Ауыз сусыз ауылдар

«Бұл жоспар барлық әкімдікке жеткізілген. Негізгі жұмыстар 2024-2025 жылдарға белгіленген. Алайда кейбір әкімдер сумен қамтамасыз ету нысандарын тұрғызу мен жаңғыртудың жобалық-сметалық құжаттарын жасауға асықпай отыр. Бұл туралы облыс әкімі Қ.Ақсақаловтың өзіне жеткіздік», дейді П.Шилов.

Халықты таза ауыз сумен қамтамасыз етудің әлі де ұшы-қиырсыз жұмысы бар. Бүгінгі таңда Солтүстік Қазақстан облысының 409 ауылы таза ауыз сумен қам­тамасыз етілген. 240,5 мың адам тұ­ра­тын бұл елді мекендер – барлық ауыл санының 64 пайызы. Алайда 45,8 мың адам тұратын 226 ауылға әлі су жеткен жоқ.

2011 жылдан 2020 жылға дейін облыс­та 2,4 мың шақырымдық су құбыры тартылды. Бұл іске облыстық және рес­пуб­ликалық бюджеттен 46,6 млрд теңге жұм­салды. Ал 2021 жылы осы мақсатқа тағы да 10,3 млрд теңге бөлінді. Бұл қаражат 49 елді мекенді қамтыған 174 шақырым жерге құбыр өткізуге мүм­кіндік берді. Бұларда тұратын ха­лықтың саны 48 мыңдай адам. Атап айтқанда, ауыз су Мамлют ауданының Пчелино, Ново­­дубровное, Жамбыл ауданының Ұзын­­көл, Сенжарка, Архангелка, Әйімжан, Қызылжар ауданының Бере­зов­ка, Гон­чаровка ауылдарына жет­­кізілді.

Биыл ауыз суды жеткізу ісіне 12,3 млрд теңге қарастырылған. Бұл 55 елді ме­кеннің су құбырларын жаңартуға, жөндеуге және жаңадан 10 ауылға су тартуға жұмсалады деп жоспарланған. Алайда белгіленген жұмыстар әлі толық аяқталған жоқ. Облыста тағы да 33 елді мекенге су жеткізілмей отыр. Бұл 200 шақырымдай жерге су құбырын тартуды қажет етеді. «Осы жұмыстарды 2023 жылы аяқтаймыз деп отырмыз», дейді облыстық энергетика және тұр­ғын-үй коммуналдық шаруашылығы бас­қар­масының бастығының міндетін атқа­ру­шы.

Облысты сумен қамтамасыз ететін «Есіл су» және «Қызылжар су» деген екі кәсіпорын бар. Соның ішінде «Есіл су» РМК облыстың 11 ауданын, сонымен бірге Қостанай облысының 2 ауданындағы 192 мың адам тұратын 248 елді мекенді сумен қамтамасыз етіп отыр. Кәсіпорында 865 адам жұмыс істейді. 2022 жылы осы кәсіпорынға 5,1 млн текше метр сумен қамтамасыз етуге тапсырыс берілген. Жылдың 9 айындағы мәліметке сәйкес соның 4,7 млн текше метрі жеткізілді. Жыл аяғына дейін қалған көлемі де қамтамасыз етілмек.

«Есіл су» кәсіпорны үстіміздегі жыл­­дың 9 айында мемлекеттен алған бар­лық субсидияның 3,6 млрд тең­ге­сін игерген. Бұл 2021 жылдың сәйкес мер­зімімен салыстырғанда 27 пайызға артық. «Есіл су» РМК Солтүстік Қазақ­стан­дағы филиалының директоры Қанат Асқаровтың айтуына қарағанда, соның ішінде биылға, кәсіпорынның Солтүстік Қазақстан филиалына 4,5 млн текше метр су жеткізуге бөлінуге тиісті 3,9 млрд теңгенің әзірге 2,8 млрд теңгесі ғана жеткізілген. Сөйтіп, 1 млрд теңге суб­си­дия­лық дефицит болып отыр екен. Бұл кәсіпорынның қарқынды жұмыс істеуіне қол­байлау болуда.

Ал «Қызылжар су» – облыс орта­лығын ауыз сумен қамтамасыз ететін әрі су шайындыларын шығаратын квази­мемлекеттік кәсіпорын. 2014 жылдан бері бұл кәсіпорын қаланың 100,8 шақырым су құбырын жаңалаған. Сондай-ақ 56,7 шақырым шайынды судың құбырларын жөндеді. Сол арқылы қазір ауыз су құбырларының тозуы 74-тен 58 пайызға, кәріз жүйелерінің тозуы 64-тен 61 пайызға төмендеген. Кәсіпорын басшысы Жеңіс Сұлтановтың айтуына қарағанда, су жеткізетін магистральды жүйелерді үлкен диаметрлі құбырлармен ауыс­тыру үшін республикалық бюджеттен қаражат бөлінуі керек. Өйткені бұл шығынға жергілікті бюджеттің қа­рымы жетпейді. Сонымен қатар ша­йынды су ағатын «Биопруд» дамбасын да жаңғыртуға үлкен көлемдегі қаражат қажет. «Дамбаны үлкейтіп, мүм­кін­ді­гінше тазаламаса, күкіртті суте­гі­нің жаман иісі қалаға жетіп тұр. Бұл жұ­мыстарды мүмкіндігінше өз кү­ші­мізбен де атқарудамыз. «Судың ғы­лы­ми-техникалық орталығы» серіктестігі мен хлорелла препараратын сатып алу­ға келісімшарт жасадық. Алайда бұл мәселені толық шешпейді», дейді Ж.Сұлтанов.

Солтүстік Қазақстан облысы