Өңірлерді дамытудың өзектілігі

Іс-шараны ашқан Мәжіліс төраға­сының орынбасары Альберт Рау Өңірлерді дамыту­дың мемлекеттік бағдар­лама­сы­ның, сондай-ақ басқа да сала­лық құжаттардың бірнеше кезеңі жүзеге асырылғанын атап өтті.

«Осылайша, ауылдық аумақ­тарды дамыту даму әлеуеті бар ауылдық елді мекендерді басым­дықпен қолдау арқылы ауыл тұрғындарының өмір сүру сапасын арттыруға бағытталған. Қабылданған іс-шараларды жүзеге асыру нәтижесінде 2020-2022 жылдары сумен жабдықтау қызметтеріне қолжетімділік 90,1 пайыздан 94,5 пайызға дейін артты. 116 мектепке дейінгі мекеме, 224 жалпы білім беретін мектеп, 47 дәрігерлік амбулатория пайдалануға берілді», деді А.Рау.

Бұдан кейін Ұлттық экономика министрі Әлібек Қуантыров сөз алды. Ведомство басшысы әртүрлі елді мекендер үшін Өңір­лік стандарттар жүйесі әзір­лен­генін жеткізді. Құжат халық­қа қа­жетті нысандар мен көр­сеті­летін  қызметтердің нақты тізбе­сін қамтиды. Аталған жүйе әрбір елді мекеннің минимал­ды тұрмыс стандарттарын айқын­дайды. Мемлекеттік органдар бұл жүйені өңірдің әлеуметтік-экономикалық дамуын жоспарлау кезінде пайдаланады.

«Министрлік өңірлердің минималды стандарттарға сәйкес­тігі тұрғысынан жыл сайын мониторинг жүргізіп, бақы­лай­ды. Өңірлік стандарттар жү­йесі сәйкес саладағы Мем­лекет­тік жоспарлау жүйе­сінің не­гізгі құжаттарымен инте­гра­цияланған. Мәселен, 2025 жыл­ға дейінгі аумақтық даму жос­парында және Ауылдық аумақ­тарды дамытудың 2023-2027 жылдарға арналған тұжы­рым­дамасында еліміздің кеңіс­тікте дамуы мен ауылдық аумақ­­­тарына қатысты Өңірлік стан­­дарттар жүйесі тәсілдері көз­делген», деді Ә.Қуантыров.

Сонымен қатар әзірленіп жатқан жаңа Бюджет кодексі шеңберінде ӨСЖ ережелерін жал­пы сипаттағы трансферттерді, мем­лекеттік органдар мен облыс­тар­дың инвестициялық жоспарларын қалыптастыру бөлігінде бюджеттік жоспарлаумен байла­ныстыру көзделген. Министр келтір­ген деректерге сәйкес, 2021 жылы өңірлердегі барлық елді мекен бо­йынша нысандар­мен және көрсетілетін қызметтер­мен қамтамасыз ету дең­гейі 2019 жыл­мен салыстырғанда 9,3 пайызға ұлғайып, 64,1 пайызды құраған.

«Сонымен бірге өңірлер әкімдік­терінің, мүдделі мемле­кеттік орган­дардың, қоғамдық ұйымдардың ұсыныстарын, сондай-ақ өткен жылғы парла­менттік тыңдаулардың қоры­тындылары бойынша сіздердің ұсынымдарыңызды ескере отырып, министрлік 2022 жылы Өңірлік стандарттар жүйесін жетілдіру бойынша ауқымды жұмыс атқарды.

Министрдің айтуынша, ӨСЖ көрсеткіштерін есептеудің жаңа әдістемесіне нысандар мен көрсе­тілетін қызметтердің сапасын сипаттайтын көрсеткіштер қосыл­ған. Енді нысанның техни­калық сипаттамалары және материалдық-техникалық базамен жарақтандырылу деңгейі де ескерілмек.

«Мәселен, бұрын қолданылған ӨСЖ әдістемесінде жұмыс істеп тұрған нысанның бар-жоғы ғана бағаланды. Мысалы, Ақмола облысының Зеренді ауылында үш мектеп бар, ӨСЖ бойынша қамтамасыз етілуі 100 пайыз деп есептелді. Қазіргі уақытта Зеренді ауылында 3 мектеп­тің 2-і күрделі жөндеуді қажет ете­ді, сондай-ақ тағы 1 мектеп­тің құрылысы қажет. Тиісінше, сапалық көрсет­кіштерді ескере отырып, жаңа ӨСЖ әдістемесі бойынша Зеренді ауылының қамтамасыз етілу деңгейі 81 пайызға дейін төмендеді», деді Ә.Қуантыров.

Ведомтсво басшысы басты мақсат қала мен ауыл арасындағы айырмашылықты барынша азайту екенін жеткізді. Осыған байланысты 2022 жылғы Өңірлік стандарттар жүйесі көрсеткіштерін мониторингтеудің негізгі салаларын баяндап берді.

«Мектептер бойынша елді мекен­дерді қамтамасыз ету деңгейі 83, мектепке дейінгі білім беру мекемелері – 82, Техникалық және кәсіби білім нысандары 57 пайызды құрады. «Денсаулық сақтау» саласындағы мекемелермен қамтамасыз ету деңгейі – 75, дәріханалардың қамтылуы 32 пайызға жетті. Мәдени-демалыс ұйымдары бойынша елді мекендердің қамтамасыз етілу деңгейі 72, мұражайлар – 45, дене шынықтыру-сауықтыру кешені – 54 және спорттық жаттығу залдары 56 пайызды құрады.

«Инженерлік инфрақұ­ры­лым» саласында: орталықтан­ды­рылған сумен жабдықтау бойын­ша инженерлік инфра­құры­лым саласындағы нысандармен және көрсетілетін қызметтермен қамтамасыз ету деңгейі – 89, су бұру жүйесі бойынша 51 пайызға теңесті. «Көлік инфрақұрылымы» саласында, елді мекендердің қалаішілік/кентішілік жолдармен қамтамасыз етілу деңгейі – 76, жолды жарықтандыру – 45, автокөлік жуу орындары – 60, теміржол вокзалдары бойынша 60 пайызға жетті», деді Ә.Қуантыров.

Бұдан бөлек, Ұлттық экономика министрі бюджеттік бағ­дарлама­лар шеңберінде өңір­лерді дамыту жұмыстарына тоқталды. Мәселен, 2023 жылы өңірлердің инженерлік және көлік инфрақұрылымын дамыту үшін 14 облыс орталығында 67 бюджеттік инвестициялық жо­баны іске асыруға 42,1 млрд теңге бөлінді. Осы қаражат шең­берінде қала ішіндегі 60 шақы­рымға жуық жолдарды және 140 шақырым инженерлік желілерді жаңғырту жұмысы жүріп жатыр. Бұдан басқа, 29 моно және шағын қалаларда 74 жобаны жүзеге асыруға 34,9 млрд теңге қарас­тырылған. Қалаішілік жол­дардың 90 шақырымын және инженерлік желілердің 180 шақырымын жаңғырту жоспарланған.