“Көктемнің бір күні – жылға азық” деген аталы сөзді мұрат тұтқан Сыр диқандары дала төскейіндегі қауырт қимылға кірісіп те кетті. Сәуір айының 23-інен бастап Сыр аймағының басты дақылы – күріш егу жұмыстары басталған болатын. Ал, ерте көктем дақылдары – арпа, жоңышқа, мақсары егу жұмыстары толығымен аяқталып, күтімге алынуда. Сондай-ақ үстіміздегі жылы ырысты да күрішті Сыр жерінің 72800 гектарына Сыр маржаны – ақ күрішті егу жоспарланса, бүгінгі күнге дейін 38500 гектар жерге күріш тұқымы себіліп, суға бастырылуда. Айта кету керек, күріш егісінің көлемі өткен жылмен салыстырғанда 1400 гектарға ұлғайтылған.
Облыс ауыл шаруашылығы тауар өндірушілері күріш егісіне сапалы дайындықпен кірісті. Егілетін күріш тұқымының 4,2 пайызы элиталық, 24,4 пайызы І репродукциялы, 26,3 пайызы ІІ-репродукциялы. Сондай-ақ, биылғы жылы Сыр жеріне күріштің “Маржан” сорты егілуде. Бұл сорттың барлық дайындалған тұқымдағы үлесі 55,3 пайыз болып отыр. Ал, 2008 жылдан бастап аудандастырылған “Лидер” сортының үлесі 27,4 пайыз, “Янтарь” – 7,1 пайыз, “Новатор” – 3,8 пайызды құрайды.
Күріштен мол өнім алудың кепілі – минералды тыңайтқыш. Басқа дақылдарға қарағанда күріш тыңайтқышты өте көп қажет ететін дақыл. Осыған орай, ауыл шаруашылығы тауар өндірушілері минералды тыңайтқыш дайындауға үлкен мән берген. Үстіміздегі жылы шаруашылықтардың минералды тыңайтқышқа деген сұранысы 56,6 мың тоннаны құрады. Осыдан бүгінгі күнге 36,0 мың тонна аммоний сульфаты, 5,4 мың тонна аммофос, 1,8 мың тонна карбамид және 1,34 мың тонна суперфосфат тыңайтқыштары алынып, пайдалануда. Биылғы жылы өңіріміздің шаруашылықтары минералды тыңайтқыштар сатып алуда мемлекеттің қолдауын жақсы пайдалануда. Қазіргі уақытта шаруашылықтар арзандатылған бағамен 5,4 мың тонна аммофос тыңайтқышын алса, сонымен қатар 36 мың тонна аммоний сульфаты мен 1,8 мың тонна карбамид тыңайтқыштарына субсидия төленіп жатыр.
Мамандардың пайымдауынша, биылғы жылы Сырдария өзені бассейнінде су деңгейі қалыпты болады және судан тапшылық болмайды. Бұл 90 күн бойы суда тұрып өсетін күріш дақылын өсірушілер үшін қуанышты хабар. Сонымен қатар, Елбасының тікелей тапсырмасы бойынша салынып жатқан, биылғы жылы бірінші кезеңі аяқталған “Көксарай” су реттегішінің де игілігі көріліп отыр. Қазіргі кезде Ауыл шаруашылығы министрлігінің Су ресурстары комитетімен келісілген кестеге сәйкес Көксарай су реттегішінен секөнтіне 150 текше метр су төмен ағысқа жіберіліп келеді. Биылғы жылы облыс бойынша ауыл шаруашылығы тауарын өндірушілердің қолындағы 1796 трактор, 249 тұқымсепкіш, 499 соқа, 940 трактор тіркемесі және 389 автомәшине дала жұмыстарына қатысуда. Сонымен қатар, егіс егу жұмыстарына 7 ауданда және Қызылорда қаласында құрылған сервистік дайындау орталықтарының техникалары да көмектесуде. Бүгінде олардың қолындағы 26 трактор, 3 дән сепкіш, 13 соқа, 3 трактор тіркемесі және 2 жүк тиегіш тракторы егін егу жұмыстарына қатысуда.
Көктемгі дала жұмыстарына 16,0 мың тонна дизель отыны, 3,2 мың тонна бензин және 1,0 мың тонна қою май пайдаланылады деп межеленген. Осыдан, бүгінгі күні облыс бойынша 12,2 мың тонна дизель отыны (76,3 пайыз), 2,4 мың тонна бензин (75,9 пайыз) және 792 тонна дизель майы (81,0 пайыз) дайындалған. Оның ішінде 6,3 мың тонна дизель отыны мемлекет тарапынан арзандатылып берілген.
Тоқсан ауыз сөздің тобықтай түйіні сол, Сыр жерінде күріш егісі қарқынды жүргізілуде. Егістің көш басында Жаңақорған, Шиелі аудандары келеді. Бұл аудан диқандары бүгінгі таңда межеленген күріш егісінің 60 пайыздан астамын егіп, суға бастырып күтімге алуда. Егер саралап айтар болсақ, Шиелі ауданы жалпы көлемі 8087 гектарға күріш дақылын орналастыруды межелеп отыр. Бұл өткен жылғыдан 1500 гектарға артық. Ал, жаңақорғандықтар 9300 гектар жерге күріш дақылын орналастыруды межелеп отырса, жоғарыда айтқандай, осыншама жердің 60 пайыздан астамын егіп те қойған. Әсіресе, осы ауданға қарасты “Тату-Агро”, “Ынтымақ”, “Техсервис” ЖШС-лар мен “Сұңқар” шаруа қожалықтары дала төскейін дүбірге бөлеуде.
Сөз орайы келгенде айта кетейік, ағымдағы жылы Сыр диқандары ұшақпен тұқым себу әдісін қолға ала бастады. Әуеден тұқым себу әдісі Сыр аудандарына таңсық емес. Десе де соңғы жылдары шаруашылықтар ұшақтардың шығындарын өтей алмағандықтан бұл тәсілді кеңінен қолдана алмай келген. Өткен жылдан бастап әбден сынақтан өткен ескі әдіс қайта жаңғыртыла бастады. Нақтылай айтар болсақ, өткен жылы Қармақшы ауданына қарасты “Жаңажол” ЖШС-нің күріштік жерлеріне ұшақ арқылы әуеден тұқым себілген еді. Ал, ағымдағы жылғы науқанда Қызылорда қаласына қарасты Ақсуат ауылдық округіндегі “Қаратабан” ЖШС күріш алқабына ұшақпен тұқым себуді қолға алды. Яғни, “Қаратабан” ЖШС үстіміздегі жылы 1100 гектар жерге Сыр салысын егуді жоспарласа, осының 500 гектарына ұшақпен тұқым сеуіп те үлгірген.
Сонымен Сыр диқандары дән даласын дүбірге бөлеп жатыр.
Еркін ӘБІЛ.
Қызылорда облысы.