда 2040 жылға қарай Қазақ­­стан­да су тапшылығы 50 па­йызға жетуі мүмкін екені атап өтіл­ген. Ал Қазақстан Республи­ка­сындағы жерасты суының кар­та­сында еліміздің оңтүстік, сон­дай-ақ сол­түстік және шығыс об­лыс­тарында орналасқан жер­асты суының қоры анық­талға­нымен, оны суармалы егінші­лікте пайдалану жоспарлы түрде қарас­ты­рылмаған.

Сенатор Сүйіндік Алдашев өз депу­тат­тық сауалында «Қошқар Ата» радио­активті қалдықтар қоймасының проблемаларына Премьер-Министр Әлихан Смайыловтың назарын аударды. Сенат депутаттарының Маңғыстау облысына сапары барысында Ақтау қаласының тұрғындары осы қоймаға қатысты мәсе­лені шешуді сұраған болатын. Сенатор өз сауалында Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев өткен жылы радиоактивті қалдықтар қоймасын 3 жыл ішінде рекультивациялау жұмыстарын аяқтауды Үкімет пен облыс әкімдігіне тап­сырғанын еске салды.

«Осы тапсырманы орындау мақ­сатында жобалық-сметалық құжаттама қа­ралды және әзірленді. 4 200 гектар жерді мелиорациялау жұмыстары бастал­ды. Дегенмен мердігерлер түзетулер енгі­зіп, оған сәйкес жер көлемі 3 есеге, яғни 1 300 гектарға қысқарды. Бұл ретте бюд­жетті қайта қарау тура­лы әңгіме болды. Өйткені мерді­гердің айтуынша және елдегі эконо­микалық жағдайға байла­нысты қажетті құрылыс материалдары, құрал-жабдықтар мен жанар-жағар­май қымбаттап кеткен», деді Сүйіндік Алдашев.

Депутат қазір тапсырманы толық орындау, атап айт­қан­да, стратегиялық жоспарлау көр­сет­кішіне қол жеткізу Мемлекет басшысының тапсырмала­рын орындау сияқты шешілмеген мәселе болып тұр деп есептейді. Сена­тор бастапқы жобалық-сметалық құжат­тамаға өзгертулер енгізу туралы шешімнің Рес­пуб­ликалық бюджет комиссиясын­да қаралмағанына да назар аударды. Жоба талқыланып, өзгертулер енгізу қарас­тырылып жатқан кезде, оған биылғы бөлінген қаржының 30 пайызы ғана игерілген. Се­натор бүгінде биылға бөлінген қар­жының толық игерілмей қалу қаупі бар екенін атап өтті.

Бақытжан Жұмағұлов Мем­лекет бас­шысының Жолдауын іске асыру жөніндегі жалпыұлттық жоспарды талдау қорытындысына сәйкес мемлекеттік органдардың құ­жатта көрсетілген басымдық­тар­ды іске асыру барысы мен сапа­сына көңілі толмайтынын жет­кізді.

Сенатор Айнұр Арғынбекова еліміз­дің Премьер-Министрінің атына өңірдегі проблемалар туралы депутаттық сауал жолдады. Ескірген жылу-электр орта­лығы мен аяқталмаған тұрғын үйлер депутат сауалының басты тақырыбы болды. Жаңадан құрылған облыста әлеуметтік маңызы бар объек­тілерді жөндеуге қаржының жоқтығы – түйткілді мәселе. Сена­тордың айтуынша, жылыту мау­сымы кезінде жағдайы нашар жер­гілікті ЖЭО Семей қаласы тұр­ғындарының денсаулығы мен өміріне қауіп төндіреді.

Сенатор Нұртөре Жүсіп об­лыс­тық деңгейде геральдиканы қолдануды реттейтін нормалардың жоқтығына көңіл аударды. Ол еліміздің Премьер-Министріне жолдаған депутаттық сауалында облыстар мен қалалар елтаңбалары азаматтардың патриоттық санасын дамытуға ықпал ететініне тоқ­талды. Бірақ бұл сала ешқандай заңмен реттелмеген. Депутаттың айту­ынша, әкімдіктерді өңірлік рә­міз­дерге қатысты мемлекеттік стиль­ді сақтауға және жүзеге асы­ру­­ға міндеттейтін бірыңғай ереже­лер мен әдістемелік нұсқаулар жоқ.

«Мәдениет және спорт министрлігінің 2015-2022 жылдары жүргізген мони­то­рингтері тиісті әкімшілік-аумақтық бірліктерінің өңірлік рәміздерін әзірлеу, бекіту, қолдану және пайдалану жүйесінің әлі дұрыс реттелмегенін көрсетіп отыр. Қазіргі таңда Қазақстандағы 20 облыстың 13-інде, 3 мегаполис қалада, 186 ауданның 137-сінде, 89 шағын қаланың 33-інде өз рәміздері бар. Бірақ өңірлік рәміздерді бекіту тәртібі заңмен реттелмеген», деді сенатор.

Депутат бұл олқылықтың орнын толтыру үшін өңірлік рәміз­дерді бекіту, қолдану, орнату, орналастыру және пай­далану бойынша нормативтік-құқық­тық актілер мен нұсқаулықтарды қабылдау маңызды екенін атап өтті. Сенатор «Қазақстан Республикасындағы жергілікті мемлекеттік басқару және өзін-өзі басқару туралы» заңға тиісті өзгерістер енгізуді ұсынды.