Алғашқы сессия қорытындыланды

Құжат органикалық өнім­дердің ішкі нарығын қа­лып­тастыруға және дамы­туға жәр­демдесуге, сыртқы на­рықтарда отандық өндіру­шілердің орга­никалық өнімдерінің бәсекеге қабілеттілігін арттыруға ба­ғыт­талған. Негізгі заң жоба­сының жаңа редакциясында оның негізгі ережелері нақ­тыланып, толықтырылды. Атап айтқанда, бірлескен кепіл­діктер жүйесінің қалыптасуы мен оның жұмыс істеуіне, сондай-ақ органикалық өнім өндірушілерді топтық сер­тификаттауға қатысты нормалар қайта қаралды.

«Қазіргі уақытта органика­лық өнімдердің әлемдік нары­ғы 120,6 миллиард еуроны құ­­райды және ол белсенді өсіп келеді. Кейінгі 20 жылда оның көлемі 7 есеге өсті, яғ­ни сала әлемдік трендке айна­лып отыр. Халықаралық ұйым­дар­­дың ба­ға­лауы бойынша, органи­ка­лық өнім экспорты бойынша Қа­зақстан 123 елдің ішінде 9-орынды, органикалық бидай экспорттаушы елдер арасын­да 4-орынды, Еуроодаққа органикалық майлы зығыр тұқымын экспорттау бойынша 6-орынды алады.

Өздеріңізге белгілі, 2015 жы­­лы «Органикалық өнім­дер­ді өндіру туралы» заң қа­был­данған болатын. Алай­да сала мамандары мен эксперт­тері­нің пікірі бойынша, бұл заң отандық органикалық өнім өн­дірушілердің заңды мүд­де­­­ле­­­рін толық қорғай алмай отыр. Әрі органикалық өнді­ріс­­ті жүргізудің халық­аралық тә­жі­­рибесіне сәйкес келмейді», деді Сенаттың Аг­рар­лық мәсе­ле­лер, таби­ғат­ты пайдалану және ауыл­дық аумақтарды дамыту комите­тінің төрағасы Әли Бектаев.

Депутаттың айтуынша, құ­­­­жат­тардың негізгі мақ­са­ты – органикалық өнім өнді­ру саласындағы заңна­­ма­ны же­тілдіру. Заң жобала­рын­­да бір­қатар мәселе қарасты­рыл­ған. Мәселен, органикалық өнім өндіру мәселелерін ғана емес, олардың өнім айналымы мәселелері реттелмек. Сондай-ақ «органикалық» өнімнің та­биғаты мен қасиеттеріне қа­тыс­­ты тұжырымдамалық ұғым­­дар жетілдірілген. Яғ­ни «ор­ганикалық өнім», «ор­га­ни­­ка­лық өнім айналымы», «орга­никалық өнімді есепке алу және қадағалау жүйесі», органикалық өнімді таңбалау» секілді жаңа ұғымдар енгі- зілді.

«Үшінші, өнімді емес, орга­ника­лық өнімді өндіру үдерісін сер­тификаттау ұсы­ны­ла­ды. Бұл тәсіл өндіріс үдерістерін нақ­тылайды және ха­л­ық­­аралық тәжірибеге сәйкес келеді. Төр­­тінші, орга­ни­­ка­­лық өн­діріс­ті сертификаттау, әлем­дегі же­текші өндіру­шілер мен экс­порт­­таушылар тәжірибесіне орай, сату нарығының сұраныс­тары мен қалауына байланысты жүзе­ге асырылады.

Бесінші, органикалық өнім өндірушілердің топтық сертификаттаудан өту мүмкін­дігі қа­­растырылып жатыр. Бұл органикалық өндірушілерді кооперациялау мен біріктіруге және нақты өндіруші үшін сертификаттау шығындарын төмен­детуге ықпал етеді. Ал­тын­­шы, тың және тыңайған жер­лер өтпелі (конверсиялық) ке­зеңсіз органикалық өсімдік шаруашылығы айналымына енгізіледі. Қолданыстағы заңна­ма бойынша конверсия­лық кезең кем дегенде бір жыл­ды құ­райды және ол бар­лық жерлерге таралады», деді Ә.Бектаев.

Бұдан бөлек, Еу­ро­­палық комиссия­мен бір­ле­се келіскен тыңайт­қыш­тар тізім­дері бекі­тіл­мек. Депу­тат­тың ай­туын­ша, бұл норма орга­ни­ка­лық тұқымдар­ды, жануарлар­ды, тех­нологияларды, әдістер­ді, ор­га­никалық өндіріс құрал­дары мен тәжірибелерін іздеу­ге байланысты көптеген өнді­ріс­тік мәселені шешуге бағыт­талған.

«Құжатта органикалық өнім­­­дердің сапасын бағалауға, Қа­­зақстанға  импортталатын органикалық өнімді жеткізуге, таңбалауға және өткізуге, са­ла бойынша мемлекеттік орган­дардың құзыреттеріне қатысты біршама өзгеріс енгізілді. Осы заң жобасын жасақтау барысында, қол­даныстағы 18 баптан тұратын «Органикалық өнім өндіру туралы» заңның 12-бабына өзгерістер мен толықтырулар енгізілді. Бұдан басқа, жаңа 6 бап қосылды. Осы себеп­ті, оның жаңа редакциясы әзір­леніп отыр», деді Ә.Бек­таев.

Әкімшілік құқық бұзушы­лық туралы кодексіне енгі­зіл­ген толықтырулар, органи­калық өнім өндіру саласын­дағы заңнаманы бұзуға қатыс­ты жауап­кершілікті «органи­калық өнім айналымына» са­ла­­сына тарату ұсынылып отыр.

«Органикалық өнім өндіру­шілерге қойылатын талаптар кеңейтілді, олар генетикалық түрлендірілген объектілерді, синтетикалық шыққан заттарды, химиялық пестицидтерді, гормондарды, антибиотиктерді және тағамдық қоспаларды, сон­дай-ақ топырақты пайдаланбай өсімдік шаруашылығы өнімдерін өндіру әдістерін қолдануды болдырмауға мін­дет­ті болады», деді Аграрлық мәселелер комитетінің мүшесі Айдарбек Қожаназаров қосым­ша баяндамада.

Агроөнеркәсіптік кешен субъектілерін қаржы­лан­ды­ру­ға қолжетімділікті арт­ты­руға бағытталған «аграрлық қол­хат» деген жаңа қаржы құ­ра­лы енгізіледі. Сондай-ақ орга­никалық өнім өндіруші орга­никалық өнім өндіруге, оның ішінде экспортқа өткі­зуге арналған талаптарды орын­дамаған кезде сәйкестік сертификатын тоқтата тұру немесе кері қайтарып алу ережесі қарастырылады.

Күн тәртібіне шығарылған мә­селелер талқыланғаннан кейін Мәжіліс төрағасы Ер­лан Қо­шанов Палатаның бірін­ші сессиясын қорытын­ды­лады. Осы сессия барысын­да атқарылған жұмыс нәти­же­ле­ріне қысқаша тоқта­лып өтті.

«Президент сессияның ашы­­луында Мәжілістегі әр фрак­­цияға бірқатар мін­дет жүк­теген болатын. Фрак­циялар, бір мандатты округтерден сай­лан­ған депутаттар осы міндет­терді орындауға атсалысып келеді. Болашақта да жұмыс қар­қынды жалғасады деп ойлай­мын. Өйткені бәрі­міздің мақ­сат-мұратымыз бір. Ол – Мем­лекет басшысы алға қойған міндеттерді орындау.

Бұл сессия қысқа болғаны­мен, өте маңызды әрі мазмұнды өтті. Осы жолғы сайланымның бір ерекшелігі – депутаттар көптеген маңызды заң жобаларына өздері бастамашы болды. Тұтастай алғанда, бұл сессияда 31 заң қабылданды. Олардың үштен бірі – депутаттар бастамашы болған заңдар. Әр депутаттық бастаманың артында партиялар мен депу­тат­тардың ұстанымдары, сайлау­шылардың үміт-сенімі тұр.

Депутаттар азаматтардың сайлау науқаны кезінде ай­тыл­­ған барлық талап-тілегін ес­­­керді. Мәселен, депутаттар қо­ғамдық бақылау, заңсыз алын­­­ған активтерді мемлекетке қайтару, жол қозғалысын ұйым­­дастыру, сұйытылған газ ай­­на­лымын реттеу және тұр­ғын үй-коммуналдық ша­руа­­шы­­­лығы, онлайн-платформа­лар мен онлайн-жарнама мә­се­лелері туралы заңдарды қабыл­дауға ұйытқы болды», деді Е.Қошанов.

Палата төрағасы әр заң пар­тия­лық фракциялар­да азамат­тық қоғам өкілдерімен бірге жан-жақты әрі қызу тал­қы­лан­ғанына назар аударды. Сон­дай-ақ «Күшті Президент – ық­палды Парламент – есеп бере­тін Үкімет» формуласы шең­берінде Мәжілістің өкі­леттігі күшейгеніне екпін берді.

«Соның аясында алғаш рет Жоғары аудиторлық па­ла­та­ның есебін тыңдадық. Депу­тат­тардың белсенділігін көрсететін тағы бір мәселе – депутаттық сауалдар. Осы сессияда әр жал­пы отырыста орта есеппен 30-ға дейін депутаттық сауал жа­рия­­ланып отырды. Оның әр­қай­­сысында елдегі түйткілді мәсе­­лелер, соның ішінде әр адам­­ның, әр отбасының тұр­мыс-­тір­ші­лігін жақсартуға бағыт­талған маңыз­ды мәселелер көте­рілді. Әр мәселенің шешілуі біздің ерекше назарымызда болады. Осы сессияда Қоғамдық палатаның жұмысы да өте бел­сенді басталды. Сөйтіп, халық­ты толғандырған заң жобалары Палата отырыстарында қоғамдық сараптамадан өтіп жатыр», деді Е.Қоша- нов.

Мәжіліс спикері өз сө­зін­де депутаттар халық­ара­лық парла­менттік ұйым­дар аясында және екіжақ­ты парламентаралық ынты­­мақтастықты нығайту ба­ғы­­тында да белсенді жұмыс ат­қар­­ғанын жеткізді. Сондай-ақ ал­дағы уақытта депутаттарды өңір­лерге сапарлар, халықпен кез­де­сулер күтіп тұрғанын атап өтті.

«Басты мақсатымыз – елдің ортасында болып, түйткілдерді шешуге көмектесу, өңірлермен бай­ланысты нығайту. Жазда атқа­рылған жұмыс келесі сес­сия­ға оң әсерін тигізеді деп біле­мін», деді Е.Қошанов.

Жалпы отырыстан кейін депутаттар тиісті мемлекеттік мекемелер басшыларына са­уалдарын жолдады.