Жаңа экономикалық модель

Бұл ретте ел Президентінің агро­өнер­кә­сіптік кешендегі нақты серпілісті жү­зе­ге асыру үшін Еуразия аумағының жетекші аграрлық орталықтарының бі­рі ретіндегі бағыт-бағдарын ны­­­­ғайтуға назар аударуы бекер емес. Осыған байланысты аг­ро­номияны дамытуға және оның ауыл шаруашылығындағы рөлін күшейтуге күш-жігерді жұмылдыру, осы саладағы бар­лық ғылыми жетістікті пайдалана оты­рып, жоғары өңделген өнімге және инновациялық шешімдерге көшу қажеттігі туралы айтқан тұ­жы­рымдары кө­кейге қонады.

Энергетикалық қауіпсіздік, жылу және сумен жабдықтау, елді мекендерді жаппай газдандыру мәселелері егжей-тегжей талданды. Өздеріңіз білетіндей, елі­міздің бас қаласына газ жет­кізу ісі – әлі күнге дейін күн тәртібінен түсе қой­ма­ған бас­ты мәселенің бірі. Сондықтан та­биғи газдың ресурстық база­сын барынша кеңейту басым міндет болып қала беретіні, бұл тұрғыда жаңа газ өңдеу зауыттарының құрылысын жеделдету және қол­даныстағы қуаттарды ба­рын­ша пай­далану қажеттігі алға тартылды.

Күн тәртібінде еліміздің әлеу­­меттік-экономикалық даму ба­ғытына әсері мол делінетін тағы бір өзекті мәселе тұр. Бұл – атом электр стансасын салуға бай­­ла­нысты жалпыұлттық референдум өте­тіндігі. Мұның өзі азаматтарға елдің болашағына қатысты ма­ңызды мәселе бо­йынша ше­шім қабылдауына, рефе­рен­думға бел­сенді қатысуына мүм­кін­дік береді. Мемлекет басшы­сы су ресурстарының қоры еліміз үшін мұ­най, газ немесе басқа да металдардан мән-маңызы кем болмайтынын атап өтті. Сондықтан Президент су шаруашылығы жүйесін тиімді дамыту үшін мұнымен дербес ведомство айналысуға тиіс деп санайды. Осыған байланысты Су және ирригация министрлігі құрылады деген­ді айтты. Сон­дай-ақ өңірлерде су тұтыну мәдениетінің жоққа тән екенін атап өтті.

Жолдауда Қазақстан үшін көлік-логис­тикалық әлеуетті да­мы­тудың стра­те­­гиялық маңыз­дылығына айрықша мән бе­рілді. Бүгінде Қытай, Еуро­па, Ре­сей және Орталық Азия арасындағы сауда-саттық қарым-қа­тынасының қар­­қын­ды дамуы­на байланысты әлем жаңа эко­но­микалық ортаның қалып­тасуын бастан кешіп жатқаны атап өтілді. Қа­зақстан осы сау­да жолдарының қиы­лы­сында орналасқан, ал бұл ел дамуына алдағы уақытта кең серпін беретін үлкен мүмкіндік екені түсінікті. Бұл ретте Президент көлік-логистика саласын жақ­сарту елдің экономикалық да­муының қозғаушы күштерінің бірі болуға тиіс екендігіне се­нім білдірді. Әрі бұл үшін Кө­лік министрлігін қалпына кел­ті­ру керек деген ұсынысын жет­кізді және оған көлік саласын басқарумен ғана шектелмей, жол инфрақұрылымын салумен айналысуды да тапсырды.

Мемлекет басшысы өз сө­зінде инновацияларды цифр­ландыру мен енгі­зу­дің ма­ңыз­ды­лығын атап өтті. Елді IT мемлекетке айналдыруға деген ұм­тылыс мемлекетіміз бен қоға­мы­мыздың дамуындағы басым бағыт болып саналады. Электронды үкімет пен финтехтің даму индекстері бо­йынша әлемдегі көшбасшылық, сондай-ақ отандық IT-қызметтер экспортының айтарлықтай өсуі сияқты табысты жетіс­тік­тер атап өтілетін болады. Президент Қасым-Жомарт Тоқаев жасанды интеллект технологияларын және осы са­лаға инвестицияларды тартудың ма­ңыз­дылығына тоқталды. Ол әлемде жасанды интеллектіні дамытуға және қол­дануға инвестициялардың едәуір өсуі күтілетінін және осы саланың сәтті дамуы елдің эко­номикалық өсуіне айтар­лық­тай ықпал етуі мүмкін екенін атап өтті.

Президент ғылым мен ин­но­вацияға негізделген эко­но­­ми­каның дамуына ық­пал ете­тін ғылым және тех­но­ло­гия­лық саясат туралы заңды әзір­­леудің ма­ңыз­дылығына назар аударды. Ол инновациялық инфрақұрылымды құру бо­йынша жеке бастамаларды қол­­дау­дың пәрменді шара­ла­ры­ның қажеттігін айтты. Эко­но­ми­ка­ның сапалы өсуі өн­ді­ріс­тегі бә­се­кеге қабі­лет­ті­­лікті, ада­ми ка­­­питалды, тех­ноло­гия­лық жаң­ғыр­­туды арт­тыруға не­гіз­делуге тиіс­тігі ескер­тілді.

Мемлекет басшысы медиа, кино, музыка, дизайн, білім беру және ақпараттық технологияларды қамтитын креативті индустрияны дамытудың маңызына айрықша мән беріп өтті. Ол қазіргі таңда азаматтардың шы­ғар­машылық әлеуеті мен зият­керлік капиталына негіз­дел­ген креативті өндіріс экономиканы дамытуда және жұмыс орындарын құруда маңызды рөл атқаратынын атап өтті. Сондай-ақ еліміздің барлық өңіріндегі талантты адамдар үшін тең мүм­кіндіктерді қамтамасыз ету үшін әрбір облыс орталығы мен ірі қалаларда креативті индустрия орталықтарын құру қажеттігі туралы айтты.

Қасым-Жомарт Тоқаев еліміз­дің экономикалық даму стратегия­сы азамат­та­рымызға, олардың мүдде­лері мен қажеттіліктеріне негіз­делетінін ілтипатпен еске салды. Ол, ең алдымен, балаларға қарсы зорлық-зомбылықтың кез келген түрі үшін қатаң жазалау шараларына бағытталған болуы керек. Пре­зидент балаларға арналған жол саласының, ғима­раттардың, киім-кешек пен та­мақ өнімдерінің қауіпсіздігіне баса назар аударды. Білімге қол жеткізудегі теңдікті қамтамасыз ету үшін интернет жылдамдығын арттыру және цифрлық білім беру ресурстарына тегін қол жеткізуді қамтамасыз ету қажеттігі назардан тыс қалған жоқ. Елдің шалғай аудандарында мобильді интернеттің жылдамдығы шамалы екені баршаға мәлім. Ұлттық экономиканың кейбір сала­ла­рында, әсіресе техника мен өндіріс саласында мамандардың жетіспеушілігі қатты байқалады. Бұл ретте Мемлекет басшысының нақты және техникалық ғы­лымдар үшін жоғары оқу орындарына түсу үшін гранттарды ұлғайту қажеттігіне айрықша мән беріп келе жат­қаны аян. Ал бұл Жолдауда Президент бес жасқа толған балаларды қамти­тын «Келешек» атты қаражат жи­наудың бірыңғай ерікті жүйесін енгізуді тапсырды. Бұл – бағдар­лама келешек ұрпақтың жарқын болашағы үшін жасалған зор мүмкіндік.

Жолдаудың маған айрықша әсер еткен тағы бір тұсы – Пре­зиденттің ұзақ уақыт бойы зиянды жағдайда жұмыс істеген адамдарды әлеуметтік қолдау тетігін әзірлеу туралы шешімі. Бұл өте әділ әрі дер уақытында қолға алынған іс деп санаймын. Осы қызметкерлердің саланы дамытуға қосқан маңызды үлесін және олардың денсаулыққа ық­тимал зиянын ескере отырып, мұндай адамдарға 55 жастан бас­тап зейнеткерлік жасқа толғанға дейін арнайы әлеуметтік төлем беріледі деуі – құптарлық.

Мемлекет басшысы әр азамат тұрақ­ты экономикалық да­му­дың жемісін сезінуі үшін ұлт­тық байлықтың әділ бөлін­уін қамтамасыз ету керек деген­ді талайдан бері айтып келе жат­қанына куәміз. Мұндай әділдік пен тиянақты тәртіп, диалог мәдениеті, жауапкершілік пен ын­­тымақтастық қағидаттары –мем­­­­­ле­кетіміздің тұрақты бола­ша­­ғын қамта­ма­сыз етудің ең бас­ты алғышарты.

Мемлекет басшысы Әділетті Қазақс­танды құру үшін саяси және эконо­микалық реформалардың маңыз­ды­лығына тоқтала келіп, бірінші кезекте қоғамдық сананы өзгертудің өзек­тілігін жеткізді. Азаматтардың, әсіре­се жастардың бойында патриоттық сезімді, білім алуға деген ұм­тылыс пен құштарлықты, ең­бекқорлықты, тәртіпті қа­лып­­тастырудың артық­шы­лы­ғына үміт артты. Қоғамдық құн­дылықтардың ортақ жүйесін қалыптастыру үшін жауап­кершілікті арттырмай болмайтынын қадап айтты. Осыған байланысты Президент Әділетті Қазақстан тұжы­рымдамасымен тығыз байланысты Абайдың «толық адам» туралы ілімін де атап өтті. Қазақ топырағында өмір сүріп жатқан әрбір отандас­ты елі­мізді мықты әрі табысты ету үшін туған жерімізді көр­кей­туге және дамытуға, байлықты қорғауға шақырды.

Зейнеп БАЗАРБАЕВА,

ҰҒА академигі