«Білімді болу деген – жаңалық ашуға қабілетті болу» депті ұлы философ Әл-Фараби. Бүгінгі ұрпақ заманауи инновациялық технологияларды меңгерген, цифрлық бағдарламаларды қарқынды дамыта алуы керек. Көкшетаудағы Әл-Фараби атындағы ІТ-лицей ел болашағының берік қалыптасуына үлкен үлес қосып келеді.
Көз ілеспес жылдамдықпен қарқынды дамып келе жатқан әлемдік өркениетке құлаш ұрған еліміздің болашағы білім мен тәрбие алауын жаққан жас ұрпақтың еншісінде. Жаратылыстану-математикалық бағыттағы білім беретін ұлттық ІТ-лицейдің басты мақсаты – ақпараттық технология мен ғылыми зерттеулер арқылы тұлғаны жеке және ғылыми техникалық әлеуетін дамыта отырып, білім беру негізінде қалыптастыру. Осы орайда лицейде роботтехника, STEM, интеллектум, менталды арифметика бастауыш сыныптардан бастап жүргізілетіндігін айта кетелік. Бір ерекшелігі, әрбір оқушының өзіндік бағдарламалары күрделі деңгейдегі платформаларда жасалып отыр. Сәл таратып айтатын болсақ, цифрлық технологиялар аясындағы Polleverywhere, Learningapps, Wordwall, ThingLink Google қосымшалары қамтылған. Лицейдің тағы бір ерекшелігі жаратылыстану-математика бағытында оқушылардың цифрлық технологияларды қолдану арқылы білім сапасын көтеру және ІТ-мамандығын таңдауға адастырмас бағыт-бағдар беру. Міне, сондықтан да аталған оқу орнында роботтехника, STEM қосымша сабақтарында әртүрлі lego mindstorms ev3, Lego WeDo 2, fischertechnik, arduino, Robotis STEM тәрізді құрастыру жиынтықтары қолданылады.
«Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев Парламент Мәжілісінің отырысында «Жалпы, бәріміз білімге деген көзқарасымызды өзгертуіміз керек. Гуманитарлық мамандықтарға құмарлықтың заманы өтті, техникалық мамандықтарға басымдық беру керек. Біз инженерлер мен өнеркәсіпшілердің жаңа буынын тәрбиелеуіміз керек», деген болатын, – дейді Әл-Фараби атындағы IT-лицей директоры Әйгерім Қошанова. – Өте орынды пікір. Бұл – заман талабы. Лицей түлектері ІТ мен инженер мамандықтары бойынша жоғары оқу орындарына түсіп, кәсіби құзыреттілік бағыттарын жетілдіруде. Демек болашақтың берік баспалдағы осындай білім ошақтарында жасалады деп айтсақ, еш артықтығы жоқ.
Сөз арасында STEM қосымша сабақтары туралы да айта кетелік. Оқушылар сабақ барысында жобаны ғылыми тұрғыдан жан-жақты, түбегейлі зерттейді, әртүрлі бағдарлама жасайды. Тереңдетілген сараптама әзірлеп, дайын өнім ұсынуға қабілетті. Қашықтан оқыту кезінде оқу үрдісі бірнеше білім ресурстары Zoom, Google Сlassroom, Bilimland, Daryn online, Google Meet платформаларында ұйымдастырылыпты. Оқу орнында ерекше атап өтетін платформа – Tinkercad. Мұнда виртуалды жобалар жасалады. Тіпті олардың 3D моделін де жасауға болады. Тиімділігі де орасан. Айталық, қашықтан оқыту немесе құрал-жабдықтардың жетіспеушілігін толайым қанағаттандыра алады әрі жасалған жұмыстың виртуалды нәтижесін көруге, бағасын беруге де болады. Мұғалім платформада оқушылардың жылт еткен жаңалығын, алға ұмтылған жетістігін қалт жібермей көре алады. Айтпақшы, лицей оқушылары STEM бағытына негізделген «Volt STEM», «ІТ championship», AkmolaPower, «WRO» әлемдік роботтехника олимпиадасы мен республикалық Robobalapan 6+, Kazrobotics сайыстарының жүлдегерлері атаныпты.
«Олардың арасынан жақсы білім деңгейін көрсеткен Сәкен Дәуренбек, Бахтияр Метаев, Мажкен Ассадулах, Асылхан Қошанов, Арман Мақышев, Бауыржан Дархан тәрізді оқушыларды бөле-жара атай кетуге болады», дейді Әйгерім Болатқызы.
Ендігі бір мәселе – оқу үдерісінде ақпараттық технологияларды игерудегі ағылшын тілінің рөлі. ІТ-саласында істейтін мамандар үшін ағылшын тілін жақсы білу – заман талабы. Шынтуайтында, әлемдегі жаһандық өзгерістер компьютерлерді білім беру саласында пайдалануға себеп болды. Бүгінгі таңда бұл тараптағы жетістікті статистика талдап, саралап, қолмен қойғандай көрсетіп отыр. Сол деректерге жүгінсек, әр жыл сайын ақпарат көлемі әлденеше есе өседі екен. Білім негізі де жыл сайын жаңарып, жаңғыруда. Ендігі жерде жас толқынды заман талабына сай біліммен қамтамасыз ету білім саласының алдында тұрған күрделі міндет екендігі даусыз. Соңғы жылдары, әсіресе төрткүл дүниені жаман тұмау жайлаған кезде қашықтан оқыту күрделі мәселеге айналды. Міне, осы уақытта компьютер тілін меңгерудің талабы өсе түсті. Ал бұл тараптағы білім-білік, жасыратыны жоқ, ағылшын тілі арқылы жас ұрпақтың сүйегіне сіңіріледі. Кейінгі уақытта виртуалды мектеп ұғымы өзекті бола бастады. Дүниежүзілік ғаламдық желідегі сайттардың 57 пайызға жуығы ағылшын тілінде. Хат-хабардың 75 пайызы, телерадио бағдарламаларының 60 пайызы, баспа басылымдарының 50 пайызы ағылшын тілінде жазылып, таратылады. Міне, осыған байланысты ағылшын тілі қазір адам өмірінің ажырамас бөлігіне айналып келеді.
Білім ошағында ағылшын тілін үйрету оң жолға қойылған. Бұл істің бір артықшылығы, кез келген университет те білім алуға мүмкіндік береді. Сондықтан да ІТ-лицей 5-6 сынып оқушылары үшін English Literature үйірмесін құрып отыр. Бұл үйірменің басты мақсаты – шетел әдебиеті арқылы лицей оқушыларының оқу сауаттылығын қалыптастыру, дүниетанымын кеңейту, көпдеңгейлі әдістермен коммуникативті құзыреттілікті дамыту. Оқушылардың қызығушылығын арттырып, ағылшын тілін әртүрлі бағытта, оның ішінде ІТ-технологияларда және қазіргі уақытта аса маңызды рөл атқаратын жалпыға қолжетімді ағылшын тілді платформалардан ақпарат алуға қолжетімді ету. Математика және еңбек пәнінің мұғалімдеріне де ағылшын тілін үйрену арқылы жаңа технологияларды, әрқилы тәсілді, тиімді әдістерді, мазмұнды бағдарламаларды меңгеру дағдысын міндет етіп қойған. Осыған байланысты оқу орнында 2020 жылдан бастап педагогикалық кадрларға арналған Level up English курсы құрылыпты. Оның мақсаты – ағылшынша тіл сындыру, сөйлеу және тыңдау дағдыларын жетілдіру. Бұл курсқа 13 мұғалім қатысып, бір жыл ішінде 25-ке жуық сабақ өткізген. Жыл соңында білім деңгейін анықтайтын тестіден өтіп, сертификаттарға ие болған.
Бір айта кетерлігі, ІТ-индустрия өте қарқынды дамып келеді. Жылдам жүйткіген көштің алған ақпараты да күн өте келе ескірмек. Ескірген соң, әрине, мағынасын жоғалтады. Лицей оқушылары заман ағысымен бірге жүзіп, заманауи технологияларды мұқият зерттеп жатыр. Жаратылыстану-математикалық цикл мұғалімдері STEM білім беру курстарын ұйымдастыруда. Бір айта кетерлігі, бағдарламалық бөлімді меңгеру үшін ағылшын тілін білу қажет. Сондықтан лицей мұғалімдері тек теориялық білімді ғана емес, іс жүзінде қолдануды да ұштастыра үйретеді. Сәл ғана таратып айтатын болсақ, олар жобалардың ақпараттық бөлігін жасап болған соң бағдарламалық кодын жазып, қорғауға кіріседі.
Лицейде 1-11 сыныптар аралығында роботтехника бойынша факультативтер енгізілген. Оқушылар өз білімдерінің нәтижесінде қызғылықты жобалар жасап, түрлі байқауға қатысады. Білім деңгейі осылай таразы басына тартылғанда анықталмақ. Бір жақсысы, білім ордасының оқушылары ағылшын тілінде еш қиындықсыз оқи алады. Осы оқу жылынан бастап Оңтүстік Кореямен ынтымақтастық орната бастады. Себебі бұл ел – ақпараттық технологияларды, әсіресе жасанды интеллектіні дамытуға әлемдегі жетекші елдердің бірі. Өткен жылы лицейдің 13 оқушысы ағылшын тілін үйрену мақсатында Оңтүстік Кореяның жазғы лингвистикалық лагерінде демалып қайтты. Оқушылар ІТ-технологияларды, роботтехника саласындағы білімді дамытуды, өзара тәжірибе алмасуды көздеп отыр.
КӨКШЕТАУ