Батырдың портреті

Жалпы, көзіқарақты қауым Аман­гелді батырдың биік тұлғасын атақты халық суретшісі Әбілхан Қастеевтің ай­шықты сомдаған портреті арқылы жақ­сы біледі. Ал біз әңгіме етіп отыр­ған суреттегі батыр бейнесін көр­некті қылқалам шебері Николай Кру­тиль­ников бедерлепті.

Қостанай облыстық тарихи-өлке­тану музейінің басшысы Батырхан Жұма­байдың айтуынша, бұл жұмыс 1956 жылы ұлт-азаттық көтерілістің 40 жылдығына орай салынған. Сол кезде оны Қазақ мемлекеттік баспасы 15 мың данамен басып шығарған.

– Бұл картина 1956 жылы өткен көрмеге бір рет қойылған. Одан кейін ешқайда ұсынылмаған. Жетпіс жылға жуық қорда сақтаулы тұр. Биыл Аман­гелді Имановтың 150 жылдығына бай­ла­нысты іс-шара өткізетін болдық. Сон­­да аталған көтеріліске қатысты қор­­дағы жәдігерлер тізімінен осы сурет­ті көрдім. Өзім де таңғалдым. Құн­­ды экспонат. Оны Астанада өткен ба­тыр­­дың мерейтойына арналған көр­меге де апардық. Жұрт қызыға көрді. Бұл біздің музей үшін де бір жаңалық болды, – деді ол.

Автор өз еңбегінде батырдың өр ру­хын келісті көркемдеген. Қабағы қату, жүзі сұсты. Алысқа көз тіккен жанарынан отты көресіз. Бір қарағанда, суретші бұған 1938 жылы түсірілген «Амангелді» фильміндегі бас сардарды сомдаған Елубай Өмірзақовқа ұқсайтын кейбір деталь мен штрихтарды шебер пайдаланған секілді. Дегенмен мазмұнды дүниенің халық батырына қатысты жәдігерлердің ішін­де алар өз орны бар.

Ал енді Николай Крутильников кім дегенге келейік. Ол – отандық бейнелеу өнерінің дамуына зор үлес қосқан тұлға. Қазақстанның халық суретшісі. Ресейде кіндік қаны тамғанымен, бар саналы өмірі қазақ жерінде өткен. 1921-1924 жылдары Семей театрында суретші, содан кейін Семейдегі көр­кем­сурет студиясының жетекшісі бол­ған. 1928 жылы еліміздегі алғашқы ұйым­дастырылған көшпелі сурет көрмесіне белсене атсалысқан. Одан соң Алматы көркемсурет училищесінде ұстаздық қызмет атқарған. Өнертанушылар қыл­қалам шеберінің танымал тұлғалардың портреттері мен еңбек адамдары туралы топтама суреттерін жоғары баға­лаған.